Ruçi 'dush të ftohtë' institucioneve të pavarura: Jo ankesa! Fusni njerëzit në punë! Sejko: Emergjenca kaloi, po bëjmë planin post krizë

Kryeprokurori Çela u shpreh gjatë diskutimit online në mbledhjen e organizuar nga Gramoz Ruçi se Prokuroria e Përgjithshme po punon në disa drejtime, nga draftet për luftën kundër pastrimit të parave, OPGJ-të, por edhe sistemin statistikor, që sipas tij ka probleme serioze.

"Shifrat janë inkurajuese, ka një % dhe ngritje të numrit të personave të çuar për ndjekje penale për korrupsion. Edhe te hetimet proaktive ka një rritje. Janë hasur probleme përsa i përket veprimeve hetimore për pastrimin e parave dhe sekuestrimin e aseteve kriminale, ende ka shumë për të bërë. Ka vështirësi të natyrave të ndryshme. Prokuroria e Përgjithshme ka marrë një rol proaktiv. Për të rritur luftën kundër pastrimit të parave, ne jemi duke ndërmarrë një ristrukturim brenda prokurorisë që hetojnë këto vepra penale dhe të rrisim bashkëveprimin me institucionet e tjera.

Po draftojmë një memorandum me ministrinë e ekonomisë, brendshme dhe policisë për realizimin e objektivave. Shumë shpejt do të kemi rezultate konkrete. Do të ketë masa të tjera që do të lehtësojnë bashkëveprimin mes prokurorisë dhe policisë gjyqësore, jemi duke draftuar udhëzime të reja për menaxhimin e punës. Do të ishte e nevojshme që prokurori që do të caktohet pranë eurojust të kishte tagrin e përfaqësimit të dy prokurorive, të përgjithshme dhe SPAK.

Është e nevojshme edhe mbështetja financiare për këtë prokuror për qëndrimin e tij në Hagë, i është kërkuar ministrisë së Drejtësisë ndihmë. Sistemi ka probleme serioze. Prokuroria nga 2014 ka vendosur një sistem të menaxhimit të cështjeve, por për fat të keq, por edhe reformës, sistemi statistikor, i projektuar përmes këtij sistemi kompjuterik nuk arrin të përpunojë të gjitha të dhënat. E kemi ngritur shqetësimin dhe jemi duke ndërmarrë hapat për ta update-ur. Hartimi i politikave penale nuk mund të jenë përsa kohë sistemet statistikore do të jenë difektoze" tha ai.

Kreu i KLP-së, Gent Ibrahimi kërkoi nga Kuvendi që të 'lajë duart' duke miratuar ngritjen e pagave për prokurorët e SPAK-ut. Një kërkesë ai e kishte edhe për pensionet suplementare, kur tha se institucioni që drejton është përjashtuar. "Ne jemi përjashtuar nga pensionet suplementare, pavarësisht presionit tonë, nuk është bërë. Edhe përsa i përket pagës, për shkak të dekretit të presidentit që nuk është diskutuar nga parlamenti nuk është zgjidhur kjo cështje. Kuvendi t'i lajë duart në raport me SPAK, sikur është edhe ngritja e pagave për prokurorët. Në 2020 do të japim rezultatet e para për meritokracinë në sistemin e prokurorisë. Do të japim modelin e parë" tha ai.

Kryetari i Kuvendit Gramoz Ruçi u kërkoi drejtuesve të institucioneve të pavarura që vendimet e Kuvendit nuk duhet t’i mbajnë në sirtar, por t’i zbatojnë pikë për pikë. "Ju ankoheni se nuk keni stafe", tha Ruçi, por u kërkoi që "duhet të dini që organikat i keni të plotësuara.

Vendosini njerëzit në punë dhe punoni me kapacitete të plota". Gjithashtu ai u shpreh se 'kërkojmë që qeveria duhet të angazhohet më shumë se deri tani për të raportuar periodikisht në Kuvend mbi zbatimin e rekomandimeve të institucioneve të pavarura nga ministritë dhe agjencitë  e saj'.  Në këtë kohë pandemia, Ruçi kërkoi që të respektohen të drejtat kushtetuese të qytearëve.

