LIVE- Reforma Zgjedhore, debate te ‘Ligjet’! Alibeaj: Pazar, i dhuroni Ramës mandatin e 4 në tavolinë! ‘Të vegjlit’ duan lista 100% të hapura, Gjiknuri: Ligji uniform për të gjithë

Në Komisionin e Ligjeve është miratuar në parim vota e diasporës. Të gjithë deputetët votuan pro, përveç Enkelejd Alibeajt, i cili tha se ishte një votë kundër pazarit PD-PS.

“Nuk ishte votë kundër diasporës, por kundër pazarit tuaj, se doni ta konsideroni kavie eksperimentale diasporën, është fyerja më e madhe që mund ti bëhet”, tha Alibeaj.

Kreu i Grupit të PD, Gazment Bardhi në Komisionin e Ligjeve tha se nëse palët do arrijnë të realizojnë votën e diasporës do jetë një arritje. Ndërkohë, sa u takon kritikave për 1/3 e listës së mbyllur, Bardhi tha se deputetët që janë zgjedhur në zgjedhjet e 2021 janë produkt i listave të mbyllura dhe me ironi tha ndaj deklaratave të Alibeajt se bie ‘teoria e lëpirjes’ te kryetari.

Unë mendoj që diskutimi në këtë fazë të punës duhet ta bëjmë me qetësi pa populizma dhe me këmbë në tokë, e gjithë retorika e kolegëve bie, se të gjithë këtu jemi produkt listash, produkt listash të mbyllura, kështu që bie ajo teoria që ky i lëpihet këtij apo atij, do ishte shumë mirë të bënim një diskutim më të gjatë, por fakti është që ashtu siç është kodi zgjedhor sot, listat janë të mbyllura, sipas dispozitave që ka ngel në këmbë. Në zgjedhjet e kaluara, vetëm 3 deputetë e thyen herësin, me këto ndryshime, qartësisht do hyjnë 10 fish më shumë deputetë me lista të hapura. Unë mendoj që edhe zgjidhjet ekstreme, ky është një test, fazë bast i atyre që kanë propozuar këtë sistemin, por qartësisht është progres në raport me sistemin që kishim. Për mua më shumë rëndësi nuk ka kjo historia e sistemit zgjedhor, për mua është arritje shumë e madhe që të bëjmë efektive votën nga jashtë. Kjo është një arritje nëse do miratohet.

Deputeti i PD, Dash Sula ka shprehur votën kundër ndryshimeve në Kodin Zgjedhor, ndërsa ka kundërshtuar 1/3 e listës që pritet të jetë e mbyllur. Kjo sipas Sulës, do të sjellë që 102 deputetët s’do kenë mundësinë që të votohen nga qytetarët.

Sula e cilësoi këtë draft, si dita e dytë e zezë pas asaj të prillit 2008 kur u votua për ndryshimet ligjore. Sula tha se do votojë kundër dhe të paktën s’do mbahet mend si lëpirës. Ndërsa, shprehu mbështetje vetëm për votën e emigrantëve.

“Kjo do mbahet mend si dita e dytë e zezë pas prillit 2008, ku shumica e kolegëve vajtën e votuan me kokën në thes dhe e panë se ca u ndodhi në zgjedhjet e vitit 2009 që u fshinë nga listat. Ajo që thoni ju larg asaj times, ishalla po shpëtoj unë, do ju djegë, por do ju djegë kur të shkojë lista në 12 të natës nga Damian Gjiknuri në KQZ. Për çfarë jemi në këtu deputetë, një të nënës dhe të babës, fisit tonë, apo jemi deputetë që përfaqësojmë qytetarët. Pse ia hiqni mundësinë që të votojnë për çdo deputet. PS nëse ka merakun e jakës t’i zgjedhë ministra e zv.ministra. Qytetarët kanë mundësi të zgjedhin deputetin e tyre dhe ju ja hiqni, i thoni do i zgjedhim ne. Vazhdoni në marrinë tuaj se s’do ketë mundësinë që të votohen 102 deputetë. Pse keni frikë nga vota e qytetarëve. Në momentin q ë kryetari i partisë ka zgjedhur që 14 figura në qarkun e Elbasanit, pse ia hiqni mundësinë, që më i bukuri të ketë mundësinë të hyjë deputet, ndërkohë unë i shëmtuari që marr më shumë vota mos ta kem mundësinë të futem deputet. Kjo është tallja me qytetarët shqiptarë. Ky vend po ngelet peng i politikës së vjetër, që unë e refuzoj dhe e përbuz dhe deri ditën që do jem këtu do mbajt qëndrimet e mia dhe se kam fare merak do jep deputet apo jo. Ashtu sikundër kam votuar kundër në 2008 do të votoj kundër edhe tani. Nuk e kam merak fare nëse do të jem ose jo në 2025 deputet, por të paktën nuk do të mbahem mend si lëpirës.

