'Lufta' Iran-SHBA/ Teherani heq dorë nga marrëveshja bërthamore, Trump: Goditje e shpejtë! Krahu i djathtë i Soleiman: Do merrni të njëjtën përgjigje

Irani nuk do t'i përmbahet më asnjë prej kufizimeve të vendosura nga marrëveshja bërthamore në 2015-ën duke vazhduar pasurimin e uraniumit. Në një deklaratë zyrtare Teherani thotë se nuk do të kufizohet më.

Përshkallëzimi i situatës vjen pas tensioneve të krijuara pas vrasjen e gjeneralit iranian Qasem Soleimani nga SHBA në Bagdad. Por cfarë parashikonte marrëveshja e 2015, që Irani tashmë nuk e njeh më? Irani ra dakord të kufizojë aktivitetet bërthamore dhe të lejojë inspektorët ndërkombëtarë në këmbim të heqjes së sanksioneve ekonomike.

Presidenti amerikan Donald Trump e braktisi marrëveshjen në vitin 2018, duke thënë se ai dëshironte të detyronte Iranin të negociojë një marrëveshje të re që do të vendosë frenime të tjera më të forta në programin bërthamor dhe gjithashtu të ndalonte zhvillimin e raketave balistike.

Irani nuk pranoi dhe që prej asaj kohe gradualisht po u tërhiqte nga angazhimet sipas marrëveshjes.Më parë sot, deputetët irakiane miratuan një rezolutë që kërkonte që trupat e huaja të largoheshin nga vendi pas vrasjes së Soleimani në një sulm me dron në aeroportin e Bagdadit të Premten. Rreth 5,000 ushtarë amerikanë janë në Irak si pjesë e koalicionit ndërkombëtar kundër grupit të Shtetit Islamik.

Mediat iraniane kanë publikuar disa fotografi të fundit të gjeneralit Qassem Soleimani që u vra nga SHBA në Bagdad të premten. Në fotot e realizuara gjatë javës së kaluar, pak para vrasjes së tij, ai shfaqet në një moment lutje me liderin e Hezbollahut, Hassan Nasrallah në Bejrut. Shefi i Hezbollah tha që ushtria amerikane do të 'paguajë çmimin' për vrasjen e Soleimanit, kreun e forcave elitë QUDS.

Parlamenti i Irakut miratoi një rezolutë nëpërmjet së cilës i kërkon trupave të huaja ushtarake të largohen nga vendi një vendim që pason sulmin ajror amerikan gjatë të cilit u vra gjenerali iranian Qasem Soleimani.

"Qeveria irakiane merr përsipër të anulojë kërkesën e saj për ndihmë nga koalicioni ndërkombëtar që lufton grupin ekstremist të Shtetit Islamik për shkak të përfundimit të operacioneve ushtarake në Irak dhe arritjes së fitores", thuhej në rezolutën e miratuar sot.

Qeveria e kryeministrit Adil Abdul-Mahdi duhet "të punojë për t'i dhënë fund pranisë të të gjitha trupave huaj në tokën irakiane dhe t'i ndalojë ata të përdorin tokën, hapësirën ajrore ose ujin për çdo arsye", shtonte rezoluta.

Ndërkohë koalicioni i udhëhequr nga SHBA-ja që po lufton Shtetin Islamik në Irak e Siri njoftoi të dielën se tani për tani ka ndalur shumicën e operacioneve kundër militantëve dhe është përqëndruar në mbrojtjen e forcave dhe bazave të koalicionit, në mesin tensioneve në rritje me Iranin. Një zëdhënës theksoi se koalicioni i udhëhequr nga SHBA-ja do të vazhdojë të kryejnë disa operacione dhe se do të veprojë për vetëmbrojtje kundër militantë, shkruan voa.

Luftëtarët irakenë nuk do të lejojnë që asnjë ushtar amerikan të qëndrojë në Irak.

Hassan Nasrallah, udhëheqësi i grupit militant të Libanit të mbështetur nga Irani Hezbollah tha sot se shpresonte që parlamenti i Irakut do të hartonte një ligj që kërkonte largimin e trupave amerikane nga Iraku.

