National Geographic: Bunk'Art
model i transformimit të bunkerëve

National Geographic i ka kushtuar një hapësirë të veçantë bunkerëve të ndërtuar në Shqipëri përgjatë periudhës së Komunizmit, nën udhëheqjen e diktatorit Enver Hoxha. Sigurisht nuk është hera e parë që media prestigjioze ti kushtojnë hapësirë bunkerëve të shumtë në vendin tonë, por këtë herë ky artikull nxjerrë në pah një anë tjetër të tyre. Transformimi i tyre në atraksione turistike, pikërisht kjo i ka tërhequr vëmendjen National Geographic.

“Të ndodhur mes një të kaluare të izoluar dhe një të ardhme të rikonceptuar, bunkerët komunistë të Shqipërisë kanë marrë jetë të  re sot si muze, kafene dhe më shumë.”, shkruan National Geographic.

Në artikull përmenden disa prej këtyre bunkerëve të përshtatur si ambiente për biznes. Duke marrë shembull ndërtimin e një qendre për tattoo në Shkodër, apo atë të një hoteli me 20 dhoma në Golem, National Geographic thekson se bartës dhe përfaqësues të standardeve për konceptin e transformimit të bunkerëve është Bunk'Art.

Carlo Bollino: Bunk'Art e Bunk'Art2 vende kujtese
“Shembuj të këtij përdorimi inovativ të bunkerëve mund të gjenden në të gjithë vendin. Në Shkodër për shembull një bunker është përshtatur si një sallë për tattoo ‘bunker-cum-tatuazh”, një tjetër në Kavajë është përshtatur si dyqan që shet mish viçi të grirë, ndërsa në Golem është ndërtuar një hotel me 20 dhoma. Në Tiranë, në kryeqytetin e Shqipërisë, dy muze kanë vepruar si bartës dhe përfaqësues të standardeve për konceptin e transformimit të tyre.

Bunk'Art, bunkeri atomik i Hoxhës, ka pritur më shumë se 70,000 vizitorë gjatë dy muajve të parë, ndërsa është hapur që në vitin 2014. Hapësira e ekspozitës, përfshin edhe dhomën e Enver Hoxhës.Vetëm 20 minuta larg  nga qendra e qytetit ndodhet edhe Bunk'Art 2, i cili u hap në vitin 2016. Në këtë ekspozitë ndodhen 24 dhoma që shërbejnë si strehë atomike e Ministrisë së Brendshme.

"Bunk'Art  dhe Bunk'Art2 janë vende të kujtesës ku, si shqiptarët ashtu edhe turistët mund të zbulojnë sekretet e regjimit dhe të rijetojnë të kaluarën dhe vuajtjet njerëzve", thotë Carlo Bollino, kurator i përgjithshëm i Bunk'Art. “Transformimi si një atraksion turistik  është gjithashtu një mënyrë për të kompensuar vendin për koston monetare, politike dhe në aspektin e jetëve njerëzore që u shpenzuan në ndërtimin e bunkerëve", thotë Bollino.”, shkruan National Geographic.

Artikulli i publikuar në National Geographic
Të ndodhur mes një të kaluare të izoluar dhe një të ardhme të rikonceptuar, bunkerët komunistë të Shqipërisë kanë marrë jetë të  re sot si muze, kafene dhe më shumë.

Numri i saktë i bunkerëve ushtarakë të shpërndarë në të gjithë Shqipërinë nuk dihet saktë dhe për këtë është një çështje debati, pasi varet se kë pyesni, kujt i kërkoni një përgjigje.

Gjithsesi  raporti tregon se numri i tyre varion nga rreth 175,000 deri në 750,000  bunkerë të mbushur me çimento, çimento dhe çelik, që kishin për qëllim ta mbronin këtë vend në Gadishullin Ballkanik në Evropën Juglindore. Kabinat në formë kërpudhash u ndërtuan me sekretin e Luftës së Ftohtë, në vitet 1970 dhe 1980, nga një regjim me paranojë. Kjo ishte atëherë. Sot, tre dekada larguar nga diktatori komunist Enver Hoxha, i cili sundoi nga viti 1944 deri në vitin 1985, qytetarët i shohin bunkerët e përhershëm si përkujtues të dhimbshme të një të shkuare të vështirë. Sidoqoftë, shqiptarët, të shkathët nga natyra, po e shndërrojnë skenarin dhe po u japin objekteve jetë të re si restorante, bare, kafene dhe madje edhe muzeume.