Deputeti i Partisë Demokratike, Dash Sula ka ironizuar në Komisionin e Ligjeve draftin për Zgjedhoren, ku 1/3 e listës sipas propozimit të PD e PS do jetë e mbyllur. Ndërsa po fliste për pjesën e listës së mbyllur te deputetëve, Sula me ironi tha se do e mbështeste vetëm nëse ky sistem mbronte ajkën e dy partive, Ramën e Berishën, ndërsa po me ironi shtoi se ajkë më të mirë se ai nuk ka.

Deputetët shpërthyen në të qeshura, ndërsa Sula tha se Gjiknuri do futet në listë të sigurt se është më i bukur se ai.

“Argumenti i sotëm që vjen këtu për ajkën politike, nuk qëndron. Flitet që është 30% e listave e mbyllura. Po kthehem në rang të Republikës, do kishte logjikë që mbyllja e listës 1/3 vlente dhe do e përqafoja që të mbronin ajkën e partisë, nëse sipas llogarisë 7 herë 7 bëjnë 42. Unë di që ka vetëm një ajkë, super ajka Edi Rama, dhe një ajkë shumë më e mirë që ka 34 vite Berisha. S’do e pranoja kurrë që mund të ketë ajkë më të mirë se sa mua. Unë me të vërtetë jam i shëmtuar por di të prodhoj politikë, por se ti je më i bukur Gjiknuri do jesh i garantuar.  Mos u tallni me qytetarët, sepse po përdor fjalinë urte, po i rreni dhe i keni mbushur me lugë bosh. Siç e tha Myslim Peza kur u tha fshatarëve, baba na the gjatë luftës që kur të fitojë komunizmi do hamë më lugë floriri, por të keqen baba tha i thash, por do ha për vete jo për ju. Është e turpshme për PS dhe opozitën e cila është e pafuqishme dhe për shkak të çmendurisë dhe eksitimit kolektiv që pati në 2019 dhe la fushën bosh. Do kemi më keq nëse kjo mazhorancë fiton një shumicë të cilësuar votash, mjerë ku do bie e ky vend. S’do kemi më këtu shtet demokratik dhe flasim kot”, tha Dash Sula.

Enkelejd Alibeaj ia tha në sy deputetit socialist Damian Gjiknuri se i ka kërkuar që të bënin një marrëveshje për primin, por ai thotë se s’ka pranuar të bëjë Pazar me votën e shqiptarëve.

Kjo është asryeja përse ndryshimet në Kodin Zgjedhor nuk u bënë në Komisionin për Reformën Zgjedhore, por u zhvendos në grupin e dialogut me deputet e Berishës.  

“Kërkove primin, por nuk ta dhashë! Ky është qartësisht një Pazar, produkt në errësirë, merr kuptim fakti përse nuk e bëtë reformën zgjedhore në komisionin e reformës zgjedhore, për primin, ja ku e more këtu e more primin, se nuk e more dot kur bashkëjetonim bashkë, e kërkove apo jo, por nuk e more dot primin, unë Pazar me votën e shqiptarëve nuk bëj! po i jepni mandatin e 4 Damian Gjiknurit e Ramës, ky është tërmet! Tërmet në tavolinë, me letra.

Deputeti opozitar Enkelejd Alibeaj ka vijuar me kritikat në Komisionin e Ligjeve ku po diskutohet drafti për reformën Zgjedhore i dakordësuar mes PS dhe PD. Sa i takon propozimit për 1/3 e listës së mbyllur, Alibeaj thotë se ky është sistemi i lëpirjes së menderes së kryetarit, ku një grup deputetësh do futen në listë dhe do zgjidhen deputetë me zero vota.

Pazari sipas Alibeajt është që PS të mbajë pushtetin dhe PD të mbetet në opozitë. 

