Rama: Lufta ndaj terrorit, Europës
 i duhet një sistem unik sigurie

Kryeministri, Edi Rama, i ftuar në emisionin "Zululand" të gazetarit Mustafa Nano në Tema TV,  ka folur për sulmet terroriste në Bruksel.

Kreu i qeverisë theksoi se për Shqipërinë nuk ka ndonjë rrezik të veçantë, por shtoi se mund të sulmohemi dhe ne pasi nuk jemi më të mbrojtur sesa vendet e tjera. “Ne nuk jemi më të mbrojtur se të tjerët, por as më vurnerabël se të tjerët. Nuk ka shkaqe për të thënë se ne jemi përpara ndonjë rreziku të veçantë. Por nuk ka mundësi që të thuash se është e përjashtuar”, tha Rama.
 
Kryeministri u shpreh se gjatë vitit 2015 nuk ka pasur asnjë shqiptar që ka shkuar për xhihad dhe shumica e tyre që kanë shkuar në Siri janë kthyer të penduar.

Duke folur për radikalizmin shqiptar, Rama e konsideroi si “radikalizëm mercenar”.
 
Më tej, Kryeministri tha se, myslimanët shqiptarë janë një aset i vyer dhe i çmuar i Evropës. Ndërsa terroristët që hedhin veten në erë i konsideroi si “robotë të programuar për të kryer atë akt”.
 
Pyetjes nëse mund të ketë kamikazë edhe në radhët e shqiptarëve, Rama u përgjigj: “Nuk besoj se gjindja jonë mund të nxjerrë një kamikaz. Jemi shumë… të dashuruar me jetën reale ne, për të qenë njerëz që jetojmë për të vdekur”.
 
Rama komentoi edhe zgjedhjet presidenciale në SHBA, ndërsa theksoi se nëse miliarderi Donald Trump zgjidhet President, do të jetë një fatkeqësi vetëm e shtetit amerikan. Sipas tij, Trump nxit racizmin.
 
Mustafa Nano: Zoti, kryeministër kam vënë re reagimet mbas akteve terroriste në Bruksel, duke dëgjuar sloganin “Je suis Bruksel”, ka pasur njerëz që kanë derdhur lot, kanë çuar lule tek vëndi i atentatit, ka pasur një mbështetje që kanë shprehur ndjenja, zemërimin e tyre. Kemi parë Mogherinin që derdhi lot, por nuk ka lënë shenjë të mirë tek shumë njerëz. Është krijuar ideja e një reagimi të ca njerëzve në panik. Vetë perëndimi tani duket i pa përgatitur për të përballuar ngjarje të tilla ose një fenomin të tillë, siç është terrorizmi islamik.
 
Edi Rama: Ne jemi pjesë e një qytetërimi që duhet të luftojmë terrorizmin pa cenuar vlerat tona dhe nga ana tjetër, duhet t’i promovojmë këto vlera. Është një dilemë e jashtëzakonshme dhe besoj që kjo është një situatë nxjerr në pah jo forcën e terrorizmit, por dobësimin e Europës. Dobësinë e Europës duke filluar nga paaftësia për të ndërtuar një sistem të përbashkët sigurie, inteligjence, pra për të mundur që një person si ai që ishte orkestruesi i atentateve të Parisit dhe që u kap në Bruksel pak ditë para atentatit, të mos kalojë një kufi e më pas një kufi brenda Europës. Ndërkohë që në një vend është i skeduar, në një vend tjetër nuk figuron fare si i skeduar e kështu me radhë. Pra që nga ndërtimi i një sistemi të përbashkët inteligjence tek ndërtimi i një sistemi të përbashkët sigurie, policie, tek një sistem të përbashkët mbrojtje. Europa është duke u përballur sot megjithë pamjen dëshpëruese të dobësisë së saj, qoftë në raport me terrorizmin qoftë me krizën e refugjatëve.
 
Mustafa Nano: Ka disa njerëz, janë edhe kolegë nëpër botë që kanë shprehur gatishmërinë që të bëjnë njëlloj tërheqje në ato vlera që kemi. Fjala vjen që kufijtë të hapen brenda Europës, fjala vjen tek privaci si vlerë në jetën tonë, fjala vjen informacioni i palimituar. Më një fjalë po dëgjoja zëra se mund të bëjmë edhe pa informacionin e plotë, mund të bëjmë dhe po na u cenuar privaci ose duke mbyllur pak kufijtë?
 