Duke iu drejtuar mbështetësve në një tubim përkujtimor në jug të Bejrutit për komandantin iranian Qasem Soleimani dhe komandantin irakian Abu Mahdi al-Muhandis, Nasrallah tha se shpresa e tij ishte që ligjvënësit irakenë do t'i jepnin fund pranisë së SHBA-së në Irak.

Nëse parlamenti nuk mund ta bëjë këtë, irakianët dhe fraksionet irakiane të rezistencës është që luftëtarët e nderuar të shiitëve të rezistencës nuk do të lejojnë që një ushtar i vetëm amerikan të mbetet në Irak.

Qeveria iraniane është e vendosur që të marrë një vendim mbi të ardhmen e marrëveshjes bërthamore.

Kabineti i Presidentit Hassan Rouhani do të zhvillojë një takim në mbrëmje për të diskutuar fazën e pestë të shkurtimit të angazhimeve të saj bërthamore, e cila do të përcaktojë qasjen e vendit ndaj Planit të Përbashkët të Aksionit (JCPOA).

"Vendimi i sotëm do të përcaktojë politikën e Iranit në lidhje me zbatimin e JCPOA dhe të ardhmen e marrëveshjes",  tha zëdhënësi i Ministrisë së Jashtme iraniane Abbas Mousavi të dielën në një shtypës në Teheran, siç citohet nga agjensia shtetërore e lajmeve IRNA.  

Franca, Gjermania dhe Kina i kanë kërkuar Iranit të ruajë marrëveshjen.

Mousavi tha gjithashtu se media e huaj po përpiqet të portretizojë gjeneralin e vrarë Qasem Soleimani në një mënyrë të gabuar dhe se ato përpjekje nuk do të kenë sukses.

Ai falënderoi qeverinë e Irakut për ceremoninë e varrosjes për ata që u vranë në sulmin ajror amerikan të premten dhe shprehu ngushëllime për "martirizimin" e Abu Mahdi Al-Muhandis dhe të gjithë të vrarë në sulm ajror.

Përkrahësit e grupit militant libanez të mbështetur nga Irani Hezbollah janë mbledhur për një tubim përkujtimor në Beirut për vrasjen e Soleiman.

Mesazhi që vjen nga turma e zemëruar është e qartë: Ata presin një luftë.

Sipas CNN, Hezbollah ka marrë mbështetje nga Irani dhe e konsiderojnë Qasem Soleimani si një nga udhëheqësit e tyre kryesorë.

Disa nga gratë janë veshur me të zeza, të cilat mbajnë portrete të Soleimanit.

Ata presin që hakmarrja dhe konfliktet të jenë përpara.

Gjithashtu në turmë kanë veshur shirita të verdhë me fjalët "Vdekje amerikanëve" të shkruara mbi to.

Hassan Nasrallah, kreu i Hezbollahut libanez, iu drejtua tubimit duke premtuar një hakmarrje.

Ai tha se vdekja e Soleimanit dhe komandantit Irakian Abu Mahdi al-Muhandis shënoi fillimin e një faze të re dhe një histori të re, jo vetëm për Iranin ose Irakun, por për të gjithë rajonin.

Hezbollahu libanez ka qenë prej kohësh në një konflikt me Izraelin.

Përkrahësit e grupit militant libanez

Sekretari i Shtetit amerikan Mike Pompeo mbështeti kërcënimet e forta të Presidentit Trump për Iranin, pasi parantezat e SHBA-së për veprime të mundshme hakmarrëse nga vendi pas një sulmi javën e kaluar nga forcat amerikane, të cilat vranë udhëheqësin e lartë ushtarak të Iranit.
 

"Populli Amerikan duhet ta dijë se ne nuk do të heqim dorë. Ne do të jemi të guximshëm në mbrojtjen e interesave amerikane dhe do ta bëjmë atë në një mënyrë që të jetë në përputhje me sundimin e ligjit", tha Pompeo.

Sipas tij, kanë hartuar një strategji për të bindur regjimin iranian të sillet si një komb normal. 

Disa komente nga Pompeo vijnë mes tensioneve në mënyrë dramatike në rritje midis Teheranit dhe Uashingtonit pas një seri sulmesh amerikane në rajon, përfshirë një javë të kaluar në Irak që vrau komandantin ushtarak iranian Qasem Soleimani dhe disa të tjerë. 

