Këndi i Ekspertit/ Si veprohet me mospërputhjen e pronave në çështjet hartografike

Në emisionin “Këndi i Ekspertit”, në Report TV, të drejtuar nga gazetarja Valbona Mhilli, në Rubrikën “Prona Ime” ka qenë i ftuar eksperti i çështjeve të pronave Gjergji Begaj, drejtues i Studios Ligjore “Bylis”. Eksperti ynë ka folur për çështjen e rëndësishme për mospërputhjen e pronave në çështjet hartografike dhe juridike, neni 9. Begaj sqaron se çfarë ndodh kur sipërfaqja që posedohet është më e madhe sesa ajo e përcaktuar në AMTP dhe se a i lind e drejta qytetarit e kalimit të kësaj sipërfaqeje në pronësi. Po kështu ai sqaron se deri në çfarë mase sipërfaqja e konvertuar në m2 dhe se a i lejohet qytetarit të blejë nga shteti dhe cili është çmimi i blerjes dhe se kur është i detyruar poseduesi që të shlyejë vlerën e sipërfaqes, e cila është më tepër sesa ajo që ka në AMTP. Më pas Begaj u është përgjigjur pyetje që kanë mbërritur nga qytetarët.

Sot do të flasim për mospërputhjen e pronave në çështjet hartografike dhe juridike, neni 9. Kur sipërfaqja që posedohet është më e madhe sesa ajo e përcaktuar në AMTP, a i lind e drejta qytetarit e kalimit të kësaj sipërfaqeje në pronësi? Deri në çfarë mase sipërfaqja e konvertuar në m2? A i lejohet qytetarit të blejë nga shteti dhe cili është çmimi i blerjes? Kur është i detyruar poseduesi që të shlyejë vlerën e sipërfaqes, e cila është më tepër sesa ajo që ka në AMTP? Po kur sipërfaqja ekzistuese është më e vogël sesa ajo e shënuar në AMTP, çfarë ndodh dhe si veprohet, pra si mund t’i zgjidhin qytetarët çështjet e tyre që kanë të bëjnë me sipërfaqet e tokës.

Kjo është një çështje mjaft problematike për të gjithë ata qytetarë që kanë hasur vështirësi në çështjet hartografike dhe juridike.
Po, e vërtetë. Kanë hasur dhe vazhdojnë të hasin vështirësi. Kjo është në vijimësi, gjithmonë, të Ligjit nr. 7501, por tani i parë me një këndvështrim ndryshe, d.m.th. me ligjin e ri nr. 111 të vitit 2018, duke pasqyruar në nenin 9 për temën e sipërpërmendur. Kemi të bëjmë me mospërputhjet e sipërfaqeve hartografike me ato juridike, që do të thotë, nëse një person ka një certifikatë pronësie, p.sh. 5.000 m2 tokë, por në terren ka 6.000 m2, atëherë këtu kemi të bëjmë me ndryshim të dy titujve të pronësisë, pra në hartografia me çështjet juridike ka mospërputhje. Atëherë, shumë mirë këtë çështje e zgjidh neni 9, të cilin do ta shpjegoj më poshtë.

Kur sipërfaqja që posedohet sea ajo e përcaktuar në AMTP, a lind e drejta e qytetarit e kalimit të sipërfaqes në pronësi?
I lind e drejta e blerjes deri në masën 20%, që do të thotë, p.sh. në qoftë se personi ka 6.000 m2 në terren, faktike e matur, por në certifikatë ka të shënuara 5.000 m2, atëherë diferenca prej 1.000 m2 që del tepër dhe që është në pasuri shtet, mund të blihet nga personi me vlerën fiskale sipas zonës ku ndodhet prona. Evidentohet kjo me një plan rilevimi, normalisht nga një studio private dhe pastaj agjencitë ligjzbatuese veprojnë që këtë pjesë t’ia kalojnë qytetarit brenda të gjitha rregullave që ka vendosur ligji i ri i pronave dhe neni 9, d.m.th. të blihet me vlerë fiskale. Më përpara kjo gjë nuk kishte ndodhur. Bëhej saktësimi dhe kjo diferenca e konstatuar i kalonte shtetit. Tani shteti e ka zgjidhur këtë problem, duke e shitur deri në masën 20% këtë pronë.