Edi Rama: Nuk kemi një provë që mbyllja e kufijve mund të rrisë sigurinë. Nuk kemi një provë që cenimi i privacisë do të rrisë sigurinë. Këto janë në fakt reagime jo strategjike të një situate që kërkon një reagim strategjik dhe e përsëris, kjo e terrorizmit nga njëra anë, ajo e refugjatëve nga ana tjetër po nxjerrin në pah një dobësi të madhe të Europës si e tillë, të Europës që sot ngjan më shumë se një Federatë Egoizmash Kombëtare, e cila që nuk arrin dot të përballë çështje të mëdha që kërcënojnë atë vetë. Por jo thjeshtë atë, por të gjitha vëndet anëtare me një përgjigje unitare.
 
Mustafa Nano: Ju vetë z.Rama keni besuar ndonjëherë tek projektet e BE-së?
 
Edi Rama: Unë patjetër që kam besuar dhe besoj tek projekti që kanë imagjinuar etërit themelues të BE-së. Të thuash sot që Europa nuk funksionon, thua një të vërtetë. Pyetja është Europa nuk funksionon sepse projekti është i konceptuar ose i imagjinuar gabim apo se Europa nuk funksion se projekti është i paplotë. Unë besoj që Europa nuk funksionon, sepse projekti është i paplotë dhe është i deformuar në paplotshmërinë e vet.
 
Mustafa Nano: Në fakt ky është një diskutim i gjatë që do të më interesonte ta bënim por nuk është vendi për ta bërë këtu. Unë do të doja të ndalesha tek një vlerë tjetër që promovohet, propagandohet, merret në mbrojtje që është multikulturalizmi në Europë. Unë isha në Bruksel një javë përpara se të ndodhnin aktet terroriste dhe hera deshte që unë të shkoja në këto lagjet e myslimanëve, dhe aty vura re një lloj getoizimi të myslimanëve në Europë dhe myslimanët nuk komunikojnë, nuk martohen me pjesën tjetër, nuk ngrejnë biznese me pjesën tjetër, nuk kanë miqësi me pjesën tjetër dhe duket sikur multikulturralizmi ka dështuar?

Edi Rama: Unë besoj që ne në radhë të parë të kemi një pamje të thjeshtë dhe jo të qartë të botës myslimane. Bota myslimane është mbi 1.5 miliardë njerëz dhe në këta 1.5 miliardë njerëz janë vetëm 150 milion që i përkasin kahut apo krahut selafist, vehabist e kështu me radhë. Dhe në këta 150 milion që janë ajo pjesë e botës myslimane vetëm 10% e cila ka një lexim pa mundësi interpretimi apo pa leje interpretimi të Kuranit janë vetëm 150 mijë që janë aktiv. Pra vetëm 1% e botës myslimane përbëjnë një rrezik potencial për vlerat e bashkëjetesës për paqen e kështu me rradhë. Dhe sigurisht që 150 mijë ose 1% aktiv nuk janë pak por nga ana tjetër nuk janë mjaft për të thënë që bota myslimane është e pa intergrueshme apo është jo konpatibël me bashkjetesën diplomatike, qytetare, fetare e kështu me rradhë. Ka realitete që provojnë të kundërtën dhe ka realitete që kjo është e mundur.
 
Mustafa Nano: Një nga rregulloret e këtyre akteve, në fakt është një islamofobi apo një mylymanofobi e shpërndarë në të gjithë Europën. Nuk e di a keni provuar ndonjëherë, por unë ditë për ditë futem në gazetat ndërkombtarë the Guardian, Independent, dhe lexoj edhe komentet që janë poshtë dhe shoh një lloj humori… Ka shumë islamofobi, dhe besoj se nuk vjen për fajin e tyre, është edhe faji i mylymanëve, apo e të dyve bashkë.
 
