Marrëveshja e gazit e Serbisë me Putinin ka krijuar një ‘dhimbje koke’ të re për Europën

Të dielën, presidenti i Serbisë  Aleksandar Vuçiç  njoftoi se vendi i tij kishte rënë dakord për një marrëveshje të re trevjeçare për furnizimin me gaz me ofruesin shtetëror rus të energjisë Gazprom. 

Lajmi erdhi në një kohë të vështirë dhe duke e bërë këtë, Vuçiç krijoi një dhimbje koke të re për  aleancën perëndimore anti-Putin  dhe, veçanërisht, për Bashkimin Evropian. 

Në anën tjetër të kontinentit, krerët e shteteve të BE-së u zhytën në negociata rraskapitëse për një paketë të gjashtë sanksionesh kundër Moskës. Marrëveshja përfundimtare, e shpallur të hënën vonë, përfshin një ndalim të pjesshëm të importeve të naftës ruse në bllok.

Por Brukseli u detyrua të  bënte një përjashtim për naftën  që importohet në Hungari, Sllovaki dhe Republikën Çeke nëpërmjet një tubacioni, në mënyrë që të merrte të gjithë në bord. Ky u pa nga disa anëtarë të BE-së si një lëshim i madh.

Ndërsa Serbia nuk është një vend anëtar i BE-së, ajo është pjesë e një plani të zgjerimit të BE-së që përfshin gjithashtu disa nga fqinjët e saj. BE-ja është e vendosur të zgjerohet në lindje dhe e sheh Ballkanin Perëndimor si kyç për sigurinë evropiane aq më tepër në dritën e pushtimit rus të Ukrainës. 

Nga këto shtete ballkanike, Serbia në veçanti shihet si vendimtare për shumë arsye. 

Madhësia e tij, popullsia dhe vendndodhja gjeografike e bëjnë atë një aktor kryesor në gjeopolitikën e rajonit. Nëse doni të bëni një bisedë për të ardhmen e Bosnjës apo Kosovës, do t'ju duhet qeveria serbe në dhomë. 

Megjithatë, Serbia është gjithashtu shumë e varur nga Rusia kur bëhet fjalë për gazin. Ajo është gjithashtu ushtarakisht bashkëpunuese me Moskën. Shkurtimisht, Serbia përfiton jashtëzakonisht shumë nga marrëdhënia e saj me Rusinë, dhe edhe nëse e fiton anëtarësimin në BE, nuk do të dëshirojë t'i djegë urat e saj me Kremlinin.

Kjo krijon dy realitete të njëkohshme për BE-në që, kur vendosen pranë njëri-tjetrit, janë mjaft të vështira për t'u pajtuar. 

Serbia është aq e madhe dhe e rëndësishme sa është vendimtare për projektin e zgjerimit të BE-së, i cili synon të forcojë dhe zgjerojë vlerat, stabilitetin dhe sigurinë evropiane.

Është gjithashtu aq i madh dhe i rëndësishëm sa mund të bëjë marrëveshje me Rusinë, Kinën dhe BE-në të gjitha në të njëjtën kohë sido që e sheh të arsyeshme  dhe të jetë ende bela e syrit të Brukselit.

Megjithatë, kjo mund të jetë gati për të ndryshuar.

Ndërsa Serbia ka mbështetur disa rezoluta të OKB-së që dënojnë pushtimin e Rusisë, ajo nuk e ka sanksionuar Moskën ose nuk është rreshtuar me Brukselin për sanksionet kundër Moskës diçka që pritet të bëjnë shtetet kandidate. Marrëveshja e re e gazit rus, frikësohen disa zyrtarë dhe analistë të BE-së, mund të jetë një hap shumë larg për disa vende anëtare të BE-së.

"Nëse përfundon, marrëveshja do të shkatërronte shpresat e atyre që panë një mundësi për të reduktuar ndikimin rus në rajon," tha Filip Ejdus, profesor i asociuar i sigurisë ndërkombëtare në Universitetin e Beogradit. 

Ejdus beson se Vuçiç mund të jetë duke kërkuar të hajë tortën e tij. Ai parashikon se presidenti serb me siguri do të sigurojë siguri se Serbia mbetet në rrugën e BE-së, ndërsa ndoshta ende pret një kundër oferte më të mirë nga kancelari gjerman Olaf Scholz.

Megjithatë, Ejdus paralajmëroi se "kumari mund të dështojë këtë herë", pasi BE ka prioritete të tjera politike për momentin, ai thotë se besimi mes dy palëve mund të dëmtohet përgjithmonë. 

Nëse kjo do të thotë se bisedimet e pranimit ngecin, apo se BE-ja ka një qasje tjetër, mbetet për t'u parë. Megjithatë, nuk mund të mohohet se marrëveshja e gazit ka qenë një pilulë veçanërisht e hidhur për zyrtarët dhe diplomatët në Bruksel për të gëlltitur. 

"Ne jemi të shqetësuar," i tha CNN një zyrtar i lartë i BE-së. "Përafrimi nga vendet jashtë BE-së është më i rëndësishëm se kurrë, për vendet brenda BE-së që po përpiqen të mbajnë linjën," thanë ata, duke iu referuar veçanërisht Hungarisë, shteti anëtar i BE-së që kundërshton një qëndrim të ashpër ndaj Rusisë. 

BE-ja është përballur me shumë vështirësi që nga fillimi i krizës në Ukrainë dhe mbajtja e të 27 shteteve anëtare në krah nuk ka qenë detyrë e lehtë. Por fakti që marrëveshja e gazit me Serbinë ndodhi në të njëjtën javë kur liderët e BE-së u takuan për të pasur një përballje mbi ndalimin e energjisë ruse  nënvizon shkallën në të cilën disa gjëra janë thjesht jashtë duarve të centralizuara të Brukselit.

Me kalimin e kohës, kjo mund të bëhet një çështje shumë e ndërlikuar për të ardhmen e projektit evropian.

E.K/Shqiptarja.com

TAG:
• Bashkimi Europian
• serbi
• Rusi
• lufta ne ukraine