Giscard: Greqia në BE ishte gabim
s'mund të pranojmë asnjë tjetë

Kancelari gjerman, 93 vjeçari Helmud Schmidt dhe presidenti francez Valéry Giscard d'Estaing, 86 vjeç janë vënë përballë njëri-tjetrin në një intervistë të përbashkët për gazetën gjermane në gjuhën angleze ‘Spiegel International’, teksa kanë folur për shumë çështje të politikave ekonomike e fiskale si dhe krizën që ka përfshirë Evropën.

Të dy kanë drejtuar vendet e tyre, respektivisht Gjermaninë dhe Francën, gjatë viteve 1975-1982, periudhë gjatë së cilës u është dashur të merren me krizën e naftës, inflacionin dhe papunësinë.

Në vitin 1975 përpjekjet e tyre, çuan gjithashtu në themelimin e grupit të gjashtë (G6), i cili kishte në përbërje vendet kryesore të industrializuara në botë, Francë, Gjermani, Itali, Japoni, Britani e Madhe dhe SHBA-të, të cilat takoheshin një herë në vit për një samit ekonomik global.

INTERVISTA

SPIEGEL: Mbi 30 vjet më parë, ju të dy iniciuat krijimin e Sistemit Monetar Evropian, i cili ishte një hap paraprak vendimtar drejt Unionit Monetar Evropian. Tani, si shtetarë të moshuar, a keni arsye të frikësoheni se do të jeni gjallë për të parë shembjen e euros?

Schmidt: Euro, natyrisht do të vazhdojë të ekzistojë edhe disa vjet të tjerë nga tani. Unë jam i sigurt se do të jetojë më gjatë se mua.

Giscard: Euro, sigurisht që do të vazhdojë të jetë në qarkullim më gjatë se ne. Pyetja juaj është interesante sepse është shumë e pazakontë. Pse nuk pyesni për shembull nëse dollari amerikan do të ekzistojë apo jo edhe disa vjet të tjera, apo jeni japonez apo juan kineze?

SPIEGEL: Dallimi është i qartë: Këto janë monedhat kombëtare të vendeve të mëdha.

Giscard: Euro është monedha e një rajoni që ka më pak borxhe se në zonën e dollarit, tepricë të madhe të tregtisë dhe një mirë-menaxhim të bankës qendrore. Këmbimi i dollarit aktualisht është mbi kursin e këmbimit të vitit 2002. Pse gjithë ky dyshim për Euron?

Schmidt: Çdo ditë është mbjellë një lloj dyshimi, por euro nuk është në rrezik. Nuk ka asnjë arsye pse duhet të pushojë së ekzistuari.

Giscard: Ne jemi viktima të një fushate diskreditimi që e ka origjinën në sistemin amerikan bankar. Ne jemi në mes të një beteje komunikimi që është duke ndezur spekulime.

SPIEGEL: Zona euro nuk ka uniformitet politik dhe ekonomik. Si mund të durojë një bashkim me anëtarë të ndryshëm?

Schmidt: Kur u nënshkrua Traktati i Mastrihtit në vitin 1992, BE-ja kishte 12 shtete anëtare. Dhe këto 12 shtete bënë gabim me idenë e tyre për t’i ftuar të gjithë në Evropë, dhe për tu bërë një anëtar i bashkimit monetar. Tani, BE-ja është rritur me 27 anëtarë, shumica e të cilëve kanë vendosur të miratojnë euron.

SPIEGEL: A ishte problem lindja e monedhës së përbashkët?

Schmidt: Nuk është shkaku i vetëm i problemeve. Ishte një gabim të ftoje 27 vende dhe më pas të pranojnë 16 ose 17 prej tyre.

SPIEGEL: A janë 17 ende shumë për sot?

Schmidt: Në çdo rast, 17 ishin shumë.

Giscard: Për të qenë krejtësisht i sinqertë, ishte një gabim të pranoje Greqinë. Greqia thjesht nuk ishte gati. Greqia është në thelb një shtet Oriental. Helmut, unë kujtoj se ju keni shprehur skepticizëm para se Greqia të pranohej në Komunitetin Evropian në vitin 1981. Ju keni qenë më i mençur se unë. Grupi Euro nuk mund të lejohet të zgjerojë pafund.

SPIEGEL: A favorizoni ju një ngrirje për anëtarësitë e reja në zonën euro?

Giscard: Unë shpresoj se nuk do të jemi të shpejtë për të pranuar ndonjë anëtar shtesë, ndoshta me një përjashtim, Poloninë. Unë jam i bindur se ky shtet ka aftësinë dhe gatishmërinë për të ndërmarrë këtë hap. Kjo mund të funksionojë. Por ne nuk mund të pranojmë askënd tjetër.

Schmidt:Ky është gjithashtu edhe mendimi im.

SPIEGEL: A ishin anëtarët themelues shumë naivë në Mastrihtit?