D.m.th. kjo është masa e sipërfaqes së konvertuar në m2?
Po, është për t’u theksuar, që i lejohet qytetarit ta blejë nga shteti.

Cili është çmimi?
Çmimi është sipas zonave sepse, p.sh. ndryshojnë çmimet në Tiranë nga ato në Tropojë, në Fier apo në zona të tjera. Sipas qyteteve dhe zonave të caktuara ka çmime të ndryshme fiskale, pra çmimi fiskal është i përcaktuar për çdo zonë.

Po kur poseduesi është i detyruar që të shlyejë vlerën e sipërfaqes, e cila është më tepër sesa ajo që ka të përcaktuar në AMTP?
Atëherë, bëhet e detyrueshme kur, sepse ka raste që evidentohet teprica, por qytetarit nuk i intereson ajo pjesë toke. Atëherë bëhet e detyrueshme kur shtetit nuk i intereson më kjo sipërfaqe për ta përdorur, dhe kjo i bashkëlidhet certifikatës apo shtesës së tokës që është në kufi. I lihet një farë kohe qytetarit, që t’i blihet kjo pjesë toke, në të kundërt pastaj kthehet në pasuri shtet. Por e mira do të ishte, sepse në pjesën më të madhe, qytetarët kanë bërë zhvillime të pronave, kanë mbjellë pemë frutore ose në ngastra të ndryshme.

Flas nga Skrapari. Ne kemi një problem me zërin kadastral të pronës. Në AMTP, edhe kur është ndarë në vitin 1992, ka qenë pemëtore, ndërsa në hipotekë e kanë të regjistruar arë. Dhe hipoteka nuk na e jep certifikatën e pronësisë. I kemi bërë të gjitha përpjekjet edhe në bashki, por na thonë që kërkohet aprovimi nga Qarku. Qendra administrative e ka aprovuar si pemëtore. Edhe Bashkia e ka aprovuar si pemëtore. Ndërsa Qarku na ka kthyer përgjigje që nuk ka të dhëna.
Kjo do të thotë që kërkohet nga Qarku të bëhet ndryshimi i zërit kadastral, atë që qytetari po kërkon. Në qoftë se kjo ka funksionuar si pemëtore, duhet që të merren të dhëna të sakta, të mblidhet informacioni dhe t’i dërgohet Qarkut. Në këto raste, çështja i përcillet qendrës administrative. Dhe theksoj që duhet patjetër të ketë të dhëna të sakta nga specialistët, që kjo ka funksionuar si pemëtore. Në rast se Qarku ka kthyer përgjigje negative, atëherë zotëria duhet t’i drejtohet Gjykatës Administrative të rrethit ku ndodhet. Në qoftë se zotëria ka dërguar një shkresë zyrtare, Qarku është i detyruar, që brenda një afati të caktuar kohor sipas ligjit, t’i kthejë një përgjigje zyrtare, pozitive apo negative qoftë ajo. Me përgjigjen që zotëria ka marrë nga Qarku, duhet t’i drejtohet Gjykatës Administrative, e cila ka kompetencat më të larta për të vendosur. Pra, në rastin kur Qarku kthen një përgjigje as pozitive e as negative, siç ia ka kthyer zotërisë, rruga e vetme mbetet Gjykata, e cila me ekspertët e saj merr të dhëna të sakta me anën e të cilave të provohet që ka qenë pemëtore dhe jo arë. Përderisa zotëria ka marrë si nga qendra administrative ashtu edhe nga bashkia përgjigjen që ka qenë pemëtore, zotëria duhet të ngrejë një padi dhe të vazhdohet procedura për njohjen si pemëtore, pra të kthehet zëri kadastral. Kjo është e vetmja rrugë që i ka mbetur zotërisë për të ndjekur.

