Hetimi për Metën/ Kuvendi 8 pyetje 'Venecias': Na sillni përgjigje sa më shpejt, a e shkeli ligjin? (Letra)

TIRANE-Kuvendi i Shqipërisë i është drejtuar me një letër Komisionit të Venecias për t'i marrë opinion nëse Presidenti Ilir Meta e ka shkelur Kushtetutën me dekretin për anulimin e 30 Qershorit. Gazetarja e Report Tv, Klesiana Omeri ka siguruar letrën e plotë me argumentet dhe tetë pyetjet që i drejton Komisionit të Venecias.

Në letrën e firmosur nga kryetari i Kuvendit, Gramoz Ruçi i kërkon Gianni Buquicchio që të sjellë sa më shpejt që të jetë e mundur opinionin nisur nga ndjeshmëria e cështjes në vendin tonë. Kërkesa nuk ishte surprizë, pasi u vendos në datë 15 korrik nga Komisioni Hetimor që është ngritur për shkarkimin e Presidentit Meta, pasi anuloi dekretin për zgjedhjet lokale të 30 Qershorit.

Kreu i shtetit pak ditë para 30 Qershori anuloi zgjedhjet me argumentin e situatës politike dhe bojkotit të opozitës, por KQZ dhe Kolegji Zgjedhor rrëzuan kreun e shtetit dhe shumica zhvilloi zgjedhjet, të cilat Meta dhe opozita nuk i njohin. Por ndërkombëtarët i certifikuan, teksa SHBA dhe BE-ja kërkuan që kryetarët e rinj të nisin sa më shpejt punën.
 

LETRA E PLOTE DREJTUAR KOMISIONIT TE VENECIAS
REPUBLIKA E SHQIPERISE

KUVENDI

Kryetari

Tirané, mé 22.07.2019

Né vémendje té: Z. GIANNI BUQUICCHIO

PRESIDENTI I KOMISIONIT TE VENECIAS

Lénda: Kérkesé pér njé opinion urgjent

I nderuar Z. BUQUICCHIO,

Mé lejoni té pérfitoj nga ky rast per té ripérséritur mirénjohjen e Kuvendit té Shgipérisé, pér kontributin e madh te Komisioni i Venecias ka dhéné né lidhje me konsolidimin e sundimit té ligjit dhe institucioneve kushtetuese né Shqipéri. Opinionet e dhéna nga Komisioni i Venecias konsiderohen si njé garanci themelore per qéndrueshmériné e legjislacionit dhe praktikave institucionale né Shqipéri. Reputacioni i Komisionit té Venecias eshté i padiskutueshém dhe kontributi i tij vazhdon té vlerésohet shumé nga populli shqiptar dhe nga institucionet shtetérore.

Né emér té Kuvendit té Shqipérisé, po ju dérgoj kété kérkesé pér dhénien e njé mendimi mbi njé situaté té ndjeshme dhe shumé té réndésishme pér miréfunksionimin e demokracisé né Shgipéri.

1.          Presidenti i Republikés sé Shqipérisé, né ushtrim té kompetencave té dhéna nga Kushtetuta (neni 92/gj) ka nxjerré dekretin nr. 10928, daté 05.11.2018 “Pér caktimin e datés sé zgjedhjeve pér organet e qgeverisjes vendore”. Né bazé té kétij dekreti, éshté caktuar si daté e mbajtjes sé zgjedhjeve, data 30 gershor 2019. Presidenti né nxjerrjen e kétij dekreti ka mbajtur né vémendje se mandati katérvjecar i organeve té geverisjes vendore pérfundonte né datén 10 Gusht 2019 dhe ka respektuar urdhérimet ligjore pér caktimin e datés sé zgjedhjeve parashikuar nga neni 8, 9 dhe 10 i Kodit Zgjedhor.

2.          Né zbatim té Dekretit nr. 10928, daté 05.11.2018 té Presidentit té Republikés, filluan té gjitha procedurat sipas Kodit Zgjedhor pér bérjen té mundur té realizimit té procesit zgjedhor né datén 30 Qershor 2019. Konkretisht :

•             U ngritén Komisionet e Zonave té Administrimit Zgjedhor (Neni 28 i K.Zgjedhor);

•             U pérgatitén dhe u shpallén listat e zgjedhésve (Neni 56 i K.Zgjedhor);

•             Pérfundoi procesi i regjistrimit té partive politike (Neni 64 i K.Zgjedhor);

•             U depozituan listat e kandidatéve té partive politike (Neni 67 i K.Zgjedhor);