"Pazar, ju mbani qeverinë, pjesa tjetër mban opozitën. Çështja e herësit meqë është edhe më e prekshme, sipas llogarive, 30% e listës është e mbyllur që do të thotë nga 46-47 deputetë të parlamentit tjetër do jenë deputetë edhe sikur 0 vota të marrin. Tirana ka 36 mandate, 1/3 janë 12. Do të thotë nga i pari tek i 12, sikur 0 vota të marrin, këta janë deputetë. Nga i 13 e me radhë do ketë një garë. Po një parti që nuk merr dot 12? Miminalisht 46-47 janë prurje e kryetarit. Më falni cila është ajo parti e madhe që merr kaq? Vetëm PS. Çdo parti tjetër që ka qenë e madhe, por nuk është më e tillë, me pak gjasa e kap këtë listë. Është rikthim tek listat e bllokuara të 2008. Ishte mirë herësi 10 mijë vota, se ndonjë si Majko e kalonte. Sot s’ka më herës. Ndahet në dy shtresa, deputetët e privilegjuar, janë aty për një arsye se lëpijnë mendrën e kryetarit. Ka ca deputetë të tjerë që përpiqen, që do të lëpijnë menderen e qytetarit. Ky sistem që është sot është sistemi i lëpirjes së menderes të kryetarit, është mirë që kemi një sistem të lëpirjes së menderit të qytetarit. Lërë te hapur, kush e merr hallall. Do i dalë kundër kryetarit. Ky është demokratizim i partive politike", tha Alibeaj. 

Fatmir Mediu në Komisionin e Ligjeve tha se Reforma Zgjedhore me ndryshimet që po bëhen është e dështuar, pasi nuk garanton zgjedhje të lira dhe të ndershme.

“Meqë kam qenë herë pas here anëtar I këtij grupi (të dialogut) u ngrit për të adresuar rekomandimet e OSBE, nuk ka asnjë lloj vullneti për zgjedhje të lira e të ndershme. Proces i dështuar dhe nuk garanton zgjedhje të lira dhe të ndershme. Të gjitha elementët e tjera janë të pavlerë. Në këndvështrimin tonë, dy elementë ishin të rëndësishëm, koalicionet zgjedhore dhe me ndëshkimin e atyre  që grabisin zgjedhjet. Nëse partitë politike janë tribale, vënë kandidatë tribalë, dhe nëse partitë demokratike janë demokratike, kandidati më i ri ka të njëjtat të drejta siç ka politikani i vjetër. Nëse nuk ndodh ky rotacion për shkak të votës së qytetarëve, ky është proces i emëruar”, tha Mediu.

Deputeti i PS, Damian Gjiknuri ka prezantuar në Komisionin e Ligjeve draftin e dakordësuar mes opozitës dhe mazhorancës për ndryshimet në Kodin Zgjedhor. Gjiknuri shpjegoi ndryshimet që janë propozuar, nga vota e diasporës te 1/3 e listës së mbyllur.

Sa i takon propozimeve që partitive t’u lihet mundësia që nëse kanë dëshirë listën e deputetëve ta lënë 100% të hapur, Gjiknuri tha se ligji duhet të jetë uniform për të gjithë.

“Nuk dua të konfuzohet kjo copëz legjislacioni që kemi sjellë për miratim, me atë që quhet Reformë Zgjedhore. Mund të kishim mundësi të bënim shumë gjëra të mira për të adresuar rekomandimet e ODHIR, por për shkak të mungesës së konsensusit dhe ca për shkak të pamundësisë së opozitës për të ardhur me një mendim të përbashkët, por edhe për periudhën e mbetur. S’kemi të bëjmë me Reformë Zgjedhore, nuk e arritëm dot atë pikë për shkak të mungesës së konsensusit.

Adresimet që kemi para në tavolinë, kanë të bëjmë me tre vendime të Gjykata Kushtetuese, e para me votën e diasporës. Vendim që ka krijuar më shumë paqartësi për sa i përket zbatimit. Gjykata Kushtetuese ka kërkuar më shumë qartësi për mënyrën si është krijuar ligji. Vendimi i dytë që ka të bëjë me shfuqizimin e formulës së herësit, por jo heqjen e herësit. Kjo ishte një nga objektivat se përse iniciativa ligjore e PS ka të bëjë me korrigjimin e formulës së herësit, duke rritur pro sa i përket peshës apo pragut,  krahasuar kjo edhe më peshën që ka mandati që fiton partia. Shifra 7 mijë ka qenë tavan. Propozimi jonë nuk gjeti dakordësi, megjithëse unë mendoj se është propozimi më i mirë. Vendimi i tretë ishte vendimi i Gjykatës Kushtetuese, shfuqizimi i pragut që kishte kandidati i pavarur. Për shkak të këtij vakumi u detyruam dhe paraqitën tre iniciativa.

Për votën e diasporës, listat do jenë publike në KQZ. Çdo votues që ka një adresë, përmes një liste dokumentesh që e përcakton KQZ dhe regjistrohet në listë zgjedhore. Në KQZ do të numërohen votat, partitë politike kanë vëzhgues.  Zarfi duhet të mbërrijë në Shqipëri deri ditën e votimit, e ka gjithë mundësinë, zarfet nuk vonojnë shumë sot, gjërat teknike ja kemi deleguar KQZ, s’ka pse merret kuvendi.