Edi Rama: Unë nuk mund të them që është faji i kristianëve islamofobia, apo është faji i myslimanëve,reagimi islamofob, por unë mendoj se është një produkt injorance në botën perëndimore. Ne jemi duke u marrë, modesisht me shumë këmbëngulje duke u marrë me libra shkollorë për kulturën fetare, sepse sot, nëse bëjmë një krahasim shumë të thjeshtë mes një të riu që është i përkushtuar ndaj radikalizmit islam dhe një të riu që është i përkushtuar ndaj demokracisë në një vend të Europës, a në Shqipëri, apo ku të doni… shikojmë shumë qartë se është betejë e pabarabartë. Nëse do e imagjinojmë si një duel, nuk do të kishim kurrë mundësi teorike që mos fitonte i riu radikal myslyman. Ç’ka të rinjtë janë edukuar në qytetërimin tonë, kanë mësuar mbi vlerat e bashkëjetesës, demokracisë së bashkëjetësës me tjetrin, nuk mjafton për të mos rënë pre e islamofobisë. Dhe islamofobia është produkt i një injorance shumë e madhe që ushqehet nga faktet tronditëse. Nëse ndodh ajo gjë në Paris, është shumë e lehtë të implikosh plot njerëz injorantë në këtë aspekt për të thënë: Ja këta janë myslimanët. Prandaj ne, qytetërimi ynë duhet të pajisë njerëzit tanë me disa argumente, me njohje bazike të feve, me një njohje bazike të Islamit, me një njohje bazike të Kristianizimit, Judaizimit, në mënyrë që të shmangen të gjitha këto. Unë besoj që edhe fenomeni i Donald Trump në SHBA është shprehje e kësaj injorance. Mjafton të dalë një politikan ose një kandidat që i thotë vetes antipolitikë dhe të flasë kundër myslimanëve, duke krijuar një konsensus shumë të gjerë që vjen nga injoranca. Dhe kjo injorancë ushqen jo vetëm radikalizimin islam, por ushqen edhe radikalizmin europian, radikalizimin e Mari Le Pen e të tjerëve, që për mua janë ana tjetër e medaljes. Ata nuk përfaqësojnë vlerat tonë dhe Europës që ne duam.
 
Mustafa Nano: Në qoftë se Kryeministri Shqiptar qorton Marie Lipen që është një gjë pa risk?

Edi Rama: Unë nuk besoj që është pa risk. Unë besoj që risku është aty dhe është risku i njohur i fashizmit që sjell racizëm, urrjetje nga tjetri dhe reagime të pa kontrolluara. Shiko çfarë ndodh në këto mitingjet e Donald Trump. Është gjithçka që paralajmëron përsëritjen e situatave të tjera edhe në vendet e tjera. Mos çuditemi që nesër të ndodhë edhe në mitingjet e Mari Le Pen që është e njëjta gjë, pra: jashtë myslimanët, jashtë të zinjtë, jashtë të pafetë.
 
Mustafa Nano: Ne kur shohim kryeministrin e Shqipërisë që shan Marie Lipenin nuk ka risk për Shqipërinë. Por kur mendohet për një kandidat që nesër mund të jetë President i SHBA-së dhe kur e quani fushatën si frut i padijes dhe injorante, mund të keni probleme me marrëdhëniet më vonë?

Edi Rama: Unë flas për një gjë që është e qartë. Ju ju referuat kolegëve të tu në mediat europiane, amerikane që thonë shumë e shumë më tepër se kaq për këtë qasje të një kandidati që është një turp i madh për Amerikën dhe është një pikëpyetje e madhe për gjithë qytetërimin tonë.
 
Mustafa Nano: Vetëm se nuk është pa gjasa që ai të bëhet President i Amerikës...

Edi Rama: Në qoftë se bëhet, fatkeqësia e amerikanëve jo e imja.
 
Mustafa Nano: Marrëdhëniet e Edi Ramës me Shtëpinë e Bardhë do të jetë marrëdhënie e vështirë?

Edi Rama: Nuk ka problem se tipat si ai i kapërcejnë këto gjëra.
 
Mustafa Nano: Ne patëm këtë dukurinë e dyndjes së madhe në Europë. Dhe patëm gjithashtu edhe ragimin europian që ishte reagimi i Merkelit, reagim që shokoi, në kuptimin e bukur të fjalës gjithë dynjanë. Ky reagim i Merkelit pati për koseguençë, një lloj reagimi nga poshtë edhe për shkak të akteve terroriste, forcmimi i partive të djathta… kjo politikë e “Zemrës së madhe” Europiane?
 
Edi Rama: Nuk do të thotë që Merkeli e ka gabim, kjo nuk do të thotë që vlerat tona, ato që përfaqësojnë më së miri janë vënë në pikëpyetje. Kjo do të thotë që Europa ka nevojë të rikonceptohet dhe të ridimensionohet në funksion të këtyre vlerave. Sepse është shumë vulnerabël ndaj injorancës, ndaj racizimit, ndaj politikave përjashtuese të ekstremit të djathtë, të cilave faktikisht i është dhënë hapësirë, jo falë inteligjencës së tyre, por falë dobësive të Europës që përkthehen pastaj në vulnerabilete të njerëzve të zakonshëm në raport me ekonominë, me fuqinë blerëse.
 
