TIA: Apel KQZ-së për hetimin
e financave të partive politike

TIRANË - Pak ditë para zgjedhjeve Transparency International Albania, publikon raportin "Pushteti dhe partitë në Shqipëri nën ndikimin e parasë", ku sipas këtij raporti financat e partive vazhdojnë të mbeten një gropë e zezë për institucionet që i monitorojnë.

Pasi ka analizuar raportet vjetore financiare të partive të dorëzuara në KQZ për vitin 2011, TIA vëren se vetëm 5 subjekte e kanë përmbushur këtë detyrim ligjor.

PD kishte raportuar vetëm për paratë e mbledhura dhe shpenzuara gjatë periudhës së fushatës së zgjedhjeve vendore të 2011-s, ndërsa PS, PBDNJ, PR dhe LSI për tërë 12 mujorin e kaluar. Kjo organizatë i bën apel KQZ që të detyrojë partitë të zbatojnë ligjin.

"Përmes këtij raporti, TIA i bën apel Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, si organi përgjegjës për monitorimin dhe mbikqyrjen e financimit të partive, të garantojë raportime të sakta e të plota mbi të ardhurat dhe shpenzimet e partive politike duke ndërmarrë hetime proaktive për të verifikuar llogaritë e tyre financiare. KQZ duhet të demonstrojë pavarësinë e duhur institucionale për ndëshkimin me çdo kusht të financimit të paligjshëm të partive dhe zbatimin efektiv në praktikë të dispozitave ligjore në fuqi e detyrimeve që lindin nga Konventa e Kombeve të Bashkuara Kundër Korrupsionit", tha Inesa Hila, përfaqësuese e TIA. Sipas saj, sanksionet, konstaton Transparency, nuk parashikojnë të shkojnë përtej gjobave, dhe janë të pamjaftueshme për t'iu përgjigjur shkeljes së ligjit.

"Megjithë parashikimet kushtetuese e ligjore, partitë politike në Shqipëri nuk informojnë anëtarët e partisë, votuesit dhe publikun e gjerë mbi financat vjetore ç`ka konsiderohet si treguesi kryesor i papërgjegjshmërisë dhe mungesës së transparencës. Në këto kushte të shkeljes së vazhdueshme të ligjit e Kushtetutës, rekomandojmë shtimin e një dispozite të veçantë në Ligjin "Për Partitë Politike" për të rregulluar çështjen e publikimit të të ardhurave e shpenzimeve nga vetë partitë politike dhe parashikimin e masave ndëshkuese në rast të mosrespektimit të ligjit", tha Hila.

SI U BE VLERESIMI
Indeksi CRINIS analizon kuadrin ligjor dhe zbatimin në praktikë të financimeve vjetore të partive politike në Shqipëri, duke marrë në vlerësim 10 dimensione të çështjes:

kontabilitetin e brendshëm; raportimin e partive tek autoritetet mbikqyrëse; kuptueshmërinë, intensitetin dhe besueshmërinë e raportimit; aksesin publik ndaj informacionit (publikimi); masat parandaluese, sanksionet e mbikqyrjen shtetërore, si dhe aktivitetet monitoruese nga shoqëria civile.

Në një sistem të përshkallëzuar vlerësimi nga 0 në 10 { pamjaftueshëm (0 deri në 3.3), mesatar (3.4 deri në 6.7) dhe mirë (6.8 deri në 10)｝, indeksi CRINIS për Shqipërinë është në nivelin mesatar me 5.9 pikë duke reflektuar një kuadër të mirë ligjor por zbatim të dobët në praktikë.
 
Indikatorët e vlerësuar me pikët më të ulëta janë sanksionet dhe masat parandaluese. Sanksionet e parashikuara në ligj nuk parashikojnë penalitete përtej gjobave financiare dhe nuk janë të mjaftueshme për t` iu përgjigjur shkeljes së ligjeve.

Masat parandaluese të analizuara përfshijnë ekzistencën e një llogarie të vetme bankare apo ndalesa mbi depozitat në para cash, nxitjet fiskale për publikimin e dhurimeve nga kompanitë private apo kohës televizive transmetuar nga mediat, mekanizma vetërregullues (kod etike i partive politike) për abuzimet me burimet qeveritare.

Ndër to, ligji aktual “Për Partitë Politike” parashikon vetëm ndalesën e dhurimeve me para cash me vlerë më të madhe se 100,000 Lekë dhe kryerjen e tyre përmes një llogarie të posacme bankare duke krijuar kështu mundësinë e një kontrolli joefektiv për fondet e dhuruara nën 100,000 Lekë. 
 
APEL KQZ-SË PËR RAPORTIME TË PLOTA PËR SHPENZIMET E PARTIVE
Përmes këtij raporti, TIA i bën apel Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, si organi përgjegjës për monitorimin dhe mbikqyrjen e financimit të partive, të garantojë raportime të sakta e të plota mbi të ardhurat dhe shpenzimet e partive politike duke ndërmarrë hetime proaktive për të verifikuar llogaritë e tyre financiare.