Sa i përket listave, siç ka prag për partitë ka edhe për kandidatët. Megjithatë nisur edhe nga propozimet e ekspertëve të partive që janë këtu, menduam ti qëndrojmë parimit kushtetues. 1/3 e listës e fiksuar dhe pjesa tjetër e hapur për konkurrim. Qoftë edhe me një votë më shumë del ai tjetri, por tani në një zonë shumëemërore. Po të vesh re, 80 mandate mund të jenë në lojë të hapur, pjesa tjetër është e fiksuar. Pse nuk e lëmë totalisht të hapur? Ka një parim, ligji zgjedhor duhet të jetë uniform. Ligji duhet të jetë uniformë, ODHIR tha që uniformiteti është I detyrueshëm sepse konfuzon votuesin dhe nuk zbatohet ligji në mënyrë të njëjtë, pra i njëjti ligj që vlen për një parti duhet të vlejë edhe për një parti tjetër”, tha Gjiknuri.

Deputeti i opozitës Enekelejd Alibeaj në Komisionin e Ligjeve thotë se me ndryshimet për Kodin Zgjedhor është bërë pazari për t’i dhënë Edi Ramës mandatin e katërt në tavolinë. Alibeaj tha se pala tjetër, (PD e Berishës) nga ana tjetër tani po qajnë hallin se si të kapin ndonjë karrige në zgjedhjet e 2025.

“30% të fiksuar të listës, mbrojtja më e madhe që i jepet Ramës. Do të fshehë në atë pjesë figurat më të larta politike, e drejta e atij ta bëjë atë punë, por jo në kuirriz të shqiptarëve. I jep mundësinë Ramës të përdorë administratën, patronazhistët për të vjedhur votat. I jep 12 mandate dhuratë dhe i jep mundësinë të fshehë figurat më të larta të pushtetit që janë ata që janë në traget të votës së qytetarëve shqiptarë. Jepini shqiptarëve të drejtën që ta zgjedhin ata deputetin që duan. Nëse e do një parti politike, ta zgjedhë si opsion. 100% të listës ta mbajnë të mbyllur ata, mbase pushteti e do të mbyllur, por jo duke detyruar shqiptarët. Ta bëjnë si zgjedhje të tyre. Vendimi i GJK Kushtetuese është për listë të hapur.

Nuk jam për votën me postë. Vota më postë me këto kushte të regjistrohesh brenda 60 ditëve, për 3 muaj, të regjistrohesh duke pasur një vendbanim atje ku je, kjo është pengesa e parë. Duhet të kesh regjistrim zyrtar në vendin e huaj që të kualifikohesh si zgjedhës. U dashka që të paguajë postën ai shqiptari atje me lekët e tij. Ai ka ikur jashtë se s’ka para. Në funksion të plotësimit të atij bishti të fundit, mandatin e fundit. Këta e kanë në dorë ta marrin dhe ta rrëmbejnë atë mandatin e fundit ndaj çdo partie tjetër, i kanë patronazhistët jashtë Shqipërisë shkuan në mes të Athinës dhe Milanos dhe çuan gjithë shtetin. Kanë mundësinë për ta keqpërdorur votën e emigrantëve në favor të tyre. Kjo do jetë një mënyrë se si mund të keqpërdoret një e drejtë kushtetuese. Të votojnë në mënyrë të monitoruar në vendet ku janë, të regjistrohen pa pasur në nevojë të deklarojnë vendbanim zyrtar atje. Ajo se çfarë po bëhet sot, nuk është se po bëhet një Reformë Zgjedhore e minutës së fundit, me një Pazar të bërë natën fshehtas, sot po i dhurohet mandati i katërt Ramës në tavolinë. S’ka nevojë sot më për zgjedhje, e ka marrë, e ka blerë pushtetin dhe mandatin e katërt. Dhe bashkë me të mbetet e vetmja gjë, si të ruajmë ndonjë karrige për vete”, tha Alibeaj.

Ndërkohë, deputeti i PS, Damian Gjiknuri ironizoi qëndrimin e Alibeajt.

“Le ti qëndrojmë procedurës, s’mund të komentojmë nismat e të tjerëve, ka dhe njerëz që dashurohen me zërin e vet, por këtu jemi do diskutojmë”, tha Gjikunri.

Adriatik Lapaj dhe Fatmir Mediu në diskutimet për Reformën Zgjedhore propozojnë që partive t’iu lihet opsionale nëse do duan që ta mbyllin 1/3 e listës për deputetë.