Schmidt: Qeveritë menduan se gjërat do shkonin në mënyrë të ngjashme si me euron dhe se çdo gjë do të zgjidhej jashtë vetë. Ata anashkaluan faktin që edhe kjo kërkon që të bëhen marrëveshjeve ekonomike dhe koordinimin e politikave ekonomike dhe fiskale.

SPIEGEL: Ka pasur mjaft kushte të rrepta të vendosura në anëtarësim. Kufijtë janë vendosur mbi politikën e buxhetit dhe borxhin e qeverisë.

Schmidt: Gjermanët ishin të zënë me ribashkimin e Gjermanisë. Ata u përball me nevojën e unifikimit të Gjermanisë Lindore me ish ekonominë ekzistuese të Gjermanisë Perëndimore. Kjo është arritur deri në një farë mase, por ka qenë një luftë.

Giscard: Nuk është se nuk janë bërë disa dispozita. Në fakt nuk është bërë asgjë. Problemi nuk është teksti i traktatit, por mos aplikimi i tij. Ky është një zhvillim kurioz. Komisioni Evropian, i cili është i ngarkuar me monitorimin e pajtueshmërisë, nuk e ka bërë këtë për një kohë të gjatë dhe s'ka lëshuar asnjë sanksion. Kjo i shfajëson qeveritë nga të gjitha risqet. Ata ishin në gjendje të shpenzonin para pa frikën e zhvlerësimeve apo ndëshkimeve financiare.

SPIEGEL: Kthehemi në kohën kur u themelua bashkimi monetar, a duhej bërë gjithashtu një bashkim politik?

Schmidt: Kjo qëndron pak larg. Një bashkim politik nuk është absolutisht thelbësor për tejkalimin e krizës së borxhit të qeverisë, krizës bankare dhe krizës ekonomike, me fjalë të tjera, kriza me të cilën përballemi aktualisht në Evropë. Në periudhën afatmesme, ajo është plotësisht e dëshirueshme, por nuk është diçka që na nevojitet absolutisht në mënyrë që të dalim nga tre krizat aktuale.

Giscard: Grupi Euro thjesht nuk ka organizimin që ka nevojë. Duhet t’i japim fund “përzierjes” së madhe në Bashkimin Evropian, me një bashkim monetar të vogël. Nuk është e mundur për 27 vendet anëtar në BE që të ndërhyjnë vazhdimisht kur 17 vendet e zonës euro diskutojnë shqetësimet e tyre. Është “një gjuhë” e ndryshme për të dy.

SPIEGEL: A ka nevojë Grupi Euro për institucionet e veta që të funksionojnë paralelisht me ato të BE-së? Pas të gjithave, ai tashmë ka një kryetar, Kryeministri i Luksemburgut, Zhan-Klod Junker.

Schmidt: Do të ishte e dëshirueshme t’i jepje Grupit Euro stafin e tij përveç një kryetari. Por kjo nevojë është neglizhuar, është lënë pas dore.

Giscard: Sigurisht që ka nevojë për institucione - si mund të funksionojë ndryshe koordinimi i politikave fiskale dhe ekonomike? Kur Grupi euro takohet nën kryesimin e Junker, nuk ka as edhe një sekretar të përgjithshëm, as edhe një mbajtje shënim me shkrim të takimit. Kjo është absurde. Këshilli i Grupit Euro ka nevojë për strukturat e veta, të pavarura nga Këshilli i madh Evropian. Një vendim ka qenë në pritje për një Sekretar të Përgjithsëm. Ky është një pozicion tepër i rëndësishme. Sekretari i përgjithshëm duhet patjetër të caktohet për të dalë krah kryetarit. Çdo këshill në botë ka një Sekretar të Përgjithshëm.

SPIEGEL: A nuk krijon kjo rrezikun e një rrëmuje të madhe institucionale?

Giscard: Përkundrazi, është pikërisht konfuzioni mes 27 shteteve anëtare të BE dhe 17 anëtare të bashkimit monetar që duhet të shmanget. Kjo është arsyeja pse unë jam duke kërkuar që Këshilli i vogël euro të takohen në Strasburg, jo në Bruksel. Vendi i samitit përbën një dallim të qartë.

SPIEGEL: Në këtë mënyrë a nuk do të ndaheshin të dy kampet?

Giscard: Tashmë është një Evropë e integrimit, e cila është duke bërë përparim, Grupi Euro. Dhe është Evropa e tregut të brendshëm, me vendet që janë të interesuar vetëm në BE si një zonë e tregtisë së lirë. Institucionet e njërit janë shumë të ngathët për tjetrin, dhe institucionet e ngathët janë të pafuqishëm. Në Grupin Euro, ka nga ata që paguajnë, dhe ka nga ata që kërkojnë ndihmë. Ata që paguajnë gjithashtu duhet të monitorojnë ata që dorëzojnë aplikimet për ndihmë. Kjo nuk funskionon me Komisionin Evropian, i cili është përgjegjës për të gjithë “bashkimin”.

Redaksia Online

(Gre.M/Shqiptarja.com)