Klinika 24/ Menopauza sa e njohim, nga shenjat tek trajtimi

Në rubrikën “Shëndeti dhe Mendja” në emisionin Klinika 24 me autore dhe moderatore Doreada Mio, këtë javë, ndalemi te një klasë e veçantë joge ajo që mbledh gjatë gjithë vitit të mbijetuarit e kancerit. Këtu, frymëmarrja, lëvizjet e buta dhe solidariteti shndërrohen në terapi.

Instruktorja e jogës terapeutike Nina Ristani udhëheq me kujdes çdo seancë, duke i ndihmuar pjesëmarrëset të rigjejnë qetësinë dhe forcën e brendshme. Grupi nuk është aktiv vetëm në tetor, muajin e ndërgjegjësimit për kancerin e gjirit, por gjatë gjithë vitit – duke ndërtuar një komunitet që mbështet dhe shëron.

Një nga pjesëmarrëset, avokate dhe praktikante joge prej më shumë se tre vitesh, rrëfen se gjatë vitit të parë të praktikës u përball me diagnozën e kancerit të gjirit. Gjatë kemoterapisë, ndjehej e izoluar, por joga i hapi një rrugë të re. Me ndihmën e instruktures, ajo zhvilloi ushtrime të personalizuara për pasojat e mastektomisë, duke përmirësuar gjumin, gjendjen emocionale dhe lëvizshmërinë. Sot, e përshkruan jogën si “një jetë të dytë, plot dashuri dhe paqe”.

Një tjetër anëtare e re e grupit e sheh këtë përvojë si një “lirim të plotë të trupit” dhe një mënyrë për të çliruar mendjen nga stresi i trajtimit mjekësor.
Në këtë hapësirë të qetë, frymëmarrja bëhet simbol i jetës, forcës dhe shpresës.

Në rubrikën “Specialisti në studio” të emisionit Klinika 24, autorja dhe moderatorja Doreada Mio, mirëpriti këtë javë Dr. Genta Qirjakon, shefe e Departamentit të Shëndetit Publik në Fakultetin e Mjekësisë të Universitetit të Tiranës, pedagoge dhe eksperte e njohur e shëndetit publik.
Biseda u përqendrua në një temë tepër aktuale: shëndetin mendor – një dimension i shëndetit që pas pandemisë është bërë sfidë globale, po aq i rëndësishëm sa ai fizik.

Nga stigma drejt ndërgjegjësimit

Tetori, i njohur zakonisht për fushatat e “Tetorit Rozë”, sjell edhe Ditën Botërore të Shëndetit Mendor, një moment reflektimi për gjithë shoqërinë.
Sipas Dr. Qirjakos, pandemia tregoi qartë se krizat nuk lënë pas vetëm pasoja fizike, por edhe emocionale: “Stresi, ankthi dhe pasiguritë u shtuan ndjeshëm. E mira është se sot flitet më hapur – dhe kjo është një arritje më vete.”

Në të kaluarën, problemet mendore shpesh mbeteshin të fshehura për shkak të stigmës shoqërore. Sot, sidomos brezi i ri, tregon më shumë guxim për të kërkuar ndihmë, edhe pse, siç theksoi specialistja, askush nuk është imun ndaj vështirësive emocionale. Të rinjtë, gratë, por edhe burrat mund të përballen me periudha ankthi apo depresioni, dhe është thelbësore që mbështetja profesionale të jetë e aksesueshme.

Vendi i punës, një faktor rreziku

Në emision u fol edhe për ndikimin e mjedisit të punës në mirëqenien mendore. “Kalojmë orë të tëra në punë. Një ambient toksik mund të sjellë lodhje mendore, ankth e madje ‘burnout’ – raskapitje profesionale,” shpjegoi Dr. Qirjako, duke nënvizuar nevojën për psikologë jo vetëm në shkolla apo qendra shëndetësore, por edhe në vendet e punës.
Ritmi i shpejtë i jetës, multitaskingu dhe përgjegjësitë e shumta po kthehen në një burim kronik stresi, ndaj kujdesi për shëndetin mendor duhet të jetë pjesë e politikave të çdo institucioni.

Aleanca kundër Depresionit – një model bashkëpunimi

Një nga nismat më interesante që u prezantua në studio ishte “Aleanca kundër Depresionit”, një projekt evropian që po zbatohet edhe në Tiranë.
“Qëllimi,” shpjegon Dr. Qirjako, “është të ndërtohen ndërhyrje në katër nivele – që përfshijnë trajnimin e profesionistëve të shëndetit, gazetarëve, mësuesve, punonjësve socialë dhe përfaqësuesve të komuniteteve fetare – në mënyrë që të dinë si të njohin dhe të referojnë rastet e rrezikuara.”
Një qasje gjithëpërfshirëse që synon parandalimin e depresionit dhe vetëvrasjeve, duke e kthyer kujdesin për mendjen në një përgjegjësi kolektive.

“Kërkimi i ndihmës është shenjë force”

Mesazhi kryesor i bisedës ishte i qartë: të kërkosh ndihmë nuk është dobësi, por forcë.
Siç theksoi Dr. Qirjako, ndihma mund të nisë me një bisedë të sinqertë me një mik apo familjar, por është jetike që tema të tilla të mos tabuizohen.
“Media ka një rol të madh për të luajtur – për të normalizuar diskutimin për shëndetin mendor dhe për t’i dhënë zë atyre që heshtin,” shtoi ajo.

Në përmbyllje, Ada kujtoi një të vërtetë që prek të gjithë: “Askush nuk është ‘normal’ në mënyrë të përsosur. Secili ka betejat e veta. E rëndësishme është t’i pranojmë dhe të kërkojmë ndihmë në kohë.”

Sipas një artikulli të “Corriere della Sera” (21 tetor 2025), Rusia ka shpallur një vaksinë të re kundër kancerit, të quajtur “Enteromix”, e cila do të testohet për herë të parë në Serbi.

Sipas autoriteteve ruse, vaksina përdor inteligjencën artificiale për të kombinuar materialin gjenetik të pacientit me indin e tumorit dhe për të trajtuar sëmundjen, veçanërisht melanomat dhe kancerin e zorrës së trashë.

Qeveria serbe ka nënshkruar një marrëveshje me Putinin, dhe pritet që prodhimi i parë të nisë në spitalin Torlak në Beograd në vitin 2026.

Megjithatë, shkencëtarët janë skeptikë: vaksina nuk parandalon kancerin, rezultatet janë parë vetëm tek kafshët, dhe testimet tek njerëzit kanë nisur rishtas me vetëm 48 vullnetarë.