Mustafa Nano: Si e përfytyroni Europën në versionin final, sikur të ketë një konvergim, vullnet paneuropiane për ta ndërtuar këtë projekt? Shtetë federal?
 
Edi Rama: Shtetet e Bashkuara të Europës me një sistem të përbashkët të Ministrisë së Jashtme, me një sistem të përbashkët të Sigurisë, një sistem të përbashkët të mbrojtjes sigurisht me kapacitetin demokratik vetëqeverisës dhe të të gjitha realiteteve brenda asaj.
 
Mustafa Nano: Z.Rama, mua s’më hiqet nga mendja por kam përshtypjen edhe shumë të tjerë, një pamje, një forografi e juaja në Paris, pas Charlie Hebdo-së bashkë me disa klerikë shqiptarë. Ishin pamje që tërhoqën vëmendjen e gjithë mediave botërorë, ishte interesante, si një kartolinë promovuese e një dukurie që neve na e ka qejfi ta quajmë të mirëqënë, dukuria e bashkëjetesës midis feve, ose le ta themi tolerancën ndërfetare apo ca që kanë guxim edh më të madh e quajnë edhe harmonisë fetare. Ju besini vërtet që kjo dukuri ekziston?
 
Edi Rama: Ka njerëz që parapëlqejnë ta përkufizojnë si indiferencë, por edhe në qoftë indiferencë, prapë është një gjë fantastike, që do të thotë kapacitet për të pranuar me indiferencë që tjetri është i ndryshëm. Mos harrojmë që të tjerët do ta ëndërronin ta kishin këtë që kemi ne, ndërkohë që ne duhet ta kultivojmë dhe ajo që është në pyetje këtu është: Sa do arrijmë ta ruajmë ne tek gjeneratat e tjera? Sepse unë jam i vetëdijshëm që gjenerata jonë e trashëgon pa sëkëlldi të madhe këtë tolerancë dhe këtë harmoni dhe si një rezultat i një periudhe asgjësimi që faktikisht krijoi një efekt të kundërt tek të gjithë ne dhe na bëri shumë respektues gati pa kushte ndaj çdo feje si reagim. Prandaj them që është shumë e rëndësishme që ne të bëjmë çmos që qysh në sistemin shkollor, qysh në bankat e shkollës të kultivohet njohja e feve dhe të jepen arsyet ose argumentet për të qenë të “armatosur” me një paketë të ndihmës së shpejtë.
 
Mustafa Nano: Mua z.Rama, fenomeni Tramp Le PEin apo Orban më tremb sepse këta janë duke na thënë që problemi nuk është terrorizmi por është problemi tek myslimanët dhe kjo lloj politike shkurajon këta njerëz të bën me vërtetë “Mysliman”?
 
Edi Rama: Edhe një herë unë dua ta përsëris dhe këto janë të dhëna të thjeshta dhe faktike dhe janë të dhëna elementare të qendrave studimore që merren sot me çrrakidalizmin. Janë pak a shumë të themi 1.5 miliardë myslimanë sot në botë dhe është e provuar që vetëm 150 milion prej tyre pra vetëm 10 % e tyre janë pjesë e kësaj bashkësie që i përkasin një krahu apo një tendence që nuk lejon interpretimin e kuranit. Që do të thotë aktualizimin e kuranit. Që nuk lejon interpretimin nuk lejon as arsyetimin bazuar në lidhjen logjike apo të interpretuar nga një faqe në një faqe tjetër. Dhe nga këta janë vetën 150 mijë që janë aktiv, pra është një numër jashtëzakonisht i vogël dhe është një potencial shumë i vogël për të demonizuar për të njollosur të gjithë myslimanët, që kjo kundër vendosje që është me natyrë politike dhe Trump është një biznesmen që vjen faktikisht në fushatën amerikane të studimit të tregut dhe kërkon të blejë të gjitha ato pjesë të kapitalit njerëzor që ka tregu me çdo çmim, dhe nëse i duhet të thotë që të gjithë myslimanët janë terroristë ai e thotë s'ka problem. Por kjo rrezikon të anlenojë shumë njerëz që nuk i ka shkuar mëndja asnjëherë në botë se mund të simpatizojë nga terroristët, pasi njeriut mendoj unë nuk i bën asnjëherë përshtypje lëkura e vet nëse është e zezë nëse është e bardhe apo e verdhë, përsa kohë dikush tjetër tregon me gisht nëse lëkura është e zezë në atë moment identiteti fizik në këtë rast kthehet në një fuqi vetëmbrojtëse që mund të shkaktojë konflikt.
 