Flas nga Ksamili. Unë kam qenë i larguar, pra nuk kam qenë atje kur toka është ndarë me Ligjin nr. 7501. Kanë qenë prindërit e mi dhe një vëlla. Tani edhe prindërit edhe vëllai kanë vdekur. Në kadastër janë të gjitha pronat e prindërve të mi. A kam të drejtë unë si djali i atyre prindërve ta kërkoj, sepse bashkia më thotë që të shkoj në gjyq, pa asnjë dokument. Çfarë mund të bëj?
Në rast se prindërit e zotërisë kanë lënë një certifikatë të regjistruar apo tapi të pronës, atëherë zotëria është një nga bashkëpronarët, në qoftë se ka vëlla apo motër tjetër. Meqenëse zotëria thotë që ka edhe një motër, atëherë sipas ligjit të trashëgimisë, i cili e ndan pronën e prindërve në mënyrë të barabartë, zotëria dhe motra e tij janë trashëgimtarët e pronës së prindërve. Gjëja e parë që do të bëjë zotëria, është që duhet të marrë informacionin se ku janë regjistruar pronat e prindërve, të marrë kartelat e pronësisë për këto prona. Pastaj në një zyrë noteriale duhet që të bëjë aktin e trashëgimisë, së bashku me motrën. Dhe pastaj, të gjitha pronat që janë në emër të prindërve, por edhe në emër të vëllait në qoftë se ai nuk ka lënë fëmijë, i kalojnë zotërisë motrës së tij. Zotëria thotë që e motra dëshiron që të gjitha pronat t’i marrë i vëllai, pra zotëria që telefonoi. Por, fillimisht duhet që të bëhet akti i trashëgimisë, duhet që të regjistrohen pronat dhe pastaj motra ia kalon zotërisë me një akt dhurimi. Kjo është rruga që duhet ndjekur.

Çfarë duhet të kenë kujdes qytetarët me problemet hartografike dhe juridike që u dalin në pronat e tyre? Ku duhet të drejtohen ata për të zgjidhur këto probleme?
Ne e kemi theksuar edhe në emisione të kaluara, dhe këtë nuk e theksoj vetëm unë, por edhe drejtuesit e hipotekave, që problemi kryesor qëndron te hartografia. Pra hartat janë një problem i mbartur ndër vite dhe duhet që të punohet fort në këtë drejtim. Nuk mund të them se nuk është punuar, por ka vend për të punuar ende shumë në këtë drejtim, sepse në pjesën më të madhe të zonave rurale punohet ende me hartat e vjetra të shkallës 1:2500, të cilat përmbajnë një gabim të madh në letër. Çdo qytetar që do të blejë një pronë, duhet patjetër që të shkojë pranë një zyre noteriale, por gjithashtu patjetër duhet që të kontaktojë një specialist hartograf apo topograf, pra një profesionist, dhe përpara se të blejë pronën dhe të nënshkruajë kontratën, duhet patjetër që t’i bëjë asaj një matje faktike në terren, në mënyrë që të jetë i bindur dhe i qartë që po blen atë pronë që është shënuar në dokumente apo po blen diçka tjetër, dhe ndodhet apo jo ajo në vendin e caktuar, sepse kemi hasur edhe raste kur pronat kanë qenë të spostuara. Pra, e theksoj edhe një herë që, qytetarët duhet t’u drejtohen atyre studiove ligjore, të cilat kanë të atashuara pranë tyre specialistë topografë, si edhe specialistë të tjerë të fushës për sa u përket çështjeve hartografike.

/b.ha./Shqiptarja.com

TAG:
• gjergji begaj
• kendi i ekspertit