Megjithëse Presidenti ka thënë se Soleimani ishte duke planifikuar sulme ndaj forcave amerikane dhe se aksioni ishte ndërmarrë "për të ndaluar një luftë", ai u zotua për veprime specifike ushtarake kundër Iranit nëse godet ndonjë amerikan, ose pasuri amerikane.

Irani i është përgjigjur sfidës së Donald Trump duke shprehur dyshime se SHBA ka guximin për të goditur 52 site në vend. 

Sipas komandantit të ushtrisë, gjeneral Abdolrahim Moussavi, ata po kërcënojnë për të larguar vëmendjen nga veprimi i tyre i urryer dhe i pajustifikueshëm, vrasja e gjeneralit Qassem Soleimani. 

Deputetët e Teheranit kanë kërkuar hakmarrje ndaj SHBA-së, duke brohoritur parulla si "Poshtë SHBA", "Poshtë me Izraelin", "Martirizimi është nderi ynë". 

Kujtojmë që gjenerali Qasem Soleiman, u vra të premten nga një sulm ajror në Irak nga forca të bazës amerikane.

Pas reagimit të Këshilltarit të Udhëheqëst Suprem, Dehghan që shprehu se SHBA-ja do të marrë të njëjtën goditje që dha, ka  reaguar edhe presidenti Trump.

Ai është shprehur përmes një postimi në profilin e tij se ata janë më të mirët e më të mëdhenjtë dhe se kanë shpenzuar dy Trilionë dollarë në pajisjet ushtarake.

Nëse Irani do të përpiqet të sulmojë një bazë amerikane, atëherë ata do të dërgojnë pajisjet e tyre.

"Shtetet e Bashkuara shpenzuan dy Trilion dollarë vetëm në pajisjet ushtarake. Ne jemi më të mëdhenjtë dhe deri tani më të MIRAT në botë! Nëse Irani sulmon një bazë amerikane, apo ndonjë amerikan, ne do të dërgojmë disa nga pajisjet e reja të bukura të tyre në rrugën e tyre ... dhe pa hezitim!", ka shkruar Trump.

Teheran, Iran- Këshilltari ushtarak i Udhëheqësit Suprem të Iranit tha se reagimi i vendit të tij ndaj vrasjes nga Shtetet e Bashkuara të një prej komandantëve më të rëndësishëm të tij do të jetë me një përgjigje ushtarake kundër SHBA-së.

Në një intervistë ekskluzive me CNN në Teheran, Hossein Dehghan, këshilltari ushtarak i Udhëheqësit Suprem Ayatollah Khamenei, tha: "Përgjigja me siguri do të jetë ushtarake dhe kundër vendeve ushtarake. Më lejoni t'ju them një gjë: Udhëheqja jonë zyrtarisht ka njoftuar se ne kurrë nuk kemi kërkuar luftë dhe nuk do të kërkojmë luftë".

Sipas tij, është Amerika që e ka filluar luftën, prandaj ata duhet të pranojnë reagime të duhura për veprimet e tyre.

" E vetmja gjë që mund të përfundojë këtë periudhë lufte është që amerikanët të marrin një goditje që është e barabartë me goditjen që ata kanë shkaktuar. Pas kësaj ata nuk duhet të kërkojnë një cikël të ri", është shprehur Dehghan.

Presidenti iranian Hassan Rouhani tha të shtunën se Shtetet e Bashkuara kryen një "gabim të rëndë" në vrasjen e komandantit iranian Qasem Soleimani dhe Presidenti i SHBA-së Donald Trump u përgjigj në Twitter, duke shkruar se nëse Teherani sulmon pasuritë amerikane, SHBA do të godasë "shumë fort dhe shumë shpejt".

Dehghan e përshkroi në Twitter si qesharake dhe absurde fjalët e Trump.

"Trump nuk e njeh ligjin ndërkombëtar. Ai nuk i njeh rezolutat e KB. Në thelb ai është një gangster i vërtetë dhe një lojtar i fatit. Ai nuk është politikan ai nuk ka stabilitet mendor," tha Dehghan në një shkrim të tij.

