Prezanton paketën e re të Prokurimeve Publike/ Pas kryebashkiakëve, Rama-ministrave: 70% e tenderëve 2020-21 me probleme! Nëse nuk reagoni, do ju çoj në SPAK

1. Konkurrimi dhe marrja e një tenderi bëhet më e vështirë për operatorët ekonomikë, që kanë abuzuar me një kontratë të mëparshme. Ndryshimet ne ligj rrisin transparencën dhe bëjnë të mundur garën reale.

“Skualifikim nga procedura bëhet kur operatori ekonomik është tërhequr nga nënshkrimi i kontratës në një procedurë të zhvilluar nga vetë autoriteti kontraktor. Skualifikim të operatorit kur nuk ka respektuar një kontratë të mëparshme. Përjashtim nga pjesëmarrja në procedurat e tenderimit për një periudhë 3 muaj deri në 3 vite nëse operatori ekonomik është tërhequr mbi 5 herë nga nënshkrimi i kontratës” .

2. Ndryshojnë edhe afatet kohore për pritjen e ofertave për procedurat e prokurimit ndërkombëtar dhe vendas, duke i shkurtuar ato.

“Është shkurtimi i afateve për periudhën e pritjes së ofertave. Nëse në ligjin aktual afati për pritjen e ofertave për procedurën e prokurimit ndërkombëtar është minimalisht 45 ditë, parashikohet afati minimalisht 30 ditë. Ndërsa për procedurat vendase do të jetë 15 ditë, ndërkohë që është 23 ditë”, 

3. Rritet transparenca në rastet e ankimimit nga operatorët teknikë. Tashmë nuk shpallet fituese thjesht oferta më e ulët, por ajo që është më e favorshme dhe efektive.

“Nëse në ligjin aktual ankuesi paraqet ankesën fillimisht në autoritetin kontraktor brenda 7 ditëve, autoriteti ka të drejt ta analizojë brenda 7 ditëve. Më pas ankuesi nëse nuk është dakord bën ankimimin brenda 10 ditëve në APP(Agjencine e Prokurimit Publik), pra një periudhë 24 ditë. Ligji i ri parashikon 10 ditë për t’u ankuar tek të dy autoritetet për procedurat ndërkombëtare dhe 5 ditë për procedurat e hapura. Si kriter për shpalljen e ofertës fituese me ndryshimet e reja parashikohet oferta ekonomikisht më e favorshme, e cila identifikohet në bazë të çmimit dhe kostos duke përdorur metodën e efektivitetit të kostos”.

4. Ligji u mirëprit nga OSBE. Zëvendëskryetari i prezencës se OSBE në Shqipëri, Robert Wilton u shpreh: “Korniza ligjore për prokurimin publik është pikënisja për rritjen e transparencës në këtë proces esencial. Është një shenjë e shëndetshme për përkushtimin e qeverisë për mirëfunksionimin e demokracisë dhe për mbajtjen e resurseve publike dhe të tatimpaguesve”

5. Korrupsioni dhe abuzimi me tenderat nuk zhduken, por minimizohen.

6. Shtohet elementi i konfliktit të interesit, ku asnjë individ nuk do të lejohet të marrë pjesë në vendimmarrje nëse në garë merr pjesë një operator ekonomik i lidhur me të.

7. Rritet monitorimi dhe kontrolli nga institucionet ndaj kontratave.

Ligji i Prokurimit Publik 23 dhjetor 2020

Kryeministri Edi Rama u ka bërë të qartë ministrave se nëse nuk ka asnjë reagim nga ana e tyre pas rekomandimeve të Agjencisë së Prokurimeve Publike për tendera me probleme, do i çojë në SPAK.