•             Filloi fushata zgjedhore (Neni 77 i K.Zgjedhor), etj

3.          Pér zgjedhjet vendore té 30 gershorit 2019 u regjistruan rreth 48 subjekte zgjedhore. Partia Demokratike (PD) dhe Lévizja Socialiste pér Integrim (LSI), vendosén té mos regjistrohen si subjekte zgjedhore né kéto zgj edhje. Mé paré, né Shkurt 2019, disa ish deputeté té kétyre partive te pérfaqésuara né Kuvendin e Shqipérisé, dhané doréheqjen nga mandati i deputetit, pas njé bojkoti té gjaté té jetés parlamentare dhe té mbéshtetur nga elektorati i tyre organizuan protesta pér doréheqjen e qeverisé.

Mé shumé se gjysma e vendeve vakant té krijuara né Kuvend, pér shkak té kétyre doréheqjeve, u plotésuan me deputetét e rinj té opozités nga listat shum&emérore té PD dhe LSI, sipas procedurave ligjore, te ndjekura nga Komisioni Qendror i Zgjedhjeve dhe veté Kuvendi. Né kété ményré, Kuvendi arriti té tuajé funksionalitetin e tij pér cdo lloj vendimmarrje kushtetuese.

4.          Ndérkohé gé kishte filluar periudha zgjedhore, Presidenti i Republikés nxorri dekretin nr. 11199, daté 10.06.2019 “Pér shfugizimin e dekretit nr. ] 0928, daté 05.11.2018 té Presidentit té Republikés “Pér caktimin e datés sé zgjedhjeve pér organet e geverisjes vendore”’”. Sipas nenit te kétij dekreti, shfuqizohet dekreti nr. 10928/2018, duke vendosur, né kété ményré, anullimin e datés 30 gershor 2019, si daté e zhvillimit té zgjedhjeve pér organet e qeverisjes vendore né Republikén e Shqipérisé. Arsyet e dhéna nga Presidenti i Republikés, mbi anulimin e datés sé zgjedhjeve, kané té béjné me:

•             Shgetésimin e thellé mbi situatén politike né vend;

•             Nevojén pér c’tensionimin e situatés né vend;

•             Vetedijen se kushtet aktuale nuk do té siguronin zgjedhje té vérteta, demokratike, pérfaqésuese dhe gjithépérfshirése;

•             Bindjen se kjo vendimmarrje, né kushtet aktuale, éshté ményra e vetme pér té ndihmuar né zgjidhjen e krizés sé réndé ku ndodhet vendi:

•             Argumentin se kjo vendimmarrje mbéshtetet né kompetencén qé i jep neni 92, shkronja “gj” e Kushtetutés, si dhe preambula e Kushtetutés sé Republikés sé Shqipérisé, pika 3 e nenit 1, nenit 3, pika 2 e nenit 4, nenit 15, nenit 45, pika 1 e nenit 86, pika 3 e nenit 88 dhe nenit 93 té Kushtetutés sé Republikés sé Shgipérisé;

5.          Komisioni Qendror i Zgjedhjeve si organi pérgjegjés pér organizimin, administrimin dhe mbarévajtjen e procesit zgjedhor, nuk e vlerésoi si té detyrueshém pér zbatim dekretin e Presidentit

2 per anullimin e daté sé zgjedhjeve vendore, por vijoi me administrimin e procesit zgjedhor, duke arsyetuar né vendimin e tij se ky akt i Presidentit éshté absolutisht i paviefshém, pér arsye se ka dalé né kapércim té kompetencave gé Kushtetuta i Jep Presidentit. Sipas KQZ, ndryshimi i datés sé zgjedhjeve administrative nuk eshté njé prerogativé e Presidentit e parashikuar né Kushtetuté apo Kod Zgjedhor. Sipas nenit 94 té Kushtetutés, Presidenti j Republikés nuk mund té ushtrojé kompetenca té tjera, pérvec atyre té njohura shprehimisht né Kushtetuté dhe ligj. Akti gé nxirret ne mungesé té kompetencés dhe, pér mé tepér, né kundérshtim té hapur dhe flagrant me Kushtetutén dhe ligjin, éshté nul dhe konsiderohet gé nuk ka ekzistuar asnjéheré.

