Në Panairin e Librit në Beograd, ndër më të mëdhenjtë në Europë, i cili vazhdon të jetë i hapur, u bë dhe përurimi i librit me poezi të poetit dhe shkrimtarit tonë, Visar Zhiti, i porsa dalë në gjuhën serbe, “Kisha mog lica” (“Shiu i fytyrës time”) si dhe takimi i autorit me lexuesin, gazetare dhe shkrimtarë serbë e të huaj në këtë panair, organizuar nga shtëpia botuese “Alma”.
Poezia e Visar Zhiti është jashtzakonshme, - tha në çelje të diskutimit presidenti i “Alma”-s, Dr. Gjore Otasheviç, - e sjellë po kështu dhe në përkthimin mjeshtëror të Smajl Smakës. Visar Zhiti shkruan ashtu siç jeton, - tha ndër të tjera drejtuesi i kolanës së botimeve “Shkrimtarë nga Europa”, akademik Milutin Gjuriçkoviç, redaktor dhe autori i parathënies së përmbledhje “Shiu i fytyrës time”. Pastaj ai foli për vlerat e poezisë së Zhitit, e përkthyer në shumë gjuhë si dhe për vlerat e jetës së Visarit, ish i burgosur politik, deputet dhe ministër kulture, etj. Në takim u lexua dhe fjala e studiuesit, kritkut dhe poetit nga Kosova, Prof. Agim Vinca, e cili e shikonte poezinë e Zhiti si dëshminë e një ecjeje të një uni kolektiv.
Pasi u recituan poezi nga libri, madje dhe nga ato me temë për Kosovën, Visar Zhiti, i ftuar nga Tirana posaçërisht për këtë veprimtari, pasi falenderoi, për botimin dinjitoz të librit të tij dhe organizatorët e takimit, tha se vinte për herë të parë në Beograd, erdhi “me druajtje, me kërshëri dhe gëzimin e shkrimtarit për raste të tilla. Kufiri me ju ka qenë i ndaluar, - vazhdoi Zhiti, - gjatë diktaturës, marrëdhëniet në shekuj kanë tipike ballkanike, me drama, - dhe kujtoi se - ne në burgun e dikurshëm kishim të dënuar që ishin arratisur në Jugosllavinë e dikurshme dhe, sipas një marrëveshje të fshehtë, ata i kthenin, ku i dënonin rëndë… Tani kam ardhur unë me poezi, gjej një metropol culture dhe ky takim është dhe metaforë e bukur, bashkohen poezi nga Tirana, me përkthyes nga Kosova dhe botues nga Beogradi, të shikojmë së bashku përpara,” - përfundoi fjalën e tij Zhiti për të cilën u duartrokit dhe u vlerësua.
Shoqata e poetëve dhe përkthyesve nga Mali i Zi i dha Visar Zhitit në këtë takim çmimin e saj të vaçantë për librin në serbisht “Shiu i fytyrës time”. Takimi, ku kishte dhe kamera të televizonit beograda, u mbyll me një koktejl miqësor.
Më pas dhe një shëtitje në rrugën historike “Shkodra”, që vendasit e quajnë “Skadarlije”, plot me turistë dhe rini dhe hare mbrëmjesore. Edhe libri i Visarit me një poezi për këtë rrugë hapet, ku kishte shëtitur dhe i biri i tij dhe poezia shoqërohet me një skicë nga piktori shqiptar Gjergj Kola. Poezia na bashkon më mirë se shumëçka, ajo është culture, dashuri, por dhe e dëshmi e së vërtetës dhe drejtësi.
