POP 5

Lajmet më të lexuara të 5 minutave të fundit

Arkiva

Ish-familja mbretërore e Serbisë
përpiqet të rimarrë pasuritë e saj

Nuk ka asnjë bazë të dhënash që mbulon të gjitha kërkesat e paraqitura për rehabilitim që kur u miratua Ligji për Rehabilitim në vitin 2006, por BIRN ka mësuar se vetëm Gjykata e Lartë e Beogradit ka pranuar 3,416 kërkesa dhe 1,487 prej tyre janë miratuar.
Pas lajmeve që dolën këtë javë se Gjykata e Lartë e Beogradit ka rehabilituar Mbreti Pjetri i II-të, mbreti i fundit jugosllav i cili u largua gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe vdiq në mërgim në vitin 1970, pasardhësit e ish-familjes mbretërore Karagjorgjeviç tani nuk kanë pengesa ligjore për të kërkuar kthimin e prona e tyre të konfiskuara.

Beteja ligjore do të fillojë në dhjetor, tha për BIRN Strahinja Sekulic nga Agjencia e Kthimit të Serbisë.

Karagjorgjeviçët ishin një familje e pasur mbretërore dhe kishin pronësi shumë prona në të gjithë mbretërinë e tyre të mëparshme, por ato u konfiskuan nga komunistët në vitin 1947, pasi familja ishte rrëzuar nga froni.

Sipas raporteve të medias, pasuria e konfiskuar tani në pronësi të shtetit që ata mund të marrin përsëri vlen me dhjetëra miliona euro, duke përfshirë vila, shtëpi, tokë, mobilie dhe vepra arti.

Por pavarësisht nga fakti se emrat e ish-familjes mbretërore janë pastruar, familja nuk do të jetë në gjendje të kërkojë gjithçka që kishte dikur në pronësi, pohon Sekulic.

“Ata nuk mund ta marrin kompleksin mbretërore në Deninje, rrethinë e Beogradit, sepse Ligji për Kthimin dhe Kompensimin e Pronave ndalon që kompleksi t’u jepet përsëri. Ajo do të mbetet pronë shtetërore,” tha ai.

Çdo kthimi prone varet nga rehabilitimi, një proces që filloi në vitin 2006, kur u miratua Ligji për Rehabilitim. Mbreti Pjetri i II-të ishte ish-mbreti i fundit që pastroi emrin e tij.

Por deri tani, vetëm Princesha Elizabetë e Jugosllavisë dhe vëllai i saj, Princi Aleksandër Karagjorgjeviç, fëmijët e ish-regjentit të Jugosllavisë, Princin Paul, arritën të fitonin përsëri disa nga pronat e tyre të konfiskuara.

“Prona që iu dha mbrapsht u trashëgua nga mamaja e tyre, e cila ishte me origjinë ruse dhe se vetë prona nuk ka të bëjë me pjesën e  familje Karagjorgjeviç dhe kjo është arsyeja pse ata e morën atë,” shpjegoi Sekulic.

Pasi dinastia mbretërore u largua, i pari që u largua nga vendi ishte Mbreti Pjetër i II-të i cili u largua në fillim të Luftës së Dytë Botërore, në prag të pushtimit të Aksit, së bashku me qeverinë jugosllave. Në vitin 1941, ata arritën në Britani, ku iu bashkuan qeverive të tjera të ndryshme në mërgim nga pjesë të pushtuara nga nazistët në Evropë.

Pas përfundimit të luftës, Mbreti Pjetër i II-të e kishte të ndaluar të kthehej në Jugosllavi, por kurrë nuk abdikoi dhe jetoi në mërgim në Britani dhe pastaj SHBA, ku ai vdiq në vitin 1970.

Djali i tij, Princi i kurorës Aleksandër, u kthye në Serbi pas ndryshimeve demokratike në vitin 2000, kur lideri serb Sllobodan Millosheviç u rrëzua nga pushteti.

Një nga përfaqësueset ligjore të familjes, Dusanka Subotic Homen, beson se ata përfundimisht do të arrijnë të marrin të gjitha pronat e tyre të konfiskuara ose të kompensohen në mënyrë të përshtatshme për atë vend.

“Familja do të kompensohet për pronën që nuk do të mund t’u kthehet mbrapsht ose për shkak se është privatizuar ose për shkak se duhet të mbetet në pronësi të shtetit, si kompleksi mbretëror,” tha Subotic Homen për BIRN.

