Ikona “Ngjallja e Shën Llazarit” e restauruar në marsin e një viti më parë me një nga vendimet e Këshillit të Ministrave ishte bërë gati per dhurim UNESCO-s, në kuadër të 60-vjetorit të anëtarësimit të shqipërisë në këtë organizatë. Plot një vit më pas qeveria ka marrë vendimin e dytë që anullon të parin që ikona “Ngjallja e Llazarit” të qëndrojë në Shqipëri, duke shfuqizuar aktin e dhurimit për UNESCO-n, të ndërmmarë në shtator të 2018-ës.
Kryevpera e trahsgimisë kulturore shqiptare, :Ngjallja e Shën Llazarit” , që vjen nga kisha e “Ungjillëzimit”, e realizuar ne fillimet e shekullit XIX është vlerësuar nga specialistët si një vepër me nivel të lartë artistik. Rastaurimi u bë më 2018-n pasi ishte lënë në një gjendje tejet të degraduar. Pasi ikonës i rikthehen vlerat artistike në mars të 2018-s, në shtator të po këij viti u publikua Vendimi i Këshillit të Ministrave në fletoren zyrtare, ku shkruheshin edhe detajet e tjera për procedurat e dhurimit të kësaj vepre të trashëgimisë kulturore shqiptare si më poshtë:
“Në mbështetje të nenit 100 të Kushtetutës dhe të ligjit nr.27/2018, “Për trashëgiminë kulturore dhe muzetë”, me propozimin e ministrit të Kulturës, Këshilli i Ministrave
V E N D O S I:
1. Dhurimin UNESCO-s të ikonës “Ngjallja e Llazarit”, në kuadër të 60-vjetorit të anëtarësimit të Shqipërisë në këtë organizatë, me të dhënat sipas tabelës që i bashkëlidhet këtij vendimi dhe është pjesë përbërëse e tij.
2. Dhurimi i ikonës “Ngjallja e Llazarit” UNESCO-s të bëhet në përputhje me dispozitat e Kodit Civil dhe sigurimin e kushteve për ruajtjen e këtij objekti muzeor gjatë transportimit të tij brenda dhe jashtë vendit.
3. Ngarkohet Ministria e Kulturës për lidhjen e kontratës së dhurimit.
4. Ngarkohet Muzeu Kombëtar i Artit Mesjetar, Arsimit dhe Arkeologjik, Korçë, të kryejë procedurat për shoqërimin e ikonës “Ngjallja e Llazarit” deri në dorëzimin e saj tek UNESCO-ja.
5. Ngarkohet Qendra e Inventarizimit të Pasurive Kulturore të kryejë regjistrimin e veprimit të dhurimit të ikonës dhe monitorimin deri në tjetërsimin e pronësisë së veprës.
6. Ngarkohet ministri i Kulturës për zbatimin e këtij vendimi.
Ky vendim hyn në fuqi menjëherë.
K R Y E M I N I S T R I
EDI RAMA”
Ndërsa vendimi i dytë Nr.564,që anullon të parin është postuar këtë të mërkurë më 30 tetor 2019 në fletoren zyrtare si më poshtë:
“SHFUQIZIMIN E VENDIMIT NR.564, DATË 29.9.2018, TË KËSHILLIT TË MINISTRAVE, “PËR DHURIMIN UNESCO-S TË IKONËS “NGJALLJA E LLAZARIT”, NË KUADËR TË 60-VJETORIT TË ANËTARËSIMIT TË SHQIPËRISË NË KËTË ORGANIZATË”
Në mbështetje të nenit 100 të Kushtetutës dhe të nenit 113, të ligjit nr.44/2015, “Kodi i Procedurave Administrative të Republikës së Shqipërisë”, me propozimin e ministrit të Kulturës, Këshilli i Ministrave
V E N D O S I:
1. Shfuqizimin e vendimit nr.564, datë 29.9.2018, të Këshillit të Ministrave, “Për dhurimin UNESCO-s të ikonës “Ngjallja e Llazarit”, në kuadër të 60-vjetorit të anëtarësimit të Shqipërisë në këtë organizatë”.
2. Ngarkohet Ministria e Kulturës për zbatimin e këtij vendimi.
Ky vendim hyn në fuqi menjëherë dhe botohet në “Fletoren zyrtare”.
K R Y E M I N I S T R I
EDI RAMA”
Vlerat e paçmuara të ikonës “Ngjallja e Shën Llazarit”
Ikona “Ngjallja e Shën Llazarit” lidhet më një rit të njohur fetar, që festohet të shtunën e parë para Pashkëve, e që njihet në historinë e Biblës me Ngjallja e Shën Llazarit – një nga mrekullitë e Jezu Krishtit. Sipas besimeve popullore Llazari është mbrojtësi i pyjeve. Llazari simbolizon kufirin mes jetës tokësore dhe botës së përtejme. Atij i janë kushtuar shumë këngë dhe valle, të cilat pasqyrojnë urimet për shëndet dhe bereqet. Bekohen të zotët dhe të zonjat e shtëpisë, rinia, fëmijët dhe nuset. Vajzat e reja shkojnë shtëpi më shtëpi duke vallëzuar dhe atyre u shpërndahen vezë të palyera dhe para. Ky rit mbyllet me kthimin e vajzave nga ajo rrugë që kanë ardhur. Ikona “Ngjallja e Llazarit” është përfaqësuese e artit ikonik shqiptar që mori një zhvillim të ri mes shekullit XVIII dhe XIX.
Shek. XVIII në Shqipëri karakterizohet nga një zhvillim mjaft i rëndësishëm ekonomiko-shoqëror, me rritjen e tregtisë e të qyteteve, me ndërtimin e shumë institucioneve kulti dhe me stolisjen e tyre me vepra arti të gjinive të ndryshme. Me mijëra janë ikonat dhe skenat e pikturës murale, që stolisin në Shqipëri monumentet e këtij shekulli, si dhe të shek. XIX. Nga mbishkrimet autografe, që ruhen në këto ikona, vërtetohet se janë vepra autorësh shqiptarë. Ndër këta piktorë dallohen: David Selenica, nga Selenica e Kolonjës; Kostandin Shpataraku, nga Shpati i Elbasanit; korçarët Kostandin e Athanas Zografi me bijtë e nipat e tyre, me origjinë nga Potkozhani i Mokrës; Gjergj e Joan Çetiri, me bijtë e nipat e tyre, me origjinë nga Lavdari i Oparit; Nikolla Guga, me origjinë nga fshatrat e Myzeqesë, etj.
Ikonat e piktorëve shqiptarë ne shek. XVIII në Shqipëri, që i kemi quajtur të shkollës lokale të Korçës, siç konstatohet në përgjithësi për gjithë pikturën e këtij shekulli, përveç traditës vendase, paraqesin ndikime të shumta nga piktura e Athosit dhe nga arti perëndimor i kohës. Tek piktorët korçarë, Kostandin e Athanas Zografi, vërehen ndikime dhe nga stili barok. Ka edhe pak ikona të shpërndara të shkollës së Kretës. Në krahasim me ikonat e shekujve të mëparshëm ato të shekujve XVIII paraqiten të një teknike më të ndërlikuar. Në to nuk vërehet më linja grafike dhe simetria bizantine. Trajtimi i figurave të tyre realizohet me vizatime më reale, portretet modelohen me më shumë plastikë. Ambienti arkitektonik në skenë paraqitet i modeluar, në të nuk haset më perspektiva e kundërt, dhe shumohen elementet etnografike.
Ta kishin hequr qafe më mirë së paska germa greke. Ne nuk duam ikona në gjuhën greke
Përgjigju