6.          Kuvendi i Shqipérisé me vendimin daté 13 Qershor 2019 miratoi Rezolutén mbi aktin e Presidentit té Republikés pér shfuqizimin e dekretit nr. 10928, daté 05.11.2018 “Pér caktimin e datés sé zgjedhjeve pér organel e qeverisjes vendore”. Me kété Rezuloté, Kuvendi i Shgipérisé:

•             bazuar né pérgjegjésiné gé i ngarkon Kushtetuta e Republikés sé Shqipérisé né nenin 1 té saj, ku shprehimisht thuhet se Shqipéria éshté Republiké Parlamentare ;

•             ne respektim té parashikimit kushtetues se qeverisja bazohet né njé sistem zgjedhjesh té lira, té barabarta, té pérgjithshme e periodike ;

•             duke mbajtur parasysh rolin dhe kompetencat e Presidentit té Republikés né republikén parlamentare dhe,

•             _né zbatim té Dekretit té Presidentit té Republikés nr. 10928, daté 05.11.2018 per caktimin e datés sé zgjedhjeve pér organet e geverisjes vendore mé daté 30 gershor 2019, akt ky gé pérbén té vetmin akt té ligjshém té nxjerré nga Presidenti i Republikés sé Shqipérisé, né kuadér té zgjedhjeve vendore 2019 dhe me efekte juridike té krijuara,

ka mbéshtetur géndrimin e Komisionit Qéndror té Zgjedhjeve pér vijimin e procesit zgjedhor dhe ka inkurajuar kété organ té vijojé té mbrojé pacénueshmériné, si dhe té garantojé vazhdimésiné e procesit zgjedhor pér zgjedhjet vendore té datés 30 Qershor 2019. Gjithashtu me kété Rezoluté, Kuvendi i Shqipérisé i béri thirrje té gjitha organeve publike qé ngarkohen nga ligji me detyra né kuadér té mbarévajtjes dhe organizimit té zgjedhjeve vendore té Qershorit 2019, té konsiderojné si inekzistent aktin e Presidentit daté 10.06.2019 pér shfuqizimin e dekretit nr. 10928, daté 05.11.2018 dhe té vijojné pérmbushjen e detyrave té tyre sipas pércaktimeve né legjislacionin pérkatés, pér té garantuar té drejtén kushtetuese té shtetasve shgiptaré pér té zgjedhur pérfagésuesit e tyre né pushtetin vendor.

7.          Komisioni Qendror i Zgjedhjeve né mbledhjen e datés 13.06.2019 ka shqyrtuar njé céshtje té ngritur nga subjekti zgjedhor “Partia e Unitetit Kombétar” (PUK), gé kérkonte cregjistrimin nga procesi zgjedhor pér zgjedhjet pér organet e qeverisjes vendore té datés 30.06.20] 9, duke pretenduar se me dekretin e Presidentit nr. 1] 199, daté 10.06.2019 jané anuluar zgjedhjet vendore dhe me Vendimin nr.836, daté 13.06.2019 ka vendosur rrézimin e késaj kérkese.

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve, ndér té tjera, ka arsyetuar arsyetuar se dekreti i Presidentit pér anullimin e datés sé zgjedhjeve éshté njé akt administrativ absolutisht i pavlefshém, né kuptim té nenit 108, paragrafi 2, germa “a” té Kodit té Procedurave Administrative (KPA) dhe se né kuptim té nenit 110 te KPA, "Akti administrativ absolutisht i pavlefshém nuk sjell asnjé pasojé Juridike, pavarésisht faktit nése éshté konstatuar apo jo si i tillé. Ai konsiderohet se nuk ekziston,” Cdo subjekt publik a privat qé ndesh njé akt té tillé nuk i nénshtrohet rregullave té tij dhe nuk e merr parasysh gjaté veprimtarisé sé tij. 8. Né vendimin e vet, Komisioni Qendror i Zgjedhjeve, arsyeton edhe se “... i vetédijshém se nuk éshté ai organi publik qé mund té shfugizojé njé akt administrativ té njé organi tjetér publik, né pozitén e “organit gé éshté kompetent té shqyrtojé mjetet ligjore administrative” (ankimin administrativ) sipas pikés 2 té nenit 110 té KPA, “ka detyrimin ligjor té konstatojé pavlefshmériné absolute té aktit administrativ” Dekretit nr.11199, daté 10.06.2019 té Presidentit té Republikés per zgjedhjet e organeve té pushtetit vendor té datés 30.06.2019”.