Ajo shpjegoi se shuma e saktë do të bëhet e njohur pas dy vjetësh, pasi shteti të gjejë një zgjidhje mbi si duhet të llogarisë pagesat e kompensimit në rastet e kthimit të pronës.

Rehabilitime të kontestuara

Nuk ka asnjë bazë të dhënash që mbulon të gjitha kërkesat e paraqitura për rehabilitim që kur u miratua Ligji për Rehabilitim në vitin 2006, por BIRN ka mësuar se vetëm Gjykata e Lartë e Beogradit ka pranuar 3,416 kërkesa dhe 1,487 prej tyre janë miratuar.

Duke qenë se ligji për rehabilitim skadon vitin e ardhshëm, mbetet ende në pyetje mënyra se si do t’i pastrojnë emrat e tyre shumë njerëz të tjerë.

Rehabilitimet e familjes mbretërore kaluan kryesisht pa reagime të forta nga publiku, por pastrimi i emrave të mbështetësve të tjerë të njohur të familjes mbretërore theksuan ndarjet e gjata midis dy rrymave të kundërta në shoqërinë serbe – çetnikët monarkist të udhëhequr nga Dragoljub ‘Draza’ Mihailoviç, dhe partizanët komunistë të udhëhequr nga Josip Broz Tito.

Rehabilitimi më i diskutueshëm ishte ai i Mihailoviçit, lideri çetnik që ekzekutua për tradhti të lartë dhe bashkëpunim me nazistët në vitin 1946. Gjykatë e Beogradit vendosi se gjyqi i Mihailoviçit pas Luftës së Dytë Botërore ishte “politik dhe ideologjik” dhe e bëri gabime të rënda ligjore.

Jo shumë kohë pasi emri i Mihailoviçit u pastrua, Gjykata e Apelit e Beogradit urdhëroi fillimin e procesit të rehabilitimit për Milanin Nedic,lideri i qeverisë marionetë të mbështetur nga nazistët gjatë Luftës së Dytë Botërore, i cili u quajt kriminel lufte nga komunistët jugosllavë.

Ekspertë të Luftës së Dytë Botërore mbeten të ndarë mbi ndikimin që këto rehabilitime të fundit kanë pasur në shoqërinë serbe. Bojan Dimitrijevic, një historian nga Beogradi, pretendon se ato mund të shërojnë plagët 70-vjeçare që e ndajnë ende vendin.

“Ato ndihmojnë procesin e pajtimit, sepse ka njerëz në Serbi që kanë jetuar në padrejtësi për dekada të tëra, duke u ndjerë të mposhtur se paraardhësit e tyre apo ata vetë ishin në anën tjetër (atë çetnike) dhe u ndëshkuan për këtë,” tha Dimitrijevic për BIRN.

Por Sasa Ilic, një shkrimtar për faqen Pescanik.net në Serbi, argumenton se pasoja më e madhe e rehabilitimeve të fundit është “anulimi i trashëgimisë antifashiste” në Serbi.

“Nuk ka asnjë alternativë politike që është vazhdimisht në kundërshtim me rehabilitimet dhe që i tregon shoqërisë atë që po ndodh vërtet – se ata janë kriminelë lufte, fashistë dhe nazistë që nuk mund të rehabilitohen sepse lufta antifashiste është arritja e civilizuar e Evropës,” tha Ilic për BIRN.

E vetmja gjë për të cilën Dimitrijevic dhe Ilic bien dakord është se edhe emri i Nedic do të pastrohet.

Por ndërsa Dimitrijevic tha se kjo “do të rregullonte një padrejtësi historike”, Ilic tha se ky do të ishte një tjetër shembull i mënyrës se si e kaluara po rishkruhet në Serbi.

“Nëse Draza Mihailoviç, si një kriminel i vërtetuar lufte, me të gjitha dokumentet dhe filmimet mbi krimet e tij, u rehabilitua në këtë shoqëri dhe këtë vend, edhe Milan Nedic do të rehabilitohen,” tha ai.

Marrë nga BIRN
Redaksia Online
(f.s/shqiptarja.com)

/Shqiptarja.com
  • Sondazhi i ditës: 27 Janar, 09:30

    A mendoni se vota e diasporës do të jetë përcaktuese në zgjedhje?

Lajme të tjera



×

Lajmi i fundit

Ardian Vehbiu: Histeria ndaj kryepeshkopit Anastas

Ardian Vehbiu: Histeria ndaj kryepeshkopit Anastas

28 Janar, 21:45 nga Ardian Vehbiu