Le të pranojmë, për hir të debatit publik, se Edi Rama ia hodhi Sali Berishës në zgjedhjen e Avokatit të Popullit, duke kaluar në Kuvend si kandidat konsensual Endri Shabanin. Por edhe nëse ky skenar merret si i mirëqenë, pyetja thelbësore mbetet: pse pikërisht Endri Shabani? Çfarë e bën atë figurën e duhur për një institucion që, sipas ligjit dhe frymës së Kushtetutës, duhet të jetë mishërimi i paanshmërisë, distancës nga politika dhe mbrojtjes së qytetarit përballë pushtetit?

Endri Shabani nuk është një figurë e ardhur nga shoqëria civile në kuptimin klasik të fjalës. Ai është kryetar i një partie opozitare, “Nisma Thurje”, e cila është ndërtuar pikërisht mbi retorikën e rrëzimit të qeverisjes së Edi Ramës. Në dhjetëra dalje publike, Shabani e ka cilësuar regjimin e Ramës si të korruptuar, të kapur dhe të rrezikshëm për demokracinë. Ai ka deklaruar se përqendrimi i pushtetit dhe numri i madh i mandateve të Ramës përbën kërcënim për shtetin e së drejtës. Madje ka shkuar më tej, duke thënë se “Rama duhet të ikë si fenomen”, ndërsa opozita duhet të ofrojë një alternativë reale qeverisëse.

Vetë Shabani ka pohuar se kjo ishte hera e parë që angazhohej drejtpërdrejt në politikë, por se më parë kishte qenë aktivist, i shtyrë nga neveria për mënyrën se si bëhej politika në Shqipëri. Të gjitha këto qëndrime janë të dokumentuara, publike dhe të pamohueshme. Dhe pikërisht për këtë arsye lind absurdi: si shndërrohet një lider partie opozitare, me qëndrime kaq të forta politike, në një figurë të paanshme institucionale, thjesht sepse një javë para zgjedhjes dorëzon teserën e partisë që vetë drejton?

Ligji e ndalon qartësisht që Avokati i Popullit të jetë i njëanshëm politikisht dhe e konsideron të papajtueshme lidhjen aktive me partitë. Pyetja nuk është formale, por thelbësore: a mjafton një akt administrativ i minutës së fundit për të përmbushur frymën e ligjit?

Një nga propozimet e opozitës për këtë detyrë , po me 35 firma si Endri Shabani, ishte edhe Aranita Brahaj, pa asnjë angazhim partiak dhe me kontribute të drejtpërdrejta në transparencë, llogaridhënie dhe mbrojtje të interesit publik. Aranita Brahaj,me Open Data Albania, prej viteve ’2000 e deri më sot ka ndërtuar mekanizma konkretë monitorimi të pushtetit, pa dallim ngjyrash politike. Një profil i tillë do ta bënte zgjedhjen e Avokatit të Popullit të pakontestueshme dhe do t’i kursente shoqërisë këtë debat të panevojshëm.

Atëherë pse Grupi Parlamentar Socialist, i drejtuar nga strategu Taulant Balla, voton njëzëri Endri Shabanin? Kjo nuk shpjegohet me ndonjë përfitim politik elektoral. Roli i “Nismës Thurje” në politikën shqiptare kishte kohë që ishte thuajse zero dhe ishte diskredituar edhe më tej nga praktika groteske e kandidimit të dajove, tezeve dhe të afërmve në listat për Kuvend ,një sjellje që e ktheu moralizmin politik në një karikaturë familjare. Mazhoranca nuk kishte asgjë për të fituar politikisht nga një parti që nuk përbënte më as rrezik, as peshë.

Për këtë arsye, zgjedhja e Endri Shabanit nuk duket as strategji, as hapje, as pluralizëm i rremë. Ajo mban erë pazari të pastër prapaskene. Një marrëveshje e heshtur mes Sali Berishës dhe Edi Ramës, për arsye që i dinë vetëm ata dhe që nuk kanë nevojë të artikulohen publikisht. Pazare të tilla nuk kërkojnë ideologji dhe as justifikime parimore :ato thjesht ekzekutohen.

Ndërsa Grupi Parlamentar Socialist ka një rol shumë më modest dhe shumë më cinik: të zbatojë vendimin dhe më pas të prodhojë një narrativë bindëse për militantët dhe votuesit e vet. Një gënjeshtër e paketuar bukur për publikun, se kjo ishte zgjedhja më e mirë, më profesionale, më e paanshme dhe më evropiane. Një histori për konsum të brendshëm, që synon të mbulojë të vërtetën e thjeshtë: Avokati i Popullit nuk u zgjodh për t’i shërbyer qytetarit, por për t’i shërbyer një marrëveshjeje që askush nuk ka interes ta thotë me zë të lartë.