Austri, Thaçi-Daçiç tjetër
shtrëngim historik duarsh

VJENË - Në mbledhjen plenare të Forumit në Whachau të Austrisë, që ka filluar të shtunën punimet, po marrin pjesë  ministri i Jashtëm i Austrisë Mihael Shpindeleger, kryediplomatët e Rumanisë dhe të Maqedonisë, Titus Korlatean i Nikola Poposki, por dhe kryeministri i Kosovës Hashim Thaçi e ai serb, Ivica Daçiç.
 
Sipas Tanjugut, të cilit i referohet "Koha Ditore", në këtë tubin ndërkombëtar Kosova është paraqitur asimetrikisht, përkatësisht  në programin e mbledhjes përballë funksionit të kryeministrit Thaçi gjendet ylli, ndërsa në fund fusnota, e cila me këtë shpjegon se nuk paragjykohet statusi i Kosovës.
 
Konferenca vjetore e Forumit Evropian të Whachau -ut, sivjet ka temën aktuale: "Përtej  krizës - konturat e një Evrope të Re". Kryeministri Thaçi, sot, në ditën e dytë të punimeve,  mbajti një fjalë  rasti për dialogun midis Kosovës dhe Serbisë, të cilën e ka shpërndarë për mediat.

THAÇI: JU TREGOJ HISTORINË KOSOVË-SERBI

Më poshtë fjalimi i plotë i kryeministrit të Kosovës, Hashim Thaçi në Forumin në Whachau të Austrisë:
 
"Është kënaqësi e  jashtëzakonshme për mua të marrë pjesë në Forumin Evropian të Wachau- t, dhe më këtë rast dua të shpreh falënderimet e mia më të sinqerta organizatorëve të këtij forumi, duke filluar nga Barabara Schwarc, për Michael Spindelegger si kryesues, guvernatorin, Erwin Peroll dhe të gjithë të tjerët.

Në Europë ekziston një moment pozitiv për të tejkaluar edhe pak kriza apo më mirë t'i quaj sfida të mbetura, me qëllim që më në fund, të gjithë së bashku të përmbyllim  kornizën apo platformën e Evropës së re, e cila duhet të jetë një Evropë e bashkuar, e integruar, e zhvilluar ekonomikisht me rol vendimtar në arenën botërore.

Sot së bashku me homologun tim nga Serbia, kryeministrin Ivica Daçiç, do të ndajmë me ju një përvojë të jashtëzakonshme, e cila është krejt e freskët, një përvojë se si popujt që kanë qenë në konflikt për një shekull të tërë mund t'i lënë prapa përjetimet e hidhura të konfliktit dhe të ndërtojnë paqe, të ndërtojnë raporte normale, dhe të sigurohen që më kurrë të mos lënë mundësinë për luftëra të përgjakshme.

Kosova e shpalli pavarësinë më 2008, pas një periudhe intensive të negociatave të udhëhequr nga Përfaqësuesi i OKB, Presidenti Marti Ahtisaari. Receta që përdori Presidenti Ahtisaari ishte i një kompromis i  thellë midis dy palëve: U propozua  pavarësi e kushtëzuar, sipas së cilës Kosova do të mund të shpallte pavarësinë, por nuk do të fitonte të drejtat e plota dhe sovranitet të plotë në vendim-marrje, derisa të implementojë reforma të thella, përfshirë edhe decentralizimin, si koncept i afrimit të pushtetit qytetarëve përmes komunave.
 
Kjo ishte mënyra për të mbrojtur dhe afirmuar minoritetin serb dhe të tjerët nga shumica  apo diskriminimi. Mbi 60 kompetenca të ndryshme iu bartën komunave, e ndërkaq u krijuan disa komuna të reja me shumicë serbe.
 
Ky plan, edhe pse u pranua nga shumica absolute e shteteve të Grupit të Kontaktit, në mesin e të cilave ishte edhe Rusia, nuk  u pranua nga Serbia dhe nga një pjesë në veri të Kosovës, që ishte ilegalisht në kontroll të Qeverisë serbe dhe strukturave paralele, që nga fundi i luftës më 1999.
 
Kosova ishte e përkushtuar të ndërtojë institucione dhe të kërkojë njohje dhe jam i lumtur t'ju njoftoj, që tashmë shumica e shteteve të OKB-së e njohin Kosovën.
 
