Augustin Palokaj: BE-ja vazhdon të improvizojë me Kosovën

Kanë kaluar më shumë se dy vjet që kur Kosova ka aplikuar zyrtarisht për anëtarësim në BE dhe asnjë hap i vetëm nuk është bërë për shqyrtimin e kësaj kërkese. Vendet drejtuese të BE-së që kanë për detyrë ta vënë në procedurë këtë kërkesë janë ndryshuar dhe asnjëra prej tyre nuk ka bërë asnjë hap. Vendet që e njohin pavarësinë e Kosovës, si Suedia apo Belgjika, nuk e kanë bërë këtë dhe as Spanja, e cila nuk e ka njohur. Dhe ka pak mundësi që të ketë ndonjë lëvizje në këtë drejtim gjatë presidencës së ardhshme të Polonisë.

Kosova është injoruar aq shumë pas dorëzimit të kërkesës, saqë ndonjëherë dëgjohet mendimi se ndoshta nuk ka qenë momenti i duhur që Kosova ta paraqesë këtë kërkesë. Dhe me të vërtetë në Bruksel nuk ishin të sigurt nëse ishte një vendim i mirë që Kosova të aplikonte zyrtarisht për anëtarësim në BE në dhjetor 2022, në fund të presidencës çeke të BE-së.

Kosova jo vetëm që ka bërë mirë aplikimin, por mund të thuhet edhe se ka qenë vonë për ta bërë këtë. Sepse derisa nuk kishte dorëzuar kërkesën për anëtarësim në BE, kur u pyetën nëse Kosova mund të bëhet vend kandidat, ata u përgjigjën se “nuk mund t'u përgjigjemi pyetjeve hipotetike”. Por ata që kishin rolin kryesor në strukturat e BE-së nuk ishin pro Kosovës. Ish-shefi i politikës së jashtme dhe sigurisë së BE-së, Josep Borrell dhe i dërguari i dialogut, Miroslav Lajçak, ishin hapur kundër Kosovës si shtet. Më pak i hapur, por shumë i përkushtuar ndaj Kosovës ishte ish-komisioneri për Zgjerim, Oliver Varhelyi. Aq sa që në fillim të mandatit të tyre, ish-zëdhënësi i BE-së kishte deklaruar qartë se Kosova “nuk është shtet” i BE-së dhe se pasi Kosova nuk trajtohet si shtet, nuk mund të aplikojë as për anëtarësim në BE.

Komisioneri për Zgjerim, duke e ditur se Këshilli nuk e bën këtë, tha se “Komisioni Evropian mbetet i gatshëm të hartojë një opinion për Kosovën nëse merr një mandat të tillë nga Këshilli”. Komisioni Evropian vazhdon të mbështetet në kriteret formale në rastin e Kosovës dhe nuk bën përpjekje për të ndikuar në shtetet anëtare në favor të Kosovës.  

Fakti që Kosova nuk njihet si shtet nga 5 anëtarë të BE-së përmendet edhe sot si një ndër pengesat pse nuk u shqyrtua nga BE-ja aplikimi i Kosovës. Në fakt, kjo është sinqerisht e vetmja arsye. Sepse vendosja e aplikacionit në procedurë nuk duhet të varet nga asnjë kriter që nuk është gjeografik. Kërkesa do të duhej të futej në procedurë, Këshilli do të duhej të mandatonte Komisionin Evropian për përpilimin e opinionit dhe më pas në bazë të vlerësimeve të shihej se sa i përmbush Kosova kushtet dhe kriteret objektive. Kjo është bërë për të gjitha vendet e tjera evropiane që sot kanë statusin e vendit kandidat. Në fakt, Kosova është i vetmi vend në Evropë që ka aplikuar për anëtarësim në BE dhe nuk ka statusin e vendit kandidat. Do të ishte një papërgjegjshmëri e madhe e Qeverisë së Kosovës nëse nuk do të kishte paraqitur kërkesën për anëtarësim në BE në kohën kur statusi i vendit kandidat iu dha me shpejtësi Ukrainës, Moldavisë dhe Gjeorgjisë, shtete të cilat kanë pushtuar territorin shtetëror.

