TIRANE- Mendohej se Baroni Franc Nopça (Franc Nopcca) një nga themeluesit e paleontologjisë dhe autor i studimeve shqiptare, kishte një sërë dorëshkrimesh të humbura dhe pjesën tjetër të ruajtur në Bibliotekën Kombëtare të Austrisë në Vjenë.
Por askush nuk e ka ditur se një thesar i rrallë, prej dorëshkrimesh voluminoze, do të gjendej në Bibliotekën Kombëtare të Shqipërisë në Tiranë; në vendin për të cilin ai ka jetuar dhe punuar në fillimet e shekullit të ’20-të.
Lajmin e bënë të ditur specialisti i trashëgimisë, Artan Shkreli. Pasi ka prezantuar fotografitë e të gjitha dorëshkrimeve të rralla e voluminoze, Shkreli shkruan në rrjetin social se:
“Një thesar autentik ndodhet në Bibliotekën Kombëtare: pikërisht ditarët origjinalë të Franc Baron Nooscas... bëhet fjalë për tetë vëllime të mbajtura mirë, por asnjëherë të botuara që pasqyrojnë kërkimet e tij në Shqipërinë ende Osmane. Gjeografi, etnografi, histori etj përshkrime te hollësishme që presin syrin dhe mendjen e studiuesit.
Emocion i pashoq t’i prekje me dorë ato thesare unikale!”, shkruan Artan Shkreli.
Studiuesit pohojnë se Nopça gjatë jetës së tij ka botuar më shumë 186 tituj veprash dhe kërkimesh studimore, kryesisht nga fushat e paleontologjisë, të gjeologjisë dhe të albanologjisë, ndërsa gati një e treta, rreth 54 botime, janë për Shqipërinë. Këtyre të fundit tashmë iu shtohen edhe një seri veprash të pabotuara të tij që strehohen në formën e dorëshkrimeve në Bibliotekën Kombëtare.
Kush është Banoni Nopça
Baroni Franc Nopça, i lindur më 3 maj të vitit 1877, e që ka ndërruar jetë më 25 prill të vitit 1933, ishte një aristokrat i dhënë pas udhëtimeve dhe aventurave, por që në formimin e tij ka qenë studiues, gjeolog, paleontolog dhe albanolog me prejardhje rumuno-hungareze.
Në rinin e tij Nopça studioi pranë Sys-it në Universitetin e Vjenës dhe në atë kohë u shqua për studimet dhe zbulimet paleontologjie. Ai dhe motra e tij kanë zbuluar mbeturinat e kockave fosile të një dinozauri, të cilat ai ia dërguan një gjeologu dhe paleontologu vjenez. Sipas Robert Elsie, “Nopça shumë shpejt u bë vetë një studiues i famshëm në fushën e paleontologjisë. Më 21 qershor 1899, që në moshën njëzetedyvjeçare, ai mbajti ligjëratën e parë pranë Akademisë së Shkencave në Vjenë me titullin “Mbeturina të dinozaurëve në Transylvani”, e cila pato një jehonë të madhe. Nopça shquhet si themeluesi i paleofiziologjisë, para se gjithash me studimet e tij të njohura edhe jashtë Austrisë për zvarranikë fosilikë.” Po kaq e rëndësishme ishte ndihmesa e Nopçës në fushën e gjeologjisë, për shembull, mbi strukturat tektonike të malësive të Ballkanit perëndimor, ku ai mbrojti disa teori guximtare. ..
Pak vite më vonë, Baroni Nopça u bë i njohur gjithashtu si një ndër albanologët kryesorë të kohës së tij. Botimet e tij albanologjike nga vitet 1907 deri në 1932 u përqendruan kryesisht në fushat e mëposhtme: parahistoria dhe historia e lashtë, etnologjia, gjeografia, historia e re dhe e drejta zakonore shqiptare, të përmbledhura tek Kanuni.