Duke iu referuar rezolutës 2347 të Kombeve të Bashkuara e cila dënon shkatërrimin e paligjshëm të trashëgimisë kulturore, Dehghan tha se nëse Trump dëshiron të imponojë sundim, logjikë dhe racionalitet mbi vendimin e tij duhet të pranojë që ai është një kriminel lufte dhe duhet të gjykohet.

I pyetur se çfarë do të ndodhte nëse Trump do të kryente kërcënimin e tij për të goditur ndonjë nga vendet kulturore të Iranit, Dehghan tha se asnjë personel ushtarak amerikan, asnjë qendër politike amerikane, asnjë bazë ushtarake amerikane, asnjë anije amerikane nuk do të jetë e sigurt dhe se ata janë të arritshëm për ta.

Rouhani tha se më parë amerikanët do të përballeshin me pasoja për vrasjen e Soleimani jo vetëm sot, por edhe në vitet në vazhdim.

Vërejtjet e Rouhani erdhën në të njëjtën ditë zie, kur në Irak kishin thirrur në kor "Vdekja për Amerikën" në funeralin e Soleimanit dhe një udhëheqësi të milicisë irakiane që vdiq me të në një sulm ajror amerikan në Irak.

Soleimani u vra në Aeroportin Ndërkombëtar të Bagdadit, së bashku me Abu Mahdi al-Muhandis, nënkryetarin e Forcave të Mobilizimit Popullor Irakian të mbështetur nga Irani.

"Të paktën gjashtë njerëz u vranë në sulmin ajror", një burim irakian i sigurisë i tha CNN në kushte anonimiteti.

Ai shënon një përshkallëzim të madh në tensionet rajonale që kanë bërë Teheranin kundër Washingtonit dhe aleatëve të tij në Lindjen e Mesme.

Trump të Premten tha se ai urdhëroi vdekjen e Soleimani, një prej burrave më të fuqishëm të Iranit, për të ndaluar një luftë, jo për të filluar një, pasi tensionet mes dy kombeve tashmë po përshkallëzoheshin.

Trump u shpreh se Soleimani ishte duke komplotuar sulme të menjëhershme dhe të këqija ndaj amerikanëve.

Pentagoni fajësoi Soleimanin dhe milicitë Irakiane të mbështetur nga Irani për sulmet e fundit në bazat e koalicionit në Irak, përfshirë një grevë të 27 dhjetorit që vrau një kontraktues civil amerikan dhe plagosi disa ushtarakë amerikanë dhe irakianë.

Pas sulmeve ajrore hakmarrëse të SHBA-së kundër milicive muajin e kaluar, qindra protestues sulmuan kompleksin e ambasadës amerikane në Bagdad më 31 dhjetor, një sulm që SHBA fajësoi Soleimanin.

Soleimani ishte kreu i Quds Force, një njësi e Korpusit Islamik, përgjegjës për operacionet e huaja dhe arkitekt i konflikteve të prokurorit të Teheranit në Lindjen e Mesme. Pentagoni fajësoi Soleimanin për qindra vdekje të amerikanëve dhe aleatëve të tyre ndër vite.

Sulmi ajror amerikan që vrau Komandantin e Forcave Quds të Iranit, gjeneralin Qassem Soleimani, ka ndarë në vija partiake ligjvënësit amerikanë. Presidenti Donald Trump urdhëroi të enjten kryerjen e sulmit, pas protestave të mbështetësve të milicive pro-iraniane ndaj Ambasadës së Shteteve të Bashkuara në Bagdat. Urdhëri i presidentit u përshëndet nga ligjvënësit republikanë, por demokratët thanë se ai mund të sjellë pasoja serioze për stabilitetin në Lindjen e Mesme.

Vrasja e Qassem Soleimanit shkaktoi reagime të forta në mbarë botën. Sulmi ajror i urdhëruar nga Presidenti Trump ngjalli debat të ashpër politik në Shtetet e Bashkuara si përgjatë aktiviteteve në kuadër të fushatës elektorale ashtu edhe në Kongresin amerikan.

Por veprimi u përshëndet nga republikanët…

“Për shumë kohë, ky njeri i keq vepronte pa kufizim. Të pafajshëm të panumërt kanë vuajtur prej kësaj. Tashmë, ky udhëheqës terrorist ka marrë fund”, tha Senatori Mitch McConnell, udhëheqës i shumicës republikane.