"Mirë se  erdhët  në këtë takim periodik të punës së Mekanizmit Institucional Kuvend-Qeveri-Institucione të Pavarura. Në fakt, siç edhe keni qenë informuar, ky takim ishte programuar muaj më parë, por për arsye të shpalljes së gjendjes së fatkeqësisë natyrore për shkak të pandemisë së koronavirusit, e riprogramuam.

Aktualisht veprimtaritë parlamentare realizohen nëpërmjet formave të komunikimit elektronik, për të cilat kemi plotësuar edhe Rregulloren e Kuvendit. Në këtë format po organizojmë edhe këtë takim. Në fillim dëshiroj tju falenderoj për mirëkuptimin që treguat të gjithë ju, drejtuesit e institucioneve, për ofrimin e gjysmës së pagës për tre muaj në ndihmë të përballimit të situatës së emergjencës shëndetësore.

Pavarësisht veprimtarisë intensive ligjbërëse, Kuvendi nuk e ka shkëputur asnjëherë vëmendjen nga problemet, nevojat dhe mbështetja ndaj institucioneve të pavarura.

Edhe pse jemi në situatë emergjence, duhet të garantojmë që të sundojë shteti i së drejtës dhe shërbimet e të drejtat e qytetarëve të jenë të garantuara.

Siç edhe keni konstatuar, takimet me drejtuesit e institucioneve kushtetuese dhe atyre të krijuara me ligj janë bërë tashmë një praktikë e zakonshme pune e Kuvendit të Shqipërisë.

Unë kam ndjekur personalisht, por edhe nëpërmjet shërbimeve të Kuvendit, punën tuaj për të vazhduar ushtrimin e detyrave institucionale, me reduktime të burimeve njerëzore në zbatim të vendimeve të Qeverisë, por edhe në respektim të rregullave të mbrojtjes nga koronavirusi.

Kjo për faktin se funksionin kontrollues dhe monitorues po e vlerësojmë si një përparësi të Kuvendit.

Kjo përparësi dhe ky objektiv nuk janë qëllime në vetvete, por lidhen me rolin e institucioneve të pavarura si kolona të fuqishme të sistemit demokratik dhe shtetit të së drejtës.

Por lidhen gjithashtu me kontributin e tyre si roje të interesit publik, të drejtave e lirive themelore të qytetarëve të Republikës si edhe përcjellëse të opinionit të tyre për të tri degët e qeverisjes: legjislative, ekzekutive dhe gjyqësore.

Me funksionin monitorues e kontrollues, Kuvendi nuk bën gjë tjetër, veçse si zëdhënës dhe ushqyes i sentimentin publik, bëhet interpret i detyrimit të të gjitha pushteteve, përfshirë atë parlamentar, për të qeverisur në  konsensus e harmoni me interesin publik dhe të qytetarëve.

Sot në Kuvendin e Shqipërisë raportojnë periodikisht mbi veprimtarinë e tyre 24 institucione të pavarura.

Dëshiroj tu uroj mirëseardhjen në këtë proces  drejtuesve të institucioneve të reja të drejtësisë: Këshillit të Lartë Gjyqësor, Këshillit të Lartë të Prokurorisë, Prokurorit të Përgjithshëm dhe Inspektorit të Lartë të Drejtësisë.

Të gjithëve ju garantoj se do të kini mbështetjen maksimale nga Kuvendi.

Sipas përcaktimeve në ligjet organikë Këshilli i Lartë Gjyqësor dhe Këshilli i Lartë i Prokurorisë, si dy institucione të reja, kanë raportuar në Kuvend për gjashtëmujorin e parë të vitit 2019 dhe Kuvendi vlerësoi pozitivisht veprimtarinë e tyre. Të dy institucionet janë në vonesë për të dorëzuar raportin e parë vjetor.

Në vazhdim, KLGJ e KLP duhet të informojnë Kuvendin mbi respektimin e të drejtave për gjykim të të drejtë dhe shkallën e zbatimit të  procedurave te reja dhe të shpejta të gjykimit të çështjeve, me qëllim që të mos krijohen mbingarkesa në dosje dhe të ketë vonesa të pajustifikuara në gjykimet e çështjeve që  nuk presin ose që mund të bëhen edhe në kushtet e pandemisë.

Edhe pse në kohë jonormale, drejtësia duhet të jepet si në kohë normale.