9.          Ky vendim i Komisionit Qendror té Zgjedhjeve u bé objekt shqyrtimi nga Kolegji Zgjedhor gé pérbén té vetmen gijykaté pér céshtjet e zgjedhjeve né Shqipéri, vendimet e sé cilés jané pérfundimtare dhe té formés sé preré. Mbi bazén e padisé sé PUK, Kolegji Zgjedhor me vendimin € tij nr. 12, daté 24.06.2019 arriti né pérfundimin se vendimi i Komisionit Qendror té Zgjedhjeve nr. 836, daté 13.06.2019 &éshté marré né vlerésim té drejté té fakteve si dhe né zbatim té drejté té ligjit, dhe pér pasojé vendosi “Rrézimin e padisé sé palés paditése Partia e Unitetit Kombétar. Ky vendim éshté i formés sé preré dhe ndaj tij nuk lejohet ankim”.

10.      Sipas arsyetimit té Kolegjit Zgjedhor, ky i fundit e mori né shqyrtim si gjykata kompetente kété céshtje bazuar né praktikén e Gjykatés Kushtetuese shqiptare, e cila me Vendimin e saj nr. 150, té datés 16 gershor 2017, arsyeton se: “Pér sa i takon legjitimimit ratione materia, Kolegji vieréson se Gjykata Kushtetuese, bazuar né nenin 131 dhe 134 té Kushtetutés, merr né shqyrtim né shkallé té fundit kérkesat gé drejtohen kundér akteve té pushtetit Publik gé cenojné té drejtat dhe lirité themelore té garantuara nga Kushtetuta, pasi té jené shteruar té gjitha mjetet juridike efektive pér mbrojtjen e kétyre té drejtave, pérvegse kur parashikohet ndryshe né Kushtetuté.

Né rastin konkret, Kolegji konstaton se akti ndaj té cilit éshté ushtruar ankim, dekreti i Presidentit té Republikés, éshté njé akt administratiy individual, pasi ka pér objekt vetém caktimin e datés sé zgjedhjeve pér Kuvendin e Shgipérisé. Pér kété arsye, Kolegji ¢mon se ky akt nuk hyn né Jjuridiksionin e késaj Gjykate por né juridiksionin e gjykatave administrative dhe pér kété arsye, kérkuesi nuk legjitimohet t’i drejtohet késaj Gjykate me objektin sipas kérkesés. Pérputhja apo jo é dekretit té Presidentit té Republikés me dispozitat e Kodit Zgjedhor nuk éshté né juridiksionin e késaj Gjykate, por né juridiksionin e gjykatave administrative apo, sipas rastit, té Kolegjit Zgjedhor dhe si e tillé nuk mund té shqyrtohet nga kjo Gjykaté”’.

11.      Kolegji Zgjedhor né vendimin e tij nr. 12, daté 24.06.2019 arsyetoi ndér té tjera se: “... Dekreti nr.11199, daté 10.06.2019 éshté njé akt absolutisht i pavlefshém né kuptim té nenit 108, paragrafi 2, germa “a” té Kodit té Procedurave Administrative (KPA), sipas té cilit: “Akti administrativ éshté absolutisht i pavlefshém: a) kur vjen né kundérshtim té hapur dhe flagrant me njé dispozité urdhéruese té kétij Kodi dhe legjislacionit né fugi lidhur me: i) kompetencén e organit publik”. Sipas Kolegjit, “...kompetencat e Presidentit té Republikés ushtrohen nga piképamja formale me ané té dekretit sig parashikon neni 93 i Kushtetutés. Ky pércaktim kushtetues plotésohet mé tej nga dispozita té veganta té shpérndara né Kushtetuté apo edhe né ligje té tjera, e né kété aspekt Presidenti sipas nenit 92, germa “gj”, té Kushtetutés ka kompetencé caktimin e datés sé zgjedhjeve per Kuvendin, pér organet e pushtetit vendor dhe pér zhvillimin e referendumeve. Kjo kompetencé lidhur me datén e zgjedhjeve éshté e vetmja si e tillé e shprehur né rendin ligjor shqiptar, théné Kjo duke konsideruar edhe situatén rregullatore té Kodit Zgjedhor, i cili né asnjé dispozité té tij nuk parashikon kompetenca té tjera, perve¢ sa éshté parashikuar né Kushtetuté.

