Studiues shqiptar Behar Gjoka ka sjellë një shkrim tijin mbi figurën e njohur të shkrimtarit Mitrush Kutelit (Dhimitër Pasko) dhe për prozën e tij, e cila u botua për herë të parë "Hekuri dhe çeliku", e cila u botua për herë të parë në Panairin e Librit.
Nga sepetet e dorëshkrimeve të Dhimitër Paskos, shtëpia botuese MK, nën kujdesin e fëmijëve të mjeshtrit të rrëfimit, e sidomos Pandeliut dhe Atalantës, sonte u bë paraqitja e librave të kësaj shtëpie botuese, ku krahas të tjerave, meriton vëmendje proza Hekuri dhe Çeliku. Një tekst që botohet për herë të parë, një faqe magjike e prozës së shkrimtarit.
Kjo prozë, që si zhanër endet në mes tregimit dhe novelës, por që shqiptohet mjeshtërisht si një mrekulli rrëfimore, u promovua në Panairin e librit, që në fakt shënon një ngjarje më vete, e cila megjithatë nuk pati vëmendjen e medias.
Në fakt, Kuteli edhe kur e varrosën së gjalli, qëndroi në heshtje, zhurmën e kanë të tjerët, të cilët e shijojnë. Sa herë që flas për Kutelin, nuk e di pse më kujtohet thënia e Zh. P. Satrit, kur thoshte: Qentë e gjallë, kafshojnë luanët e vdekur!!! Proza ka vënë në qendër jetën e njeriut, ky dy personazhet e nisin udhëtimin si shokë, e vijojnë si adhurues të parasë dhe kthehen në vrasës. Ky tekst që ka qëndruar gjatë në duart e shkrimtarit. Nis të shkruhet në vitet dyzet dhe qëndron në dorëshkrim për shumë vite.
Në muajt e fundit të jetës, në vitin 1967, në kohën kur shembeshin kishat e xhamitë, Kuteli rrëmih në sirtarët e fletëve të veta dhe i jep dorën e fundit kësaj proze. Ngjarjet janë vendosur në Pogradec, në Mokër, lëvizin në pazarin e Korçës, ku dy protagonistët, hekurpunuesi dhe lëkurpunuesi i opingave, gjezdisin jetën në mjerim dhe në kërkim të një jete më të mirë. Sfondi i ngjarjeve është vendosur në kohën e mbretërisë. Është koha që të tjerët, korifejtë e realizmit socialist këndonin poezi dhe shkruanin romane për partinë dhe shokun Taras, e Kuteli zbulonte tragjikën e jetës, fatalitetin ku njeriu është ujk për njeriun.
Një tragjedi e pamatshme, një tekst që të rrrënqeth, një situatë universale, ku lufta për jetën, është luftë për asgjesimin e njeriut. Gjenitë heshtin kur shkrujnë, heshtin kur ikin nga kjo botë, heshtin në gjallje, “ustallarët” e shkarrashkrimit, zhurrmojnë në çdo kohë, e turmat lëvrijnë sikur mizat rreth qypit të përjagrun. Proza “Hekuri dhe Çeliku” është teksti më i fundit që vjen nga magjaja letrare e mjeshtërit. Piplima e fjalës, këngëtimi i shpirtit, më erdhën sonte, si melodi e dhimbës së Paskos për njeriu, dje, sot dhe nesër. Kurrë nuk është vonë, ta lëçitësh artin e Kutelit…
Ai di të pres, madje mos e kërkoni në rrumpallën zhurmuese se nuk qëndron aty, ai flet me shpirtin e njeriut, që jeton në pakohësi…
Lajme të tjera
-
Rovena Rrozhani: Një 'shaka' në Pallatin e Librit!
20 Nëntor, 11:31
-
Karnavali i nëntorit në Pallatin e Kongreseve! Festimi i librit fiktiv, si objekt spektakli dhe dekorimi ose festivali i pseudo-leximit, për ata që nuk lexojnë!
19 Nëntor, 11:35
-
Panairi i 27-të i librit, ndahen çmime për vepra dhe autorë. Mungoi vlerësimi për veprat poetike e letërsinë për fëmijë
16 Nëntor, 15:32
-
Çelet Panairi Librit/ Ekspozojnë 90 shtëpi botuese, promovohen 60 libra të rinj! Botuesja Tafa: Sot në Shqipëri shkruhet letërsi e mirë, por duhen subvencione
13 Nëntor, 17:26
-
Guida Kulturore/ Nis sot Panairi i Librit 2024: Të lexosh do të thotë të jetosh, të zbulosh, të rritesh
13 Nëntor, 08:20 -
Si sot 57 vjet më parë u shua mjeshtri i rrëfenjës shqipe Mitrush Kuteli
5 Maj, 11:53
-
Panairi i librit nuk është treg venecian!
20 Nëntor 2023, 10:05
-
‘Histori solidariteti, kur sot, atyre që duan një jetë më të mirë u mbyllen dyert!’ Ardone në Panair për ‘Trenin e fëmijëve’! Libri special për Italinë e pasluftës
19 Nëntor 2023, 16:11
-
Panairi i Librit 2023, Mira Meksi, shkrimtarja më e mirë e edicionit të 26-të! Ja si ndahen çmimet për veprat më të mira letrare
18 Nëntor 2023, 12:31 -
Ilide Carmignani, ‘zëri’ i Nerudës, Markez e autorëve të mëdhenj në italisht në Panair: ‘Magjia’ e përkthimit e miqësia me Sepulvedën! Letërsia, urë dialogu me Shqipërinë
17 Nëntor 2023, 16:27
-
Presidenti Begaj në Panairin e Librit: Gjithçka ‘flet’ shqip falë shkrimtarëve, përkthyesve dhe botuesve që ndjekin këtë traditë
17 Nëntor 2023, 14:57 -
Edison Ypi: Mbreti i Panairit të Librit
17 Nëntor 2023, 11:32