“Ju mund ta lini opsionale, pra meqë kushtetuta e parashikon 2/3 e hapur. Ta lini në dorë të partisë, pra të jetë partia që zgjedh nëse do ta mbyllë një të tretën, pra që të fusni në lista të sigurta njerëz teknikë por nuk marrin shumë vota, dhe të lini opsion për partitë e tjera që nëse duan t’i lënë 100% të hapura, kjo adreson të gjitha shpresat e shoqërisë”, tha Adriatik Lapaj.

“Nëse do ta lërë listën tërësisht të hapur ta lërë të hapur. Në kushtetutë thuhet jo më pak se 1/3, është çështje e vullnetit të partisë. Mendoj që alternativa e lënies së hapur të kësaj mundësie, duke marrë parasysh edhe ato faktorë që u thanë për gjeneralët dhe ushtarët. Partitë që duan ta mbyllin listën për ata, dhe pastaj të lënë mundësi për të rinjtë që vijnë e konkurrojnë. Se kanë besimin e qytetarëve që u japin votën. Nëse flasim për demokraci përfaqësuese ne përfaqësojmë jo thjesht partitë, por vullnetin e qytetarëve. Të paktën të jete e mundshme, të lihet fakultative për çdo subjekt politik, kush do ta ketë të hapur ta ketë të hapur”, tha Mediu.

Deputeti opozitar Enkelejd Alibeaj e ka cilësuar një Pazar draftin për Reformën Zgjedhore të dakordësuar mes PS dhe PD. Alibeaj tha se pazari është arritur në dy pika, mbylljen e listës me 30%, duke theksuar se kanë hequr edhe herësin 10 mijë vota. Po ashtu, pazari sipas Alibeajt është vota e emigrantëve.

"Ky komision ka për detyrë të bëjë transparencë për iniciativë për secilat parti politike, por do duhej të bëjë transparencë edhe për diçka më tepër. Atë që se bërë ju, po  bëj unë. Gjysmë orë me parë, në emailit zyrtare tona ka ardhur një dokument, pr.ligj pa numër, pa datë, s’ka të firmosur asgjë nga askush. Ky është propozim i rënë dakord nga dikush me dikë? Ka ardhur në email dhe çdo vëmendje e arsyeshme fillon e mendon që është iniciativë ligjore, duhet të dalë zot dikush. Nuk qenka Gjiknuri. Serioziteti duhet të jetë i tillë, me të vërtetë duhet të bëjmë detyrën tonë për të sqaruar inicitaivat individuale, por s’duhet të jemi hipokritë. Ky është drafti final i arritur nga pazari. Po jap dy pasazhe për të kuptuar njerëzit, pazari është i thjeshte, në nenin 4 të këtij pr.ligji është parashikuar lidhur me çështjen e herësit të famshëm. Listat 30% janë të mbyllura, nuk është as rregulli i mëparshëm i 10 mijë votave. Nëse do kishte dikush të kalonte këtë mur, tashmë kjo nuk është e mundshme. Bie ndesh me kushtetutën dhe me vendimin e Gjykatës Kushtetuese. Lidhur me votën e diasporës s’ka çudi, është vendosur votë me postë, me pagesë, me pikatore. Diaspora për të cilën të gjithë përbetohen do ta ketë me paratë e tyre, me pikatore, aq sa do partia në pushtet", tha Alibeaj.

Deputeti demokrat Dash Sula në Komisionin e Ligjeve ka shprehur kritika për draftin e dakordësuar mes PS dhe PD. Sula tha se drafti ka mbërritur vetëm gjysmë ore para nisjes së mbledhjes së Komisionit të Ligjeve dhe as nuk kanë pasur kohë që ta diskutojnë. Sula tha se gjithçka është vulosur dhe pjesa tjetër e diskutimeve është kot, ndërsa theksoi se po përsëritet skenari i prillit 2008.

"S’ka asnjë lloj logjike, që unë e mësoj gjysmë ore para, skam pasur mundësi ta lexoj pr.ligjin që është depozituar nga PS dhe PD. Gjithçka është vlerësuar, vulosur dhe ka ardhur këtu. Nisma të tjera që do diskutohen sot janë totalisht kot. Votimi i 21 prillit 2008, më kujtohet mirë kur ishte kryetari i komisionit Rusjmali dhe u diskutua me shpejtësi të madhe, thjesht anëtarët e komisioneve të ligjeve ngrinin dorën. E njëjta skene po përsëritet në 2024, të diskutojmë çfarë tha Mediu, na jepni kohën që t’i lexojmë dhe t’i diskutojmë nesër", tha Sula.