Aspektet e vetme gé rregullohen nga nenet 64 e vijues té kétij kodi lidhen me afatet dhe pércaktimin e periudhés zgjedhore. Kolegji véren se, né mungesé té njé kompetence té shprehur né ligj, cdo veprim tjetér tej kufijve té pércaktuar nga Kushtetuta dhe ligji, bie ndesh jo vetém me njé dispozité urdhéruese sikurse éshté neni 94 i Kushtetutés ku parashikohet se “Presidenti i Republikés nuk mund té ushtrojé kompetenca té tjera pérveg atyre qé i njihen shprehimisht me Kushtetuté dhe gé i jepen me ligje té nxjerrja né pajtim me té”, por edhe me Jurisprudencén e veté Gjykatés Kushtetuese. .... Parimi i shtetit té sé drejtés i sanksionuar né nenin 4 té Kushtetutés nénkupton veprimin e té githé institucioneve shtetérore sipas sé drejtés né Juqi si dhe supremaciné e Kushtetutés ndaj akteve té era normative. Cdo organ né njé shtet té sé drejtés duhet té veprojé pér aq sa i lejon Kushtetuta dhe ligji duke mos i tejkaluar kufijté e peércaktuar prej tyre. Né kété kuptim, cdo institucion shtetéror duhet té keté té pércaktuar garté fushén e kompetencave té veta brenda té cilave éshté i autorizuar té veprojé né pérputhje me kérkesat kushtetuese dhe ligjore....”.

12.      Kolegji, arsyetoi edhe se: "...referuar neneve 8, 9 dhe 10 té Kodit Zgjedhor, ... Kolegji cmon té bazuar qéndrimin e KOZ-sé ku shprehet né vendim se: “dekretimi duhet béré duke respektuar periudhén zgjedhore (neni 8)”, dhe se dekretimi duhet béré Jo mé voné se 9 muaj ... (neni 9)”. Presidenti i Republikés ka kompetencé té kufizuar né kohé, dhe tej késaj kohe, ai nuk ka mé asnjé kompetencé pér té vepruar né kété drejtim. Pra, as mund té ndryshojé dhe as mund té shfugizojé datén e zgjedhjeve. Té dyja kéto parashikime té Kodit Zgjedhor nuk jané respektuar né nxjerrjen e dekretit té dyté, pér rrjedhojé, jané momente gé e béjné dekretin e dyté té Presidentit té Republikés té jeté né shkelje té hapur dhe né ményré flagrante me dispozitat ligjore né kuptim té nenit 108, paragrafi 2, germa “a” té Kodit té Procedurave Administrative...Né vijim té kétij arsyetimi, Kolegji Zgjedhor cmon se Presidenti i Republikés, népérmjet anulimit té datés sé zgjedhjeve pér organet e qeverisjes vendore té 30 gershorit 2019, né mungesé té kompetencés ligjore dhe tej afateve té parashikuara nga Kodi Zgjedhor, ka marré kompetencat e njé organi tetér, konkretisht ka marré kompetencat e Kuvendit té Shqipérisé.

Né kushtet kur éshté Kuvendi organi qé ka parashikuar afatet dhe rregullat e pércaktimit té datés sé zgjedhjeve pérmes parashikimeve té Kodit Zgjedhor, cdo ndryshim i mundshém i tyre, né mungesé té delegimit, duhet té béhet vetém nga ky organ, pra vetém nga Kuvendi i Shqipérisé. Gjithashtu, Kolegji Zgjedhor ¢gmon se anullimi i datés sé zgjedhjeve né mungesé té kompetencés ligjore dhe né shkelje té afateve té parashikuara nga Kodi Zgjedhor bén gé né Jakt, shtetasve shqiptaré me té drejté vote t’iu mohohet njé e drejté kushtetuese e parashikuar nga Kushtetuta e Republikés sé Shqipérisé: e drejta per té zgjedhur dhe pér t’u zgjedhur sipas nenit 45 té Kushtetutés. Ky fakt bie ndesh edhe me parashikimet e Kodit té Praktikave té Mira né Céshtjet Zgjedhore té Komisionit té Venecias e konkretisht me pikén 1, votimi universal, duke parashikuar se Votimi universal konsiston né té drejtén elektorale aktive (e drejta pér té votuar) si dhe pasive (e drejta pér t'u zgjedhur). ... me parimet bazé té trashégimisé Elektorale Evropiane. ...

Népérmjet anullimit té datés sé zgjedhjeve béhet edhe zgjatja e mandatit té organeve té geverisjes vendore tej afatit ligjor, e njé gjé e tillé éshté e papranueshme, pasi bie ndesh me nenin 1, pika 3 dhe nenin 2, pikat 1 e 2 té Kushtetutés....” 13. Dekreti nr. 11199, daté 10.06.2019 u bé shkak pér disa situata kaosi dhe dhune si dhe shkaktoi pasiguri juridike né disa zona té vendit, kryesisht né ato bashki qé drejtoheshin nga pérfaqésues té opozités jashté parlamentare. Organizatorét e kétyre protestave pretendonin se zgjedhjet e 30 gershorit nuk mund té mbaheshin, pérderisa ka dalé njé dekret i Presidentit gé i pati anuluar ato. Zyrat e komisioneve zonale té administrimit té zgjedhjeve né disa bashki, si Shkodér apo Tropojé u dogjén gjaté protestave té opozités jashtéparlamentare me pjeémarrjen e mbéshtetésve té saj.

