Lajm i zi për shkencën, ndërron jetë gjuhëtari i shquar David Luka, kontributi me 20 vëllime të botuara

Një lajm i zi vjen sot për shkencën, albanologjinë dhe gjuhësinë shqipe. Prof. Dr. David Luka u nda nesh. Studiues serioz e i themeltë në lamin e gjuhësisë shqipe, në disa disiplina të ndryshme ku kontributi i tij i vyem njeh 20 vëllime të botueme, disa tekste universitare, e nji përmbledhje prej 10 vëllimesh―në dijeninë time―që ka mbetë në proces.  

Humbja e Tij nuk asht dhimbje vetëm e familjarëve, por e kolegëve, miqve dhe e krejt Shqipnisë. E kësaj të fundit ndoshta edhe ma shumë sepse Ai i kushtoi krejt mundin e jetën e tij intelektuale, në etapa të vështira të Tij historike, sikundërse e ka shprehë sa herash në publikimet e tij.  

Në kaq sa më lejon formimi im gjuhësor mundem me pohue se ndihmesa shkencore e Prof. Lukës mbulon pjesën ma të madhe të problematikave të kësaj fushe (të gjuhësisë shqipe pra), që kanë rrjedhë e janë kanalizue në ujnat komuniste e neokomuniste në Shqipni. I ftohtë, skrupuloz e i ashpër në shumicën e argumenteve a debateve shkencore, që në anën tjetër kanë sjellë edhe paradoksin shqiptar që mund të kishte nji intelektual i kalibrit të Tij: me u skajue e lanë në hije. Modestisht mundem me thanë se kjo ndiesi për Të nuk ka qenë e re, sepse Ai ishte rrâ (si nji pjesë tjetër) me ‘internime’ intelektuale nëpër fshatna të thellë, a gjysë të thellë të Shqipnisë. Ndërkohë që debatet shkencore e artikujt e Tij, botoheshin aty ky botonin Çabej e tjerë. Shkencërisht, gjykoj, se ka ditë në naltësinë e duhun me e ba kalimin e interpretimeve të çêshtjes ma akute sot për sot: gjuhë standarde vs. gegënishte. Do nuk janë as nuk pajtohen me përfundimet e Tij, do të tjerë janë neutralë si shumica e gjuhëtarëve shqiptarë, e do të tjerë mendojnë se afirmimi i gegënishtes në veprat e Tij nuk asht ba ma shumë se te asnji gjuhëtar shqiptar.

Natyrisht afirmimin e Tij e ka ba me modele e pilastra kulture, e jo me shembuj aktualë siç mund të bajnë disa persona, klane, a ‘primate’ gegëshkruesish. Dhiata e Tij ka qenë libri e as ekrani e as portali. Ka pasë nji shprehje shumë interesante, që përditë më duket se merr vlerë ma tepër: ‘libri hîn n’raft.’ E në raftet e lexuesve kanë hy, qindra faqe të grupueme në vëllime mbi: Gjergj Fishtën, Martin Camajn, Donat Kurtin, Vinçenc Malajn, Karl Gurakuqin, Justin Rrotën, Kolë Ashtën, Bernardin Palajn (e sa Fretën të tjerë), Arshi Pipën, Buzukun e shumë e shumë të tjerë tue përfshî edhe figura qendrore (të vona) në fushën e gjuhësisë si Eqrem Çabejn, Shaban Demirajn, Kolec Topallin e me radhë.

Pra kriteri i Tij ka qenë puna, edhe pse prej saj asht penalizue siç ndodhë zakonisht në realitetin shqiptar. Tue qenë i formatit të autorëve të vjetër, ka dëshmue gjithçka që i ka rezultue se ka nevojë për sinore profesionale. Nuk ka zgjedhë nji rrugë komode, në përshkimin e tij si shkencëtar, me botue pak ose hiç e me qenë titullar katedre, por me punue shumë për me dritësue çêshtje bazike të lamit gjuhësor, si në fonetikë historike për shembull, që mbas Tij nuk e di se a ka me pasë ma gjeneratë gjuhëtarësh që kanë me u marrë me këtë degë. Humbja e nji gjuhëtari serioz për kombin, nuk asht humbje numerike por humbje dekadash për shkencën.  

Në këtë kontekst e kohë dhimbjeje, apo edhe në ndonji shkrim tejtër, kam bindjen se kushdo që merr përsipër me përkujtue kontributin e ndritshëm të Prof. David Lukës, ndihet i pafuqishëm me sintetizue krejt madhshtinë e punës së Tij.

TAG:
• david luka