Disa udhëheqës republikanë shprehën në Twitter mbështetjen e tyre për vendimin që Pentagoni tha se ishte i nevojshëm për të parandaluar sulme të planifikuara ndaj diplomatëve amerikanë dhe ushtarakëve.

Presidenti Trump veproi pasi protestuesit pro-iranianë rrethuan Ambasadën e Shteteve të Bashkuara në Bagdat.

“Duhej të merrej vendimi nëse do të kishte një përgjigje proporcionale, apo nëse do të shfrytëzohej momenti ndërsa krerët e tyre ndodheshin në terren dhe të eliminohej kështu lojtari kryesor negativ në fushëbetejë”, thotë Kirsten Fontenrose, e Këshillit të Atlantikut.

Por Kryetarja e Dhomës së Përfaqësuesve Nancy Pelosi, tha se presidenti urdhëroi një sulm ajror pa autorizimin e Kongresit. Të njëjtin shqetësim pati edhe kreu i pakicës demokrate në Senat.

“Nevoja për konsultim paraprak dhe transparencë me Kongresin është vendosur në Kushtetutë për një arsye, për shkak se moskonsultimi dhe mungesa e transparencës me Kongresin mund të çojnë në vendime të nxituara dhe keqmenduara”, tha senatori Chuck Schumer, udhëheqës i pakicës demokrate në Senat.

Sulmi ajror ringjalli përpjekjet në Kongres për të ushtruar autoritetin e legjislativit mbi operacionet ushtarake, megjithëse administrata gëzon të drejtën të ndërmarrë veprime të tilla.

“Administrata ndërmori hapin e futjes së Qassem Soleimanit në listën e terroristëve të huaj, duke zgjeruar kështu edhe autoritetin e saj. Pra, administrata e fitoi autoritetin për të goditur Qassem Soleimanin”, thotë zonja Fontenrose.

Efekti më i gjerë i sulmit ajror është ajo që shqetëson demokratët që po kandidojnë përballë Presidentit Trump.

“Fatkeqësisht asgjë nga ato që kemi parë nga kjo administratë gjatë tre viteve të fundit nuk na sugjeron se është e përgatitur të përballet me rreziqet që shfaqen”, tha Joe Biden, kandidat demokrat për president.

Një tjetër kandidat demokrat senatori Bernie Sanders, pretendon se goditja ajrore shkeli premtimin elektoral të Presidentit Trump.

“Trump-i premtoi të ndalë luftërat pa fund. Tragjikisht, veprimet e tij na kanë futur në rrugën drejt një tjetër lufte”, tha senatori Bernie Sanders, kandidat demokrat për president.

Pete Buttigieg, ish-zyrtar i zbulimit dhe më vonë ish-kryebashkiak në South Bend të shtetit Indiana, tha se rreziku i përshkallëzimit nga Irani është shumë real.

“Kjo është gjëja më provokative që mund të bënte SHBA-ja, pa e pushtuar realisht Iranin”, tha Pete Buttigieg, kandidat demokrat për president.

Senatorët amerikanë pritet të informohen javën e ardhshme rreth sulmit ajror. Senatori McConnell bëri thirrje për vetëpërmbajtje deri në atë moment.

“Siç mund të pritet nga kjo klimë politike, operacioni që solli vdekjen e Soleimanit mund të sjellë polemika e përçarje. Megjithëse e mirëpres një debat për interesat e politikës së jashtme amerikane në Lindjen e Mesme, sugjeroj që të gjithë senatorët të presin derisa të shohin faktet dhe të dëgjojnë argumentat e administratës, përpara se të ofrojnë publikisht gjykimet e tyre për të këtë operacion dhe pasojat e tij të mundshme”, tha senatori McConnell.

Ndërkohë senatori Tim Kaine ka njoftuar se do të hartojë një projektligj që do të parashikonte votimin në Kongres përpara çdo veprimi të ardhshëm të Shteteve të Bashkuara ndaj Iranit, duke e zgjeruar kështu për disa javë të tjera debatin e ligjvënësve për këtë çështje./VOA