Kéto episode ishin té izoluara né disa zona dhe organet e rendit mundén té menaxhonin me profesionalizém dhe né pérputhje me ligjin kéto situata duke ruajtur rendin dhe qetésiné publike, ndérsa organet e administrimit zgjedhor béné té mundur riorganizimin e zyrave vendore té djegura dhe ecuriné e procesit zgjedhor. Komisioni Qendror i Zgjedhjeve vijoi me administrimin e té gjithé procesit zgjedhor gé u zhvillua normalisht né datén 30 Qershor, né té gjithé vendin, dhe nuk pati asnjé situaté dhune apo kaosi pér ta nxjerré procesin jashté kontrollit, Zgjedhjet e 30 Qershorit u vézhguan edhe nga organizmat e huaja e né vecanti nga OSBE/ODHIR. Aktualisht, Komisioni Qendror i Zgjedhjeve po nxjerr rezultatet e zgjedhjeve dhe po shpallen mandatet pér kryetarét e Bashkive, ndérkohé gé né ditét né vijim Kolegji Zgjedhor do té vendosé pér ndarjen e mandateve té késhillave bashkiake.

13.      Duke vlerésuar se me anulimin, né ményrés krejt arbitrare dhe pa ligj, té datés sé zgjedhjeve, Presidenti i Republikés ka kryer njé shkelje té réndé té Kushtetutés, njé grup prej 55 deputetésh té Kuvendit, bazuar ne nenin 90/2 té Kushtetutés sé Republikés sé Shqipérisé dhe nenin 112 té Rregullores se Kuvendit, qé normon procedurén gé ndiget né njé rast té tillé, kané paragitur né datén 17.06.2019 njé kérkesé pér shkarkimin e Presidentit t& Republikés. Deputetét gmojné se dekreti i Presidentit pér anulimin e datés sé zgjedhjeve vendore éshté né kundérshtim té hapur dhe flagrant me parimet kushtetuese té njé republike parlamentare, si edhe me funksionet gé parashikon Kushtetuta pér Presidentin e Republikés, i cili mbart jo vetém pozicionin e Kryetarit té Shtetit por edhe até té pérfaqésuesit té unitetit té popullit shqiptar. Né arsyetimin e kérkesés sé tyre, deputetét nénvizojné se Presidenti j Republikés me aktin e tij dhe me pasojat e rénda gé krijohen:

•             ka cenuar réndé parimin e ushtrimit té sovranitetit n ga ana e popullit;

•             ka shkelur Kushtetutén dhe ka marré njékohésisht tagra te sovranit dhe Kuvendit;

•             eshté sjellé arbitrarisht me pushtetin si pushtet ekzekutiv i pakufizuar, pérkundér natyrés sé Republikés Parlamentare;

•             ka shfuqizuar arbitrarisht datén e zgjedhjeve;

•             ka cenuar parimin e periodicitetit té zgjedhjeve;

•             ka zgjatur tej afateve kushtetuese e ligjore mandatin e organeve zgjedhore ekzistuese;

•             ka cenuar parimin e ushtrimit té pushtetit né shtet nga njé geverisje e dalé nga zgjedhje té lira;

•             ka cenuar parimin e kushtetueshmérisé dhe ligjshmérisé;

•             ka nxjerré njé akt né kundérshtim té hapur dhe flagrant me Kushtetutén dhe ligjet;

•             ka cenuar parimin e té drejtés sé qytetaréve si sovrané pér té zgjedhur dhe pér t’u zgjedhur.

15.      Ndérkohé gé Kuvendi ka filluar kryerjen e té gjitha procedurave parlamentare gé lidhen me fillimin e procedurés pér shkarkimin e Presidentit té Republikés, né datén 27.06.2019, me njé dekret té treté, Dekreti nr. 11211, daté 27.06.2019, Presidenti i Republikés ka vendosur té caktojé datén 13 Tetor 2019 pér zhvillimin e zgjedhjeve vendore, daté e cila deri mé sot éshté pranuar vetém nga njé parti politike, LSI.