Aktet normative me fuqinë e ligjit që kemi miratuar për shkak të pandemisë kanë kufizuar përkohësisht disa të drejta qytetarëve.

Kuvendi ka detyrimin të vlerësojë ndikimin e këtyre kufizimeve te qytetarët, por edhe të marrë masa për të kufizuar këtë ndikim.

Ndërkohë, një pjesë e institucioneve, sidomos Avokati i Popullit dhe disa nga institucionet e Komisionerëve, duhet të monitorojnë  që me këto kufizime të mos abuzohet dhe ato të mos shkojnë përtej dispozitave që kanë përcaktuar aktet normative.

Mbështetja e Kuvendit nuk do të kursehet sidomos për Inspektorin e Lartë të Drejtësisë, të cilin e presin dy sfida të vështira: formatimi dhe vendosja në efiçencë e institucionit brenda gjashtë muajve nga krijimi, por ajo që është më kryesorja, fillimi i mbarë i veprimtarisë si një organ kyç i ri i qeverisjes  së sistemit.

Inspektori i Lartë i Drejtësisë ka depozituar në Kuvend projektvendimin “Për miratimin e strukturës, organikës dhe numrit të punonjësve”, i cili u përfshi në Programin e Punës dhe Kalendarin e Punimeve.

Dëshiroj të nënvizoj rolin e ri që ka në sistemin e ri të drejtësisë  Prokurori  i Përgjithshëm, nëpërmjet udhëzimeve për piramiden e organit të akuzës, për të bërë të mundur zbatimin uniformë të dispozitave e procedurave penale.

Performanca e Prokurorit të Përgjithshëm dhe Prokurorisë së Përgjithshme mund të shërbejnë si indikator për vlerësimin e ndikimit publik të reformës, rritjen e besimit të publikut te sistemi dhe efektin e ndryshimeve, kryesisht ashpërsimeve, të dispozitave penale.

Këtu kam parasysh edhe ashpërsimin e dispozitave penale për rastet e epidemive dhe pandemive.

Prokurori dhe Prokororia e Përgjithshme duhet të përpunojnë me kujdes e përgjegjësi  statistikat e referuara në Raportin Vjetor të Prokurorisë së Përgjithshme, në funksion të përmirësimeve strategjike, ligjore dhe proceduriale penale në të ardhmen. 

E kam thënë dhe po e përsëris: qëllimi i reformës në drejtësi nuk është të krijojmë një mozaik të ri institucionesh me emra tërheqës, por të vendosin në binarët e Kushtetutës, ligjit dhe në shërbim të të drejtave të qytetarëve sistemin e drejtësisë, si një nga degët më problematike të qeverisjes.

Kontrolli parlamentar është ndër funksionet kryesore të Kuvendit dhe një mekanizëm për rritjen e përgjegjshmërisë dhe llogaridhënies ndaj publikut të Qeverisë dhe institucioneve të pavarura.

Në zbatim të nenit 103 të Rregullores së Kuvendit, gjatë vitit të kaluar,

•             23 institucione të pavarura kushtetuese dhe të krijuara me ligj depozituan raportet e institucionale,

•             21 titullarë institucionesh raportuan në komisionet e përhershme parlamentare,

•             20 titullarë institucionesh raportuan në seancë plenare,

•             Në seancë plenare u miratuan 21 rezoluta, me rekomandime e detyra konkrete për veprimtarinë e institucioneve.

Kuvendi insistoi dhe ia arritëm që periudha e raportimeve (Mars-Maj) dhe procedura parlamentare e parashikuar, të respektohet në mënyrë korrekte, brenda afateve ligjore, sipas përcaktimeve në Rregulloren e Kuvendit dhe kërkesave të Vendimit 134/2018 “Për Manualin e Raportimit Vjetor dhe Periodik”.

Pas një analize të informacioneve të depozituara në Kuvend mbi nivelin e zbatimit të rezolutave për vitin 2019, rezulton se rezolutat e Kuvendit janë zbatuar në masën 93%.

Nga 223 rekomandime, janë realizuar plotësisht 109,  janë në proces zbatimi 94, janë realizuar pjesërisht 9, ndërsa 20 rekomandime janë ende të parealizuara.