Sipas “Lajmëtari i së mirës”
DITARI I ZHITIT, ORUELLIAN DHE KAFKIAN
(Parathenia e librit “Shiu i fytyrës time”)
Nga Dr.Milutin Gjuriçkoviç
“Forcë e madhe është te njeriu, që di të hesht edhe kur ka të drejtë” Lev Tolstoj
Si rrallëkush nga poetët bashkëkohorë shqiptar me arsye, natytisht ka përjetuar reputacion të tillë ndërkombëtar , siç është rasti me Visar Zhitin , poetin , prozatorin e njohur, shkrimtarin, eseistin,përkthyesin, dhe me disidentin politik, i cili krejtësisht i pafajshëm është dënuar dhe është burgosur nëpër kazamatët dhjetë vite të plota. Pas daljes nga burgu, ai ka pasur përkrahjen e shumë intelektualëve, të shkrimtarëve e të personaliteteve publike. nga e gjithë bota, filluar që nga Umberto Eco, Sebastiano Grasso, Kevin HIgins, Robert Elsi, madje edhe nga Filip Davidi ynë.Opusi i tij letrar është shumështresor dhe në aspektin zhanror i llojllojshëm .Pothuaj me sukses të njejtë shprehet dhe dëshmohet në poezi, tregim, roman, ese, publicistikë dhe në përkthim. Është përkthyer në shumë gjuhë të huaja dhe është fitues i një sërë çmimesh në vendin e vet dhe botën e jashtme.
Para nesh është përzgjedhja komplekse e poezisë se Visar Zhitit që nga përmbledhja e parë deri tek libri i fundit poetik, që dëshmon në masë të mjaftueshme harkun zhvillimor poetik .metamorfozat krijimtare, ndikimet, gërsheti-met lirike dhe mëvetësinë , autenticitetin e shprehjes. Këto poezi, në fakt në mënyrën më të mirë tregojnë sesi jeta dhe poezia gërshetohen reciprokisht dhe identifikohen, pa kurrfarë mistifikimesh apo mbindërtimi artistik . Ç’është e vërteta , poeti shkruan ashtu siç jeton dhe si ndjen, respektivisht ashtu siç e përjeton botën e brendshme (psikologjike, etike) dhe të jashtme (fizike, historike), me të cilën ka shumë mosmarrëveshje, paqartësi dhe sfida.
Që në shikimim të parë mund të hetohet se poezitë kanë varg të lirë, metrikë të thyer dhe dozë të caktuar narracioni , e cila e ndërlidhur me liriken, epiken dhe dramatiken të gjithë përmbledhjes i jep vulë të veçantë dhe rëndësi e kuptim artistik . Duke udhëtuar nëpër botë dhe duke takuar e njohur njerëz të rinjë, vise dhe vende, Zhiti e shkruan një ditar të një lloji të veçantë të kujtimeve dhe të shtegtimeve, në të cilin ka edhe "llum të hidhur të përvojes", siç do të thoshte Danilo Kishi ,e që në radhë të parë ka të bëjë me burgosjen dhe izolimin krijues të tij. Disa poezi madje kanë atmosferë orveliane dhe kafkiane në sensin e simbolizimit të çuditshme dhe të shprehjes se absurdit të kësaj bote.
Poezitë e tij nuk janë vetëm kryengritëse e plot revoltë dhe pezm të pakënaqësisë aq sa janë plotë dashuri , njerëzillëk dhe falje («Aq afër e të ndarë " ). Ai, para se gjithash është njeri ,e tek pas kësaj poet . Krijues me shpirt etik dhe me motiv mëmëdhetar , i cili di të falë dhe i cili nuk urren askënd. Këtë e dëshmon edhe titulli i poezisë "Ju dua Ju të gjithëve" . Ai është kozmopolit , njeridashës i theksuar dhe vrojtues , analist dhe komentues, i cili urtësisht e stoikisht i përballon të gjitha padrejtësitë dhe krajatat të cilat e kanë goditur në jetë.
Duke e përjetuar tërë helmin e jetës, padrejtësitë e ndry- shme, ndërskambëcat, shantazhimet e të keqijat, poeti nuk ua kthen njësoj, veçse me gjerësinë , me spontanitetin e natyrshëm dhe me urtësi dëshiron që të gjitha këto t i tejkalojë dhe mos tua lë harresës. Në këtë sens poezitë e tij janë gjurma të papërseritshme dhe dëshmi m,gjegjësisht vrragë shpirtërore dhe kujntime të dhimbshme të cilat edhe nuk harrohen aq shpejt.