Nga ajri, bunkerët e braktisur duken si shkronja braile të shpërndara nëpër çdo cep të vendit. Strukturat fshihen në lugina, lulëzojnë nga malet, kodrat  dhe rrjedhin përgjatë vijave bregdetare, duke u rrahur vazhdimisht nga deti Adriatik. (Një shifër që përdoret zakonisht vlerëson 2.2 bunkerë për milje katrore. Shqipëria është pothuajse gjysma e madhësisë së Virgjërisë Perëndimore.)

Ata janë të madhësive të ndryshme. Disa dhjetëra prej tyre shërbenin  si qendra komanduese ku brenda kishin edhe dhoma, e ndërsa shumë prej tyre shërbenin si vende të vogla për një ose dy personave. Nga ana tjetër, "shtylla të vogla" u ndërtuan për të mbajtur një sy në një listë gjithnjë në ndryshim të armiqve të mundshëm të jashtëm. Realiteti: Qëllimi i tyre ishte forcimi i një frike kolektive, të brendshme dhe kombëtare.

“Numri i madh i bunkerëve tregon se si ishte militarizuar dhe se si ndodhej në një paranojë të vazhdueshme Shqipëria gjatë sundimit të Hoxhës ", thotë Vjeran Pavlakoviã, profesor i Studimeve Kulturore në Universitetin Kroat të Rijekës. Pavlakoviç fokusohet në kujtesën kolektive në Ballkan. "Në vend që të investonin në arsim dhe zhvillimin ekonomik, regjimi i ndau burimet për t'u izoluar. Megjithatë, Shqipëria post-komuniste ka dëshmuar se është e gatshme të përqafojë ndërhyrje të guximshme për t'u marrë me këtë trashëgimi arkitekturore, për të ruajtur trashëgiminë dhe për të përdorur në mënyrë inovatore si një burim tjetër për të punësuar më shumë njerëz dhe për të zhvilluar ekonomikisht vendin” , thotë Pavlakoviã.

Shembuj të këtij përdorimi inovativ të bunkerëve mund të gjenden në të gjithë vendin. Në Shkodër për shembull një bunker është përshtatur si një sallë për tattoo ‘bunker-cum-tatuazh”, një tjetër në Kavajë është përshtatur si dyqan që shet mish viçi të grirë, ndërsa në Golem është ndërtuar një hotel me 20 dhoma. Në Tiranë, në kryeqytetin e Shqipërisë, dy muze kanë vepruar si bartës dhe përfaqësues të standardeve për konceptin e transformimit të tyre.

Bunk'Art, bunkeri atomik i Hoxhës, ka pritur më shumë se 70,000 vizitorë gjatë dy muajve të parë, ndërsa është hapur që në vitin 2014. Hapësira e ekspozitës, përfshin edhe dhomën e Enver Hoxhës.

Vetëm 20 minuta larg  nga qendra e qytetit ndodhet edhe Bunk'Art 2, i cili u hap në vitin 2016. Në këtë ekspozitë ndodhen 24 dhoma që shërbejnë si strehë atomike e Ministrisë së Brendshme.

"Bunk'Art  dhe Bunk'Art2 janë vende të kujtesës ku, si shqiptarët ashtu edhe turistët mund të zbulojnë sekretet e regjimit dhe të rijetojnë të kaluarën dhe vuajtjet njerëzve", thotë Carlo Bollino, kurator i përgjithshëm i Bunk'Art. “Transformimi si një atraksion turistik  është gjithashtu një mënyrë për të kompensuar vendin për koston monetare, politike dhe në aspektin e jetëve njerëzore që u shpenzuan në ndërtimin e bunkerëve", thotë Bollino.

[gallery]24237[/gallery]

Redaksia Online
J.Sh/shqiptarja.com

TAG:
• carlo bollino