Ata e kanë merituar një status të tillë, për shkak të orientimit të tyre politik dhe strategjik, por është e ekzagjeruar të mendosh se janë kaq shumë përpara Kosovës në përmbushjen e kritereve objektive. Nëse e shikoni me kujdes raportin vjetor të progresit të Kosovës, dhe nëse e krahasoni me ato të vendeve të tjera të rajonit, mund të shihni se në disa fusha, përkundër pengesave, Kosova është shumë më e mirë se vendet fqinje. Dhe ky është vlerësimi i vetë Komisionit Evropian. Pra, nuk bëhet fjalë për kriteret apo progresin konkret të Kosovës, por vetëm për faktin se Kosova nuk është njohur nga të gjitha vendet anëtare. Dhe në BE, as në mesin e vendeve që e kanë njohur Kosovën nuk ka pasur asnjë përpjekje për të kapërcyer këtë pengesë, të paktën në hapin e parë. Edhe në BE ka juristë që mendojnë se shtetet që nuk e kanë njohur Kosovën si shtet mund të japin pëlqimin për hapin e parë, duke i dhënë mandatin Komisionit Evropian për përpilimin e opinionit për kandidaturën e Kosovës.

Kosova ka bërë mirë që ka aplikuar për anëtarësim në BE. Me këtë ai ia ka bartur përgjegjësinë BE-së për të treguar nëse Kosova mund të përfshihet në procesin e zgjerimit apo jo. Për momentin, BE-ja po dëshmon se Kosova nuk është pjesë formale e procesit të zgjerimit. Gjithçka tjetër që thuhet është vetëm improvizim i Bashkimit Evropian. Do të ishte më e drejtë që kjo kërkesë të diskutohet dhe votohet në Këshill dhe të shihet se ku qëndron problemi. Së paku Kosova do ta dinte se ku qëndron. Është naive nga BE-ja të besohet se Serbia do ta njohë realitetin, pra se Kosova ekziston si shtet dhe pas kësaj pesë vendet e BE-së do të ndryshonin qëndrim.

E kundërta do të ishte më realiste, që të gjithë nga BE-ja ta njohin Kosovën dhe pastaj Serbia të kuptojë se nuk ka më hapësirë ​​për të mos e njohur. Ky ishte edhe gabimi që u bë me nisjen e këtij dialogu të pasuksesshëm në Bruksel. Dhe Serbia me shumë sukses e ka shfrytëzuar këtë dialog kundër Kosovës, duke lënë përshtypjen nga njëra anë se “është konstruktive në dialog” dhe nga ana tjetër duke krijuar pengesa maksimale për avancimin e Kosovës drejt BE-së. Mund të diskutojmë edhe sjelljen e Kosovës në dialog dhe përgjegjësinë e saj. Por për hapin e parë në procesin e zgjerimit, është një iluzion se përparimi në dialog është kusht për këtë. Sepse pjesëmarrja në dialog jo vetëm që nuk e pengoi, por e ndihmoi Serbinë të avancojë në procesin e anëtarësimit në BE.

Në rrethanat aktuale, që fatkeqësisht për Kosovën do të vazhdojë, në proces të zgjerimit janë nëntë shtete me status kandidat dhe vetëm një që vazhdon të jetë vetëm vend me potencial, por jo kandidat. Kur në vitin 2003, Kroacisë iu tha nga BE-ja se "nuk është momenti për të aplikuar për anëtarësim në BE", kryeministri i atëhershëm, Ivica Raçan, tha se Kroacia "dëshiron të bëhet një kandidate me potencial dhe të mos mbetet e përmendur vetëm si kandidat potencial”. Edhe Kosova duhet ta avancojë statusin e saj drejt një kandidati me potencial dhe të mos përmendet vetëm si kandidate potenciale për në BE. Kosova ka ndërmarrë hapin e saj dhe përgjegjësia tani është në duart e Bashkimit Evropian./Koha

S.B/Shqiptarja.com

TAG:
• Augustin Palokaj
• Bashkimi Europian
• kosova
• serbi