Ky është supozuar si viti kur Rezerva Federale do të rrisë normat e interesit, të cilat shënojnë midis zero dhe 0.25% që nga fundi i vitit 2008. Menjëherë pasi Fed të lejonte rritjen e normave, ekspertët prezumuan se Banka e Anglisë, e cila që nga marsi 2009 e ka mbajtur normën e saj bazë në 0.5%, në nivelin më të ulët në tre shekuj, do të ndiqte shembullin, shkruan The Economist.

Por më 17 shtator, Fed u tërhoq. Andrew Haldane, kryeekonomist i Bankës së Anglisë, ndërkohë ka transmetuar perspektivën e një reduktimi të mëtejshëm në vend të rritjes. Bankave qendrore që kanë rritur normat në të kaluarën iu desh të tërhiqeshin, përfshirë Bankën Qendrore Europiane dhe Riksbank të Suedisë, e cila që nga ajo kohë i ka nxitur normat drejt një territori negativ. Megjithatë, sa më gjatë që normat të mbeten kaq të ulëta, aq më i madh shfaqet shqetësimi rreth destabilitetit financiar, teksa investitorë në kërkim për të ardhura më të larta ‘ekspozohen’ ndaj aktiveve më të rrezikshme se kurrë.

Së fundmi, FMN iu kundërpërgjigj shqetësimeve të tilla, në formën e një raporti që pranon se rreziqet financiare janë në rritje, por pretendon se normat më të larta janë mënyra e gabuar për t’i frenuar ato. Normat e interesit janë të ulëta për shkak të rimëkëmbjes zhgënjyese në ekonomitë e avancuara pas krizës financiare, e cila e ka mbajtur inflacionin shumë të ulët.

Një tjetër shqetësim, i bërë i ditur nga Fed më 17 shtator, është se ekonomitë në zhvillim që kanë mbështetur rritjen globale gjatë viteve të fundit po lëkunden – një zhvillim që do të pengonte më tej rimëkëmbjen në botën e pasur.

Mësimi që kanë nxjerrë politikëbërësit që nga kriza është se bankat qendrore kishin nevojë për një tjetër mjet për të ruajtur stabilitetin e kushteve financiare dhe çmime të qëndrueshme. Normat e interesit, mbështetur në rast nevoje nga masa jokonvencionale të tilla si lehtësimi sasior, do të vazhdonin të përdoren për qëllime makroekonomike.

Ndërkohë politikat e reja të makro kujdesit, që synojnë të zbusin rrezikun e sistemit financiar, sikundër është kërkesa që ‘mbulesa’ e kapitalit të bankave të ndryshojë me ciklin e biznesit, do të përdoren për të parandaluar teprinë financiare.

Megjithatë, mjetet e reja ‘makroprudential’ nuk janë testuar dhe ka nga ata që frikësohen se ato mund të jenë tepër të dobëta për të funksionuar në mënyrë efektive. Në veçanti, Banka për Rregullime Ndërkombëtare (BIS) në Basel, një forum për bankat qendrore, favorizon norma më të larta interesi për të zbutur tepritë financiare. Në qershor, ajo përsëriti thirrjen e saj që politika të përqendrohet më pak në objektivët ekonomikë afatshkurtër.

FMN-ja, e cila këshilloi Fed të mos i rrisë normat e interesit, mban një qëndrim të kundërt. Stafi i FMN-së e pranon se rritja e normave të interesit për të shmangur fatkeqësinë financiare mund të zvogëlojë eventualisht rreziqet financiare, duke i detyruar familjet dhe firmat të reduktojnë borxhet e tyre dhe duke i nxitur bankat të sillen në mënyrë më të kujdesshme.

Por efekti i menjëhershëm i normave më të larta të interesit do të intensifikonte rrezikun financiar, duke rritur kostot e huamarrjes pikërisht kur kërkesa e dobët ‘kufizon’ të ardhurat e familjeve dhe fitimet e korporatave. Bankat do të bëheshin më të rrezikshme në terma afatshkurtër, teksa bien çmimet e aktiveve dhe rritet grumbulli i borxheve të këqija.

Stafi i fondit vë në dukje vështirësinë kryesore në përdorimin e politikës monetare konvencionale për të zvogëluar rrezikun financiar: kostot imediate ka të ngjarë të jenë më të mëdha se fitimet më afatgjata dhe të pasigurta, përveçse nëse kriza që është parandaluar në këtë kontekst, është e rëndë. Por krizat aq të mëdha sa ajo e vitit 2008 janë fatmirësisht të rralla. Do të ishte diçka e pamatur t’i drejtohesh politikës monetare për të shmangur trazira më të vogla financiare, nën dritën e provave që sugjerojnë se edhe rritjet mjaft të mëdha në normat e interesit do t’i bënin ato vetëm pak më të mundshme gjatë termave afatmesëm. Dhe në qoftë se efekti i shtrëngimeve të tillë do të nxiste përtej pritshmërive tepër të ulëta të inflacionit apo edhe të prodhonte një mentalitet deflacionist, kjo ka të ngjarë të funksiononte përkundër stabilitetit financiar edhe atë të çmimeve, duke rritur barrën e vërtetë të borxhit.

Raporti i FMN-së është domethënës, por kjo nuk do të zgjidhë debatin, veçanërisht pasi seti aktual i rrethanave është kaq i pashembullt. Ekziston frika se sa më gjatë të mbahen normat e interesit në nivele të ulëta emergjente, aq më i madh është potenciali për telashe kur ato rriten më në fund.

Disa nga tregjet financiare janë qartazi sipërfaqësor. Ka nga ata që shqetësohen se flluska më e madhe ndodh në tregun që supozohet më pak i rrezikshmi, atë të obligacioneve kombëtare.

Por, megjithatë, konkluzionet e fondit do të shërbejnë si ‘armë’ të dobishme për ata që argumentojnë se rreziku i rritjes së normave është aktualisht shumë i madh. /Monitor/