16.      Aktualisht, Kuvendi po vijon me procedurat pér shqyrtimin e kérkesés sé deputetéve pér shkarkimin e Presidentit té Republikés, Sipas rregullores sé Kuvendit, neni 112, kjo proceduré permblidhet né tre faza, ku né fazén fillestare Komisioni pér Céshtjet ligjore shqyrton bazueshmériné e kérkesés, pérmbushjen e kritereve formale procedurale dhe nése ji gjen né pérputhje me kriteret ligjore, i propozon Kuvendit ngritjen e njé Komisioni té Posagém Hetimor pér verifikimin e pérmbajtjes sé pretendimeve (shkeljet e rénda gé pretendohet se jané kryer). Komisioni hetimor kryen veprimtariné e tij, sipas parashikimeve té Rregullores sé Kuvendit dhe Ligjit nr. 8891, daté 02.05.2002 “Pér organizimin dhe funksionimin e komisioneve hetimore té Kuvendit” dhe né pérmbyllje té veprimtarisé sé vet i propozon Kuvendit shkarkimin ose jo té Presidentit.

Kuvendi né seancé plenare (faza e fundit) shqyrton dhe vendos me shumicé té cilésuar votash (2/3 e gjithé anétaréve té Kuvendit) miratimin e propozimit pér shkarkim. Vendimi i Kuvendit pér shkarkimin e Presidentit dérgohet né Gjykatén Kushtetuese nga Kryetari i Kuvendit, e cila shqyrton bazueshmériné e kétij vendimi. Gjaté kohés qé pritet shqyrtimi nga Gjykata Kushtetuese, Presidenti qéndron né detyré. Si pasojé e zbatimit té reformés né drejtési, Gjykata Kushtetuese e Republikés sé Shqipérisé nuk éshté funksionale, pasi shumica e anétaréve té saj, nuk kaluan me sukses procesin e vetting-ut!. Procedurat pér zévendésimin e vendeve té Gjykatés Kushtetuese kané nisur dhe jané drejt pérfundimit dhe pritet qé brenda vjeshtés sé kétij viti kéto vende vakante té fillojné té plotésohen, me géllim ushtrimin e veprimtarisé sé saj.

17.      Komisioni pér Céshtjet ligjore ka shqyrtuar bazueshmériné e kérkesés sé 55 deputetéve, pérmbushjen e kritereve formale procedurale dhe e ka gjetur kérkesén né pérputhje me kriteret ligjore, duke i propozuar Kuvendit me raportin dhe vendimin daté 26.06.2019 ngritjen e njé Komisioni té Posagém Hetimor. Kuvendi me vendimin nr.84, daté 08.07.2019 ka vendosur ngritjen e komisionit hetimor me pérbérje prej 9 anétarésh, 5 deputeté nga radhét e mazhorancés dhe 4 deputeté nga radhét e opozités. Komisioni hetimor éshté konstituar né datén 11.07.2019 dhe ka miratuar planin e hetimit dhe rregulloren e veprimtarisé sé tij.

18.      Né mbledhjen e datés 15.07.2019, Komisioni hetimor, duke mbajtur né konsideraté faktin se njé kérkesé pér shkarkimin e Presidentit té Republikés po shqyrtohet pér heré té paré né Kuvendin e Shqipérisé, me géllim vendosjen e kétij procesi mbi standarde té gjithépranuara ndérkombétarisht, mbi té cilat duhet té orientohen né vijimési institucionet kushtetuese té shtetit

' Né vitin 2016, Kuvendi miratoi nje séré ndryshimesh kushtetuese gé i hapén rrugén njé reforme giithépérfshirése dhe té gjithanshme té drejtésisé, Ndryshimet kushtetuese prekén njé té tretén e Kushtetutés dhe ndryshojné radikalisht sistemin shqiptar té drejtésisé. Ndryshimet kushtetuese, qé u pasuan nga miratimi i njé séré ligjesh, konsistojné né njé ristrukturim té ploté té sistemit gjyqésor dhe té prokurorisé me géllim rritjen ¢ pavarésisé dhe efikasitetin e gjyqésorit dhe organit té akuzés, krijimin e mekanizmave llogaridhénés, de-politizimin e institucioneve té drejtésisé dhe instalimin e mekanizmave zhbllokues pér emérimin e gjyqtaréve dhe prokuroréve, si dhe rivlerésimin e té gjithé gjyqtaréve dhe prokuroréve né detyré sa i takon pasurisé sé krijuar, integritetit moral dhe profesionalizmit ose sic njihet ndryshe. procesi i vetting- ut. Ky proces kryhet nga njé autoritet i pavarur, nén monitorimin e njé misioni ndérkombétar dhe pérputhshméria e tij me Konventén Evropiane pér té Drejtat e Njeriut éshté konfirmuar nga Komisioni i Venecias. Aktualisht rreth 800 gjyqtaré dhe prokuroré jané duke kaluar kété proces, gé ka nisur né shtator té vitit 2018. shqiptar, ka vendosur t’j drejtohet me njé kérkesé pér opinion Komisionit té Venecias.