Nuk është e tepërt të thuhet se disa poezi kanë në një- farë dore, kuptim testamentar, respektivisht amaneti se të gjitha mund të falen por jo edhe të harrohen. Më bëhet se poetika e Zhitit, filosofia jetësore dhe fenomenologjia e krijimtarisë është në përputhne adekuate me qëndrimin e njohur të Rajner Marije Rilkes, i cili atëbotë kishte thënë:
«Кush flet për fitoren ?
Të rezistosh është e tëra”
Pra nuk është e vështirirë ta zbulosh dhe ta njohesh jetën e poetit dhe punën e tij ,raportin e tij njerëzor dhe kozmopolit ndaj të gjithë njerëzve dhe vendeve të cilat i përmend dhe të cilat e preokupojnë fantazinë , kërshërinë dhe vëmendjen e tij. Në këtë kontekst kanë lindur poezitë antologjike, të cilat ia ka kushtuar djalit të tij, me rastin e qëndrimit në Beogradit, në Rrugën “Shkodra”
Në saje të përkthimit të frymëzuar e të suksesshëm të Smajl Smakajt , kemi rastin që më plotësisht ta kundrojmë , në mënyrë kritike ta vlerësojmë dhe estetikisht ta njohim poezinë e poetiken e Visar Zhitit, e cila për shumëçka është e jashtëzakonshme , e veçantë , e vetëvetishme, dhe jetësisht e fuqishme
Beograd 25 qershor 2019
Përktheu nga origjinali Smajl Smaka
Libri i Visar Zhitit i përkthyer në serbisht
Lajme të tjera
-
Për një gjysmë ëndrre të Fatos Arapit dhe tonën…
16 Tetor 2023, 15:21
-
Në Kryeministri...
14 Shtator 2023, 20:47
-
Ngjarje e personazhe realë, përmes letërsisë së Visar Zhitit në ‘Rrugët e ferrit’ të Spaçit! Shkrimtari, zë dhe për bashkëvuajtësit: Ku mbaronte dhimbja ime, niste e tjetrit!
14 Shtator 2023, 16:52
-
Fjalë të miat dhe fytyra ime prej Shkodre…
16 Maj 2023, 13:28
-
Lajmi i ikjes dhe vepra që jeton…
15 Prill 2023, 10:52
-
SPECIALE/ Gjergj Kola, piktori që ndez me ngjyra artin botëror
14 Prill 2023, 21:38
-
‘Fëmijës së sapolindur, prindërit i vunë emrin e paraardhësit, Nebil Çika, i cili do të shikohej me inat nga komunistët…’/ Refleksionet e Visar Zhitit
14 Prill 2023, 07:36
-
“Me mijëra janë të vrarët”, Visar Zhiti për tërmetin në Turqi: I shkrova poetit turk Behramoglu e sirianit Adonis ma kthyen me pikëllim: Presim të nxjerrim njerëzit nga gërmadhat
7 Shkurt 2023, 11:44 -
Viti i Ri e gjen familjen Kola në Lezhë në një shtëpi të rrënuar! Kryefamiljari apel për ndihmë: Çdo ditë bien copat e suvasë, rrezikohet jeta e 3 fëmijëve
30 Dhjetor 2022, 18:48
-
I mbijetuari i kampeve naziste që u burgos 20 vite nga komunistët, poezia e shkruar nga Kudret Kokoshi
21 Dhjetor 2022, 07:15 -
SPECIALE/ Nga fëmijëria te puna në Vatikan, Visar Zhiti, poeti që shkroi në çdo rrethanë, rrëfehet për 70-vjetor: Ata na donin skllevër, me vargje krijonim lirinë!
9 Dhjetor 2022, 20:51
-
70-vjetori i Visar Zhitit, mbi gjysmë shekulli krijimtari në Bibliotekën Kombëtare, miqtë rrëfejnë poetin: Nga poezia e parë te arrestimi, na mësoi si jetohet dhimbja
5 Dhjetor 2022, 18:13