Në zbatim të ligjeve organike dhe nenit 111 të Rregullores së Kuvendit, gjatë vitit 2019 Kuvendi u angazhua për emërimin e 20 titullarëve apo anëtarëve të institucioneve të pavarura, duke siguruar funksionimin e tyre me kapacitet të plotë.

Sot kemi ende pozicione vakante, për shkak të vonesave nga institucionet propozuese.

Sot  kemi në dispozicion dhe do tju dërgohet botimi “Monitorimi nga Kuvendi i Shqipërisë i institucioneve të pavarura gjatë vitit 2018”, hartuar nga Shërbimi i Monitorimit, dedikuar institucioneve të pavarura dhe raportimit të tyre në Kuvend për vitin që shkoi. Ju bëj me dije se ky botim do të kthehet në një traditë të përvitshme, si pjesë e rëndësishme e botimeve dhe kujtesës institucionale në Kuvend.

Në fund të vitit 2019 Kuvendi  Shqipërisë jetësoi Platformën Ndërinstitucionale Onllain, e cila tanimë është funksionale dhe mund të aksesohet edhe në faqenvebtë Kuvendit.

Në këtë platformë gjenerohet i plotë informacioni mbi nivelin e zbatueshmërisë së rekomandimeve të institucioneve të pavarura adresuar Qeverisë, duke evidentuar qartë kush dhe çfarë nuk ka realizuar.

Kjo platformë ka krijuar një mundësi më shumë për kontrollin parlamentar dhe përgjegjësinë e institucioneve publike për të zbatuar detyrimet para qytetarëve dhe Kushtetutës, nën monitorimin e vazhdueshëm të Kuvendit.

Me gjithë angazhimin konsistent të Shërbimit të Monitorimit, hedhja e të dhënave në platformë është ende në nivele të ulëta. Por të gjithë ju duhet të kuptoni se llogaridhënia është detyrim, jo nismë juaja dhe duhet të përgjigjeni kur Kuvendi ju kërkon informacione, jo kur e gjykoni ju.

Vendimet Kuvendit nuk duhet t’i mbani në sirtar, por t’i zbatoni pikë për pikë. Vetëm kështu mund të arrijmë të flasim me të njëjtën gjuhë mbi plotësimin e detyrave respektive nga të tri palët: Kuvendi, Qeveria dhe institucionet.

Ju ankoheni se nuk keni stafe, por duhet të dini që organikat i keni të plotësuara. Vendosini njerëzit në punë dhe punoni me kapacitete të plota.

Gjithashtu konstatojmë neglizhencë të përsëritur nga pothuajse të gjitha institucionet e pavarura që adresojnë rekomandime ndaj Qeverisë. Përcjellja prej tyre e të dhënave në Kuvend paraqitet problematike dhe jokoherente.

E kam thënë dhe po e përsëris: Kuvendi nuk kërkon të dhëna për qëllime statistikore apo studimore, por informacione mbi plotësimin e detyrimeve ndaj qytetarëve nga Qeveria dhe agjencitë e saj.

Informacionet prej institucioneve që ju drejtoni janë njera prej pasqyrave nëpërmjet të cilave Kuvendi vlerëson impaktin e politikave e programeve të Qeverisë në interesin publik dhe të qytetarëve.

Raportimi i këtyre vlerësimeve nga ana juaj nuk është një privilegj, por një detyrim kushtetues e ligjor.

Prandaj kërkoj një seriozitet dhe sinergji  më të mirë nga të gjitha palët e kësaj platforme, të cilën Kuvendi e realizoi, por ju duhet ta  bëni funksionale e produktive.

Trekëndëshi Kuvend-Institucione të Pavarura-Qeveri  duhet të vihet në efektivitet të plotë, si një mekanizëm për të rritur nivelin e zbatueshmërisë së rekomandimeve tuaja, edhe si pjesë e rekomandimeve të Raportit të Progresit të Komisionit Europian.

Kuvendi ka treguar angazhim maksimal, jo vetëm si institucion, por unë jam angazhuar personalisht në fuqizimin e zërit të institucioneve të pavarura ndaj Qeverisë.

Por kërkojmë që Qeveria të angazhohet më shumë se deri tani për të raportuar periodikisht në Kuvend mbi zbatimin e rekomandimeve të institucioneve të pavarura nga ministritë dhe agjencitë  e saj" tha Ruçi.