19.      Né kuptim té sa mé sipér, Kuvendi i Shqipérisé do té vlerésonte shumé opinionin e Komisionit té Venecias, si pér pyetjet sa mé poshté, ashtu edhe pér cdo céshtje tjetér gé lidhet me rastin né shqyrtim:

Cili éshté roli i Presidentit té republikés né regjimet parlamentare si Shqipéria, né raport me pushtetet e shtetit sa i takon proceseve zgjedhore?

Cilat jané detyrimet kushtetuese dhe konventore gé i imponohen Presidentit té Republikés né regjimet parlamentare, sig éshté edhe Shqipéria, né ushtrimin e kompetencés pér caktimin e datés sé zgjedhjeve?

A ka kufizime né ushtrimin e késaj kompetence gé rrjedhin nga e drejta demokratike e zgjedhésve pér ta ushtruar kété té drejté sipas marréveshjes kushtetuese, me siguri dhe parashikueshméri?

Kompetenca e Presidentit té Republikés pér caktimin e datés sé zgjedhjeve, éshté njé e drejté e tij pér té vendosur ushtrimin e Sovranitetit te popullit, apo njé detyrim i tij pér té garantuar cilésisht ushtrimin e sovranitetit popullor népérmjet zgjedhjes sé pérfaqésuesve té tij, brenda kufizimeve gé sovrani ka vendosur népérmjet Kushtetutés sé miratuar prej tij?

Nése Presidenti i Republikés, pasi e ka caktuar datén e zgjedhjeve dhe organet e administrimit té zgjedhjeve jané duke kryer veprimet sipas ligjit, e anullon dhe cakton njé daté tjetér, a kemi cenim té parimeve té sé drejtés pér té zgjedhur dhe té sigurisé kushtetuese, né funksion té respektimit té shtetit té sé drejtés

Né rastin e mésipérm, a kemi ndérhyrje té Presidentit té Republikés né procesin zgjedhor, duke cenuar té drejtén e subjekteve zgjedhore pér té konkurruar né ményré té barabarté dhe té lire?

Nisur nga parimi se qeverisja duhet té dalé nga njé sistem zgjedhjesh periodike, qé mbahen cdo katér vjet, nxjerrja e Dekretit té Presidentit gé anulon datén 30 Qershor 2019 si daté té mbajtjes sé zgjedhjeve vendore dhe gé zgjat géndrimin né detyré té pérfaqésuesve né késhilla bashkiaké dhe kryetaréve té bashkive, tej mandatit katér vjegar, a e respekton parimin e periodocitetit té zgjedhjeve?

Duke patur parasysh se ndryshimi i datés sé zgjedhjes ndikon tek pritshmérité ligjore pér subjektet zgjedhore dhe zgjedhésit, a konsiderohet se cenohet siguria juridike né kéto raste? A éshté i lidhur cenimi i sigurisé juridike me pasojat gé vijné apo mjafton shkelja e parashikimeve kushtetuese dhe cenimi konsiderohet i kryer?

I dashur Z. BUQUICCHIO,

Nisur nga ndjeshméria dhe situata ku ndodhet vendi, do té vlerésonim shumé opinionin tuaj sa mé shpejt gé té jeté e mundur.

Duke ju siguruar pér konsideratén mé té larté pér Ju dhe Komisionin e Venecias, mbetemi té pritje té pérgjigjes tuaj.

Ju lutem, gjeni bashkélidhur dokumentacionin shogérues té késaj kérkese. Juaji Singerisht,

GRAMOZ RUCI

——

Letra ndaj Komisionit të Venecias

(KLIKO KETU PER TE LEXUAR LETREN E PLOTE E KREUT TE KUVENDIT RUÇI NDAJ KOMISIONIT TE VENECIAS)

/B.K./Shqiptarja.com

TAG:
• komisioni i venecias
• meta anulon 30 qershorin
• Komisioni Hetimor per Meten