Sipërfaqja e liqenit është ende e përkryer. Kodrat pjerrta në të dyja anët dhe malet e larta janë pa jetë njerëzore, përveç ndonjë shtëpie të vetmuar ngulitur në kodër. Nuk ka rrugë të dukshme, nuk ka telat telefonike për të lidhur këtë vend me pjesën tjetër të botës.

Nuk është e vështirë, në udhëtimin me traget përgjatë Liqenit të Komanit në veri të Shqipërisë, të imagjinohet që ju po kaloni nëpër një peizazh që ka qenë i patrazuar për shekuj me radhë.
Është piku i verës, por nuk ka shumë njerëz në traget. Shumica e pasagjerëve të tjerë në këtë anije mallrash janë akomoduar poshtë, duke tymosur dhe duke pirë kafe të fortë në bar. Ata i kanë parë të gjitha më parë. Ata të cilët nuk kanë parë shumë- si unë dhe e dashura, dhe disa çiklistë çekë- rrimë në kuvertë, duke parë këto pamje.
Kudo tjetër në Evropë, ky dy-orë udhëtim (që libri ynë udhërrëfyes e përshkruan si "një nga udhëtimet më të mëdha në botë" duhet të jetë një frymëzim për turistët, por në Shqipëri nuk është- të paktën ende jo. Shekulli i fundit ka qenë e vështirë në këtë vend të vogël, që ndodhet matanë brigjeve të Italis dhe në veri të Greqisë. Më shumë se 40 vjet të sundimit komunist nën politikën izolacioniste të diktatorit Enver Hoxha, e ndjekur nga një periudhë e shkatërrimtare të kapitalizmit ekstrem në mes të viteve '90, e kanë lënë vendin duke luftuar për të gjetur vetë rrugën në mijëvjeçarin e ri.
Hyrja jonë ka qenë Shkodra, qyteti më i madh në veri, mbi të cilin bie në sy një kala mesjetare mbresëlënëse e ndërtuar nga venedikasit dhe osmanët dhe që përshkohet nga bulevardet e gjerë të periudhës komuniste. Kur popullsia e saj del në mbrëmje të shëtisë dhe mblidhet kafeneve jashtë, ju mund të imagjinoni ju keni qenë diku në Itali - deri sa ju të dëgjoni thirrjen e një muezinit nga një prej shumë xhamive të qytetit, ose të fiksoni me sytë tuaj një ndërtesë që duket si e transplantuar në Moskën e vitit 1950.
Ne planifikuam për të arritur të nesërmen në mëngjes në Alpet shqiptare në veri-lindje. Mënyra më e mirë për të arritur atje, nëse ju dëshironi për të shmangur një udhëtim të gjatë, të pasigurt në rrugë, është me traget mërmes liqenit të Komanit. Por ne nuk kishim asnjë ide se si mund të shkonim në liqen, nuk mund të gjeni një zyrë informacioni, dhe madje edhe udhëzuesi ishte skematik në këtë temë. Përfundimisht një shofer taksie me disa fjalë në anglisht thirri një shok dhe na rregulloi që të niseshim herët në mëngjes. Kjo ishte tipike e përvojës sonë. Pyesni dikë në rrugë dhe, edhe nëse ata nuk mund të të ndihmojnë, do të gjejnë dikë i cili mund të jetë kushëri i dytë.
Nëse gatishmëria për të të ndihmuar dhe mikpritja do ishin një burim i shitshëm, Shqipëria do ishte një vend i pasur.
Ora ishte 06:30, kur Gjergji, një njeri i gëzuar me një mustaqe të trasha, na çoi në mikrobus tij jashtë Hotel Rozafa. Në 6.32am, shkruam së bashku me një kafene në të njëjtën rrugë dhe Gjergji na dha nga një kafe ekspres, shoqëruar me konjak Metaxa.
Në 7.15am, ishim në fund mirë për tu nisur.
Liqeni i Komanit është krijuar nga një digë - një projekt i madh hidroelektrik i ndërtuar në vitet 1980. Një orë në udhëtimin me traget, rrethuar nga kodrat me pemë dhe shkëmbinjtë gëlqerore që gradualisht ngushtohen. Pastaj uji hapet sërish dhe kthehet në një vendkalim të ngushtë midis dy faqeve vertikale të shkëmbit. Është si një sekuencë nga filmi Zoti i Unazave. Edhe çiklistët çekë janë të mahnitur.
Lugina e Valbonës, në zemër të Alpeve Shqiptare, është një kalim dy-orësh me makinë nga terminali i trageteve në Fierzë. Është rrethuar në çdo anë me male të larta. Lartësia ishte aq dramatike sa duhet të ngrinin lart kokat për të parë majat e tyre të thepisura.
Kaluam disa netë në një hotel të vogël miqësor të quajtur Rilindja, bëmë ecje rreth fshatrave lokale ku hahet troftë e lumit të freskët. E megjithatë ne këtu pamë vetëm një fragment të saj që mund të frojë vendi në 10 ditët tonë këtu. Ne kemi humbur plazhet e bukur (vendi ka një vijë bregdetare në të dy detet - Adriatik dhe Jon), rrënojat greke dhe romake në Butrintit, qyteti i Gjirokastrës (laureati nobel Ismail Kadare, i cili ka lindur aty, e përshkruan atë si "qyteti më i pjerrët në botë ... e pabesueshme dhe ëndërrimtar" , për të mos përmendur kryeqytetin Tiranë. Nëse jeni të gatshëm të hyni nëpër rrugë me gropa dhe të bëni marrëveshje private transporti, Shqipëria është një gjetje e rrallë.

Shkrimi në original me titull "Testimi i ujit në Shqipëri" mund ta shihni në: http://www.guardian.co.uk/travel/2012/apr/15/albania-lake-koman-killian-fox?INTCMP=SRCH
(sg/shqiptarja.com)