Librat e tij përmbajnë vëzhgime të shumta, por një pjesë e studimeve kanë mbetur në dorëshkrime dhe shumë material të pasistemuara mirë. Vetëm pasi ndërpreu udhëtimet e tij në Ballkan, Nopça u ul të sistemonte dhe shkruante vepra më monumentale shkencore si: “Ndërtime, veshje dhe vegla të Shqipërisë së Veriut,”, 1925), monografinë e jashtëzakonshme “Gjeologjia dhe Gjeografia e Shqipërisë së Veriut”
Robert Elsie ka shkruar se “Me vdekjen e parakohshme të Nopçës, shumë vepra të rëndësishme të tij ngelën të pabotuara. Trashëgimia shkencore nga fusha e paleontologjisë iu dhurua Muzeut Britanik në Londër, kurse pjesa albanologjike iu dha kolegut e tij, albanologut të njohur Profesor Norbert Jokl (1877-1942) në Vjenë. Në një letër me datën 24 prill 1933, d.m.th. në ditën e vdekjes, Nopça ia dha Joklit një listë dorëshkrimesh me kërkesë që ky i fundit të marrë kontakt me Paul Graf Teleki në Budapest për të gjetur fonde për botimin e veprave të mbetura. Por fonde nuk u gjetën dhe, pikërisht për këtë arsye, këto veprat e rëndësishme ngelën të pabotuara. Që prej vrasjes së Joklit në maj 1942, trashëgimia albanologjike e Nopçës ruhet në Koleksionin e Dorëshkrimeve të Bibliotekës Kombëtare të Austrisë në Vjenë”
Komente
Lajme të tjera
-
Ministri Gonxhja: Biblioteka Kombëtare është në situatë kritike, por nuk do preket! Bibliotekë e re Kombëtare pranë Gardës
17 Shtator, 14:28 -
Rinia ‘lexon’ telefonin! 20-vjeçari bën diferencën, me bibliotekë në dhomë: Librat kushtojnë, por me pak kursim ia dal
23 Prill, 16:24
-
Ekspozitë në 110-vjetorin e lindjes së Petro Markos
22 Dhjetor 2023, 19:37 -
70-vjetori i Visar Zhitit, mbi gjysmë shekulli krijimtari në Bibliotekën Kombëtare, miqtë rrëfejnë poetin: Nga poezia e parë te arrestimi, na mësoi si jetohet dhimbja
5 Dhjetor 2022, 18:13
-
Panairi, ish-punonjësi i Bibliotekës : I dashuruar me librin sa të jem gjallë! Jam pensionist, kërkoj libra me vlerë e të lirë! Pyeta për Kadarenë, ja ç’më thanë!
16 Nëntor 2022, 17:43
-
Mbi 700 botime nga udhëtarët e huaj që vizituan Shqipërinë, Misha: I pari shoqëroi mbretin e Francës, në oborrin e Sulejmanit të Madhërishëm, lidhja me Shqipërinë
15 Nëntor 2022, 15:42
-
650 titujt e Poradecit i dorëzohen Bibliotekës, e bija: Ishin më shumë, në ’45-ën regjimi i detyroi të grisnin edhe Fishtën! Shënimet e veçanta të poetit
4 Nëntor 2022, 16:29
-
Biblioteka, plane të reja e halle të vjetra! Projekt pa afate te Garda?! Studiuesi: Mos rrini indiferent! Misha: Hapësira sa vjen e ngushtohet
6 Tetor 2022, 17:04
-
'Triangolo' transformohet në rrethrrotullim, Veliaj: Çlirojmë qarkullimin; te Garda do të vijë Teatri i ri i Kukullave dhe Biblioteka e re Kombëtare
25 Shtator 2022, 10:52 -
'Libri ukrainas' në Bibliotekën tonë, Misha i përgjigjet iniciativës së Olena Zelenskas, Shkurov: Rusia e shkatërron, ju solidarizoheni! Mirënjohje
20 Gusht 2022, 18:36
-
Përktheu kolosët e letërsisë shqipe, bashkëshortja e Lizarralde i dhuron Bibliotekës 155 libra, Kongoli: E donte shumë Shqipërinë! Si u përkthye ‘I humburi’
23 Qershor 2022, 17:52
-
Pamjet e transformimit të Aneksit të Bibliotekës Kombëtare, Ministria e Kulturës: 28.5 mln lekë për 2 fazat e para të punimeve! Drejtori Misha: Nxjerrim nga thasët libra me vlerë të jashtëzakonshme
9 Shkurt 2022, 10:19
Artikull shumë i bukur
Përgjigju