KQZ duhet të demonstrojë pavarësinë e duhur institucionale për ndëshkimin me cdo kusht të financimit të paligjshëm të partive dhe zbatimin efektiv në praktikë të dispozitave ligjore në fuqi e detyrimeve që lindin nga Konventa e Kombeve të Bashkuara Kundër Korrupsionit.
 
Megjithë parashikimet kushtetuese e ligjore, partitë politike në Shqipëri nuk informojnë anëtarët e partisë, votuesit dhe publikun e gjerë mbi financat vjetore cka konsiderohet si treguesi kryesor i papërgjegjshmërisë dhe mungesës së transparencës.

Në këto kushte të shkeljes së vazhdueshme të ligjit e Kushtetutës, rekomandojmë shtimin e një dispozite të vecantë në Ligjin “Për Partitë Politike” për të rregulluar çështjen e publikimit të të ardhurave e shpenzimeve nga vetë partitë politike dhe parashikimin e masave ndëshkuese në rast të mosrespektimit të ligjit.

PARREGULLSITË FINANCIARE TË 2012
 
Nga analiza e raporteve financiare vjetore të dorëzuara në KQZ në vitin 2012 janë vënë re një sërë parregullsish:
 
Viti 2011, si vit elektoral, i kushtëzonte partitë politike të hartonin një raport të përbashkët mbi financat e periudhës vjetore dhe financat e fushatës elektorale. KQZ ka publikuar raportet e pesë partive parlamentare, ndër të cilat një prej tyre ka raportuar vetëm mbi periudhën e fushatës elektorale dhe katër prej tyre për periudhën vjetore. 

Raportet e audituesve të pavarur të caktuar nga KQZ u përgatitën vetëm për financat e fushatës elektorale ndërkohë që sipas ligjit, këto raporte duhet të përfshinin raportimin financiar për vitin 2011 dhe fushatën zgjedhore njëkohësisht. Në këto kushte, rekomandojmë përfshirjen e dispozitave të qarta ligjore lidhur me ndarjen e formatit të raportimit të financave vjetore nga financat e fushatës elektorale në rastet kur kemi të bëjmë me vit elektoral.

Megjithëse ekzistojnë dispozita të mirë ligjore për kontabilitetin e brendshëm dhe formatin e raportimit, procedurat e ndjekura kontabël nuk reflektojnë rigorozisht aplikimin e Standarteve Ndërkombëtare e Kombëtare të Kontabilitetit.

Raportimi nuk është lehtësisht i kuptueshëm nga publiku dhe nuk paraqet shpjegime të detajuara mbi shpenzimet e kryera apo fondet e përfituara, dhurimet në natyrë, sponsorizimet e kreditë. Partitë kanë raportuar sipas formateve të ndryshme dhe nuk kanë ndjekur të njëjtin afat kohor për raportimin.

Bazuar në sondazhet e realizuara me qytetarë dhe ekspertë të fushës, besueshmëria e informacionit financiar zyrtar të deklaruar nga partitë politike në vend nuk shënon një rezultat të pëlqyeshëm. Raportimi konsiderohet si i besueshëm për fondet publike, por qytetarët kanë një perceptim të përgjithshëm se një pjesë e madhe e donacioneve private lihen jashtë raportimit financiar. 

Si rezultat i rritjes së sofistikimit dhe kostove të aktiviteteve të partive politike, këto të fundit janë lehtësisht të ndikueshme nga ofertat për financim në këmbim të favoreve në të ardhmen. Kjo blerje e influencës dhe pushtetit përmes dhurimeve politike minon parimet bazë të një demokracie përfaqësuese. Besimi publik në demokraci ulet kur liderët e zgjedhur dështojnë në zbatimin e ligjeve që kanë hartuar dhe respektimin e institucioneve mbikqyrëse që kanë ndërtuar.

PARTITË TË JENË TRANSPARENTE DHE TË PËRGJEGJSHME

Në këtë kontekst, Transparency International Albania u bën thirrje partive politike në Shqipëri të jenë transparente dhe të përgjegjshme ndaj publikut përmes publikimit të detajuar të platformave të tyre politike, CV-ve e donacioneve të kandidatëve për deputetë, donatorëve dhe financimeve të siguruara si gjatë fushatave elektorale, edhe gjatë aktivitetit vjetor.

Sfida qëndron në kufizimin e shanseve për korrupsion, përmes promovimit të barazisë politike dhe rritjes së niveleve të transparencës, duke u garantuar qytetarëve mundësinë e bërjes së zgjedhjeve të informuara në Ditën e Zgjedhjeve.
 
Redaksia Online
(mag/shqiptarja.com)

TAG:
• kqz