Mustafa Nano: Këtu situata e terrorizmit islamik është nën kontroll dhe nuk ka rreziqe që në Shqipëri të ndodhin akte të ngjashme?
 
Edi Rama: Ne s’jemi më të mbrojtur se të tjerët por s’jemi as më vulnerabël se të tjerët, nuk ka shkaqe për të thënë se ne jemi para ndonjë rreziku të veçantë, por nuk ka as mundësi të thuhet që këtu është e përjashtuar plotësisht.
 
Mustafa Nano: Ju me siguri jeni më i informuar se unë, por edhe më i informuar se të gjithë të tjerët, lidhur me radikalizmin islamik në botën shqiptare dhe sidomos në territorin shqiptar, në shtetin shqiptar, është një radikalizëm i tillë që mund të provokojë rreziqe të tilla, ka ekstremistë që përpiqen të propagandojnë...
 
Edi Rama: Në ekstremizmin shqiptar ka shumë mercenarizëm do të thoja, pa përjashtuar që ka edhe njerëz që janë të aluçinuar, por për t’ju përgjigjur pyetjes tuaj përsëri e them, nuk jemi njerëz më të mbrojtur se të tjerët por nuk jemi as më vulnerabël se të tjerët, jemi pjesë e së njëjtës botë që po sulmohet, mund të sulmohemi edhe ne. Kjo nuk është një arsye për të ndryshuar stilin tonë të jetës. S’më harrohet në takimin me kryeministrin e Izraelit kur flisnim për bombat dhe për sulmet dhe me tha që nuk janë një gjë e mirë, por jeta vazhdon, rëndësi ka që të mos ndryshohet stili i jetës, të mos ndikohemi nga ato që ndodhin, sepse ata që bëjnë këto gjëra, synimin kryesor nuk kanë të vrasin ata njerëz, por nëpërmjet vrasjes së atyre njerëzve, duan të ndryshojnë mënyrën tonë të të parit të vehtes, të të parit të njëri– tjetrit, të të parit të botës.
 
Mustafa Nano: Ju mendoni se ata e kanë të humbur betejën?
 
Edi Rama: Në afatgjatë po. Shikoni ISISI-n. ISIS-i u shfaq si një mortje e papërballueshme dhe e papërmbajtshme dhe sot është goxha i ridimensionuar. Faktikisht efekti epidemik, në kuptimin e shtrirjes në territor është kufizuar pothuajse 100 për qind, ndërkohë që “Shteti famëkeq Islamik ka filluar të ketë një dis-funksionalitet të lartë, duke filluar nga fakti që ata nuk arrijnë dot më të paguajnë shpenzimet, pasi Aleanca ju ka hedhur në erë një pjesë të madhe të depozitave financiare, kështu që më afat gjatë janë të destinuar të humbasin, sepse ne afatgjatë njerëzit janë lindur për të jetuar, nuk janë lindur për të hedhur në erë veten dhe njëri tjetrin.
 
Mustafa Nano: Keni ndonjë mesazh për myslimanët shqiptarë?

Edi Rama: Unë mendoj që myslimanët shqiptarë janë një aset i madh, i vyer i Europës dhe këtë gjë e them kudo, e them në mënyrë të vazhdueshme. Fatmirësisht kemi sot shumë më tepër aleatë se ç’kemi pasur pak kohë më parë lidhur me këtë fakt. Mbreti i Jordanisë, mik i madh dhe këtë e them vërtet, i shqiptarëve, është një person që bën avokatinë e shqiptarëve kudo, në një takim të fundit që patëm, tha një shprehje shumë të bukur: Shqiptarët janë myslimanët tuaj dhe këtë ja tha disa përfaqësuesve të BE-së. Shqiptarët janë myslimanët tuaj, bëni më të mirën për ta sepse nuk i duhen vetëm Europës, por i duhen gjithë botës për të treguar se në fakt problem nuk janë myslimanët, problem janë elementët radikalë brenda bashkësisë myslimane.

Redaksia Online
(l.q/Shqiptarja.com)