Në veri, sipas hulumtimeve të vetë medieve serbe dhe shoqërisë civile, si dhe sipas të dhënave të OKB-së, krimi i organizuar dhe kontrabanda krijonte profite prej 60 milionë eurosh për strukturat ilegale, për shkak të moskontrollit të kufirit. Në Samitin e Selanikut para një dekade u bë një premtim i madh nga BE-ja, që i tërë Ballkani do të anëtarësohet në BE,  pasi ata të përfundojmë reformat.
 
Mirëpo reformat e brendshme brenda shteteve nuk ishin kushti i vetëm i aspiratave për anëtarësim në BE. Një kriter tjetër kyç ishte edhe tejkalimi i problemeve ndërshtetërore, pra fqinjësia e mirë ndërmjet shteteve aspirante për anëtarësim në BE.
 
Dialogu ishte fillimisht teknik dhe ne u morëm vesh me Serbinë, që Kosova mos të bojkotohet në organizata rajonale, që diplomat e Kosovës të njihen, që të dhënat e dokumentet kadastrale të Kosovës të kthehen, që Serbia mos të lëshonte më tabela të automjeteve etj. Përkundër disa marrëveshjeve të arritura, u bë e qartë se në Serbi kishte një kufizim në pranim të realitetit.
 
Në shumë aspekte, kapitujt kryesorë mbetën të hapur, sidomos pranimi i Serbisë se në Kosovë ka vetëm ligje të Kosovës, se nuk ka ambiguitet kushtetues se kush është zot i Kosovës në aspektin demokratik dhe në aspektin e sovranitetit, tha kryeministri i Kosovës.
 
Baronesha Ashton dhe BE-ja dhe ne dy kryeministrat e shteteve, u pajtuam që të fillojmë të takohemi,  të hyjmë më thellë në obligime dhe të sjellim një normalizim të vërtetë të gjendjes.
 
Krijuam një situatë dhe një peizazh të ri, ku të dy palët me të vërtetë fillojnë të shkruajnë një kapitull të ri të historisë, pa armiqësi dhe në kuadër të agjendës euro-atlantike.
U takuam plotë 11 herë dhe së bashku biseduam për 200 orë rresht. Hymë në dialog të thellë, të përgjegjshëm, shpesh frustrues, shpesh me paragjykime, shpesh edhe me mospajtime të thella, por të dedikuar, që mos të përfundojmë pa arritur deri te një marrëveshje fillestare kornizë mbi parime të normalizimit, ku do të adresoheshin çështjet kryesore.
 
Baronesha Ashton luajti rol të të admirueshëm me durimin, përkushtimin dhe vizionin politik të saj. Mund të them se pas bisedave të lodhshme, arritëm deri te një sukses historik. Marrëveshja në esencë është e thjeshtë.
 
Serbia e akcepton Kosovën si të tillë, ia njeh ligjet,  Kushtetutën, nuk ia cenon sovranitetin dhe tërhiqet krejtësisht nga mbajtja dhe financimi i strukturave ilegale të sigurisë në Kosovë. Serbia, po ashtu, zotohet, sipas Marrëveshjes  se nuk do ta bllokojë Kosovën në integrime europiane.
 
Ndërsa Kosova premton se do të garantojë fuqishëm implementimin e Marrëveshjes së Brukselit në tërë territorin, duke dhënë garanca dhe instrumente shtesë, konform kushtetutës sonë,  për serbët që jetojnë në veri të Kosovës.
 
Kemi siguruar se serbët në veri mund t'i lidhin komunat në një asociacion, që do merret me çështje të vetëqeverisjes në nivelin lokal, por edhe si një mekanizëm i rëndësishëm i serbëve të Kosovës, ku do të mund të adresohen çështjet dhe brengat e tyre. Marrëveshja pastaj reflektohet në shumë fusha.
 
Cilët janë hapat e parë që duhet të merren, cilët të dytët? Si të sigurojmë të mos ketë vakum të sigurisë në veri? Si të krijojmë përfaqësim demokratik dhe zgjedhje në veri me ligj të Kosovës? Është inercioni i sistemit të vjetër dhe koncepteve të vjetra në Serbi.

SFIDA E PARË
"Është e qartë se kjo marrëveshje është e arritur historike, por është po ashtu e qartë se kërkon ndryshim rrënjësor të paradigmës dhe qëndrimit ndaj Kosovës. Në Beograd- Kosovën duhet ta shikojnë si partnere dhe jo si armike apo provincë të kohërave të vjetra post-otomane.
 