"Në një kohë të shkurtër, jo të gjatë, ky shtet të kalojë në një nivel tjetër të nivelit të Prokurimeve Publike, në radhë të parë duke garantuar që çdo institucion funksionon si hallkë, jo si bajrak, dhe duke funksionuar kështu, funksionon si pjesë e një zinxhiri ku komunikim duhet të jetë 100% i garantuar. Rekomandimet e APP nuk janë as në Bibël e as në Kuran, edhe pse këto përsëri hanë diskutimet e tyre mes besimtarëve, por ama sikur në një rast të vetëm rekomandimet të bien në një vesh aq të shurdhët sa të mos ketë fare përgjigje, a thua se kjo APP mbyll letra në shishe dhe i hedh në det, çdo rast i tillë do të shkojë në SPAK nga kryeministria, pastaj a është i qëllimshëm apo injorancë këtë çështje pastaj hane hetimet. Janë disa objektiva të realizueshëm, që afatet janë të padiskutueshme. Shmangia e kritereve të qepurave me dorë që kufizojnë konkurrencën me paketën ligjore është mundësuar që të adresohet me efikasitet, tërheqjet nga gara, rrotacionet në ofertim, ofertimet fiktive duhen marrë masa që të merren hetime administrative", tha Rama.

Kryeministri Edi Rama, para ministrave të kabinetit të tij, tha se 30-50% e tenderave janë vetëm me një operator ekonomik. Sipas Ramës, problem është 'qepja me dorë' e kritereve për kualifikimin që ndikojnë, sipas tij, në pjesëmarrjen dhe ngushtimin e konkurrencës së operatorëve. Po ashtu, një tjetër problematik, sipas kryeministrit, është edhe fakti se punonjësit e angazhuar në këto procese, kanë probleme në kuptimin e vetë procesit.

"Në problematikën e prokurimeve, armiku kryesor janë kriteret e qepura me dorë për kualifikim, që ndikojnë në uljen e pjesëmarrjes dhe në ngushtimin e hapësirës së konkurrencës së operatorëve ekonomik në procedurat e prokurimit publik. Janë asistuar nga APP 936 proceduara dhe nga këto, mesatarja e ofertave të kualifikuara është 2.56. Nga ana tjetër, analiza e të gjitha procedurave të zhvilluara nga institucionet, rezulton se nga 25, 21 prej tyre, 30-50% të procedurave i kanë vetëm me një operator ekonomik, pavarësisht se procedura është e hapur. Po ashtu, është me rëndësi për ta ditur q hetimet administrative të kryera nga Agjencia e Prokurimeve Publike, gjatë viti 2020 dhe 6 mujorit të parë të 2021 janë hetuar 57 procedura prokurimi. Rëndësi ka se janë konstatuar probleme në përllogaritjen e fondit limit, kritere kualifikimi që nuk kanë lidhje fare me objektin e kontratës, shpallje fitues e operatorëve që nuk plotësojnë kriteret dhe për këtë janë dënuar me gjobë 41 punonjës, dhe masë disiplinore 91 punonjës. Në këtë moment është shumë e rëndësishme që të bëhet një analizë serioze e kapacitete njerëzore të angazhuara në këto procese sepse bie në sy niveli i ulët i kuptimit të vetë procesit, që pastaj krijon një efekt zinxhir dhe degradon procesin në rezultate të shëmtuara", tha Rama.

Kryeministri Edi Rama ka bërë me dije se 70% e tenderëve të bërë kanë pasur probleme, ku pjesa më e madhe ka pasur probleme sa i takon hartimit të kritereve. Atë që sheh me problematikë, Rama tha se është mosreagimi i institucioneve pas rekomandimeve nga ana e Agjencia e Prokurimet

"Paketa e re adreson domosdoshmërinë për të rritur integritetin dhe përgjegjshmërinë e të gjitha palëve në këtë proces, për të forcuar mekanizmat monitorues dhe ndëshkues për shkeljet e konstatuara, prandaj dua që të bëj me shumë pak fjalë në mënyrë të përmbledhur një bilanc të cilin do t'ju inkurajoja që ta shikoni në mënyrë të specifikuar sipas fushave sepse ka të dhëna të rëndësishme. Janë asistuar 936 procedura të publikuara nga këto institucione, ndër to 70% e procedurave kanë rezultuar problematike në hartimin e kritereve dhe për këtë arsye institucioneve përkatëse janë dërguar rekomandime nga Agjencia e Prokurimet. 20% e institucioneve nuk janë reaguar dhe ose nuk kanë reflektuar ndaj rekomandimeve. Rekomandimet nuk janë të shkruara në gur, nuk janë të padiskutueshme, por është e padiskutueshme që mos reagimi ndaj tyre me shkrim për të vënë në diskutim me argumente është cënim flagrant i etikës shtetërore", tha Rama.