Edhe Kosova nuk duhet ta shohë Serbinë si të periudhës 1913 -1999. Ka ende mjaft forca në Serbi, por edhe në Kosovë që po pengojnë dhe po ngadalësojnë një proces të pajtimit.
 
E pamë këtë me dështimin e një samiti në Maqedoni. Kam shpresë se këto rezistenca do të diskutohen dhe qartësohen", tha Hashim Thaçi.
 
SFIDA E DYTË
Thaçi analizoi edhe sfidën e dytë; atë të popullatës serbe në veri:

"Sipas sondazheve popullsia në Veri është pro normalizimit dhe  ka dëshirë të lëvizë përpara. Ne kemi dëshmi për këtë nga zyra jonë në veri, që shërben me mijëra qytetarë serbë, por ende ka elemente radikale që mundohen të bëjnë shantazhe.
 
Unë besoj fuqimisht se zgjedhjet demokratike dhe hyrja në sistem parlamentar dhe lokal do të zgjidh një pjesë të këtij problemi. Ne do të shpallim amnisti, që ata që nuk e njohën Kushtetutën dhe ligjet e Kosovës të mund të ndjehen të sigurt.
 
Por, nga ana tjetër,  duhet t'ua bëjmë të qartë kriminelëve se nuk do të gjejnë vend dhe hapësirë të lirë askund, as në Kosovë e as në Serbi".
 
SFIDA E TRETË
"Lodhja europiane me zgjerim është një faktor i jashtëm që mund të sjell brenga. Shtetet e BE-së kanë qenë vendimtare për kontributin që i kanë dhënë paqes, lirisë dhe stabilitetit në Ballkan, por kohërat kanë ndryshuar dhe kohërat janë shumë më stresuese për peizazhet e brendshme politike të këtyre shteteve.

Kjo sjell më shumë obligime posaçërisht për Kosovën, si shtetin e fundit që hyri në integrime formale europiane, që të bëjë reforma dhe të zbatojë hapat konkretë  që e përafrojmë shtetin tonë me BE-në. Por,  në disa shtete ende jeton paragjykimi që Ballkani sjell vetëm probleme. Kjo nuk është e vërtetë. Kosova ka shumëçka t'i ofrojë Europës", përfundoi fjalën e tij kryeministri i Kosovës, Hashim Thaçi.

DAÇIÇ: PRESIM QË BE TË MBAJË PREMTIMET
Ndërkohë, sipas agjencisë serbe Tanjug, më poshtë gjenden pjesë nga fjala e kryeministrit serb Ivica Daçiç sot në Forumin e Whachaut, ku është takuar edhe me kryeministrin e Kosovës, Hashim Thaçi.

"Serbia ka bërë hapa të rëndësishëm për zgjidhjen e çështjes së Kosovës, si dhe për pozitën e serbëve në atë hapsirë. Qeveria e Serbisë është e vendosur me qëllim që të përmbush detyrimet e veta në tërësi dhe në këtë mënyrë të eliminojë të gjitha pengesat. Njëkohësisht presim që BE të përmbushë premtimet, të cilat në formë kushtëzimesh i ka paraqitur vitin e kaluar.

Serbia do të kryejë detyrat e shtëpisë. Mendojë se procesi i integrimit evropian të Serbisë është me rëndësi kapitale  për integrimit e tërë rajonit dhe se BE do të vlerësojë përpjekjet.
Serbia ka pranuar dialogun me Prishtinën në nivelin e lartë politik me ndërmjetësimin e Përfaqësueses së Lartë për Politikë të Jashtme të BE-së, Catherine Ashton.
 
Nëse shikoni cilët hapa i kemi bërë, besoj se kemi bërë më shumë se ka pritur ndokush në Beograd, Prishtinë apo Bruksel,  sado që sot edhe më tej duhet bindur Brukseli, se duhet të vazhdojmë rrugën e integrimeve evropiane. Unë parashtojë pyetjen: Nëse nuk do të marrim vendime pozitive, kur do t’i marrim ato. Çka duhet bërë akoma ne, që të marrim vendimet pozitive të Këshillit të Europës?
 
Është nevojë absolute një politikë e zgjerimit të BE-së me shtetet e Ballkanit Perëndimor. Ky proces nuk guxon të ndalet pas pranimit të Kroacisë".
 
 Redaksia Online
(mag/shqiptarja.com)