Xi Jinping i jep vetes mandatin e tretë në Kinë, por çfarë do të thotë një Mao Ce Dun i dytë për botën?

Bota përballet me perspektivën e më shumë tensioneve me Kinën mbi tregtinë, sigurinë dhe të drejtat e njeriut pasi Xi Jinping i dha vetes një mandat të tretë pesëvjeçar të dielën si lider i Partisë Komuniste në pushtet.

Xi ka forcuar kontrollin në vend dhe po përpiqet të përdorë peshën ekonomike të Kinës për të rritur ndikimin e saj jashtë vendit. Uashingtoni akuzoi Pekinin këtë muaj për përpjekje për të minuar aleancat amerikane, sigurinë globale dhe rregullat ekonomike. Aktivistët thonë se qeveria e Xi dëshiron të shmangë kritikat ndaj abuzimeve duke ndryshuar përkufizimin e OKB-së për të drejtat e njeriut.

Xi thotë se "sistemi botëror është i prishur dhe Kina ka përgjigje," tha William Callahan nga London School of Economics. “Gjithnjë e më shumë, Xi Jinping po flet për stilin kinez si një model universal i rendit botëror, i cili kthehet në një lloj konflikti të Luftës së Ftohtë”.

Në një kongres të Partisë Komuniste që përfundoi të shtunën, Xi nuk dha asnjë shenjë të planeve për të ndryshuar strategjinë e ashpër "zero-COVID" që ka frustruar publikun e Kinës dhe ka ndërprerë biznesin dhe tregtinë. Ai bëri thirrje për më shumë mbështetje te vetja në teknologji, zhvillim më të shpejtë ushtarak dhe mbrojtje të "interesave thelbësore" të Pekinit jashtë vendit. Ai njoftoi se nuk ka ndryshime në politikat që tensionojnë marrëdhëniet me Uashingtonin dhe fqinjët aziatikë.

Politika: Xi bën thirrje për "përtëritjen e madhe të kombit kinez" bazuar në ringjalljen e rolit të partisë në pushtet si një udhëheqës ekonomik, social dhe kulturor në një rikthim në atë që ai e sheh si një epokë të artë pas revolucionit të 1949. "Përqafimi i ortodoksisë marksiste-leniniste nga Xi duhet të shuajë çdo mendim të dëshirueshëm se Kina e Xi mund të liberalizojë në mënyrë paqësore politikën dhe ekonominë e saj," shkroi Kevin Rudd, president i Shoqatës së Azisë dhe një ish-kryeministër australian, në Foreign Affairs. Qeveria e Xi ka burgosur disidentët, ka rritur censurën e internetit dhe ka shtypur një lëvizje pro-demokracisë në Hong Kong. Nisma e saj e "kreditit social" gjurmon publikun dhe dënon shkeljet nga mashtrimi deri te hedhja e mbeturinave. “Zero COVID”, i cili gjurmon individët që përdorin aplikacionet e smartfonëve dhe ka mbyllur dhjetëra miliona në shtëpitë e tyre, "është tregues se si Xi Jinping dëshiron që shoqëria kineze të funksionojë," tha Callahan.

"Duhet të jetë nën mbikëqyrje dhe kontroll të vazhdueshëm," tha ai. “Është bërë shumë më autoritare dhe ndonjëherë edhe totalitare.”

Ekonomia: Deri në vitin 2035, Partia Komuniste dëshiron që prodhimi ekonomik për person të përputhet me një "vend të zhvilluar të nivelit të mesëm", tha Xi në një raport për kongresin. Kjo sugjeron dyfishimin e prodhimit nga nivelet e vitit 2020, sipas Larry Hu dhe Yuxiao Zhang nga Macquarie. Ndërkohë, megjithatë, partia në pushtet po ndërton industrinë shtetërore që gllabëron subvencionet dhe po forcon kontrollin mbi sipërmarrësitqë gjenerojnë pasuri dhe vende pune. Kjo nxit paralajmërimet se rritja ekonomike që u ul në 2.2% krahasuar me një vit më parë në gjysmën e parë të 2022 do të vuajë. Ekonomia përballet me sfida nga tensioni me Uashingtonin, frenimi i aksesit të Kinës në teknologjinë perëndimore, një popullsi në plakje dhe një rënie në industrinë e saj të madhe të pasurive të paluajtshme. "Nëse liderët e lartë e marrin objektivin seriozisht, ata mund të kenë nevojë të miratojnë një qëndrim politik më pro-rritjes," thanë Hu dhe Zhang në një raport. Analistët po shikojnë për detaje pas Konferencës Qendrore të Punës Ekonomike të partisë në fillim të dhjetorit.

Teknologjia: Xi premtoi të "ndërtojë vetëbesimin dhe forcën e Kinës në shkencë dhe teknologji". Ai nuk dha detaje, por përpjekjet e mëparshme për të reduktuar varësinë nga Perëndimi dhe Japonia duke krijuar burime kineze të energjisë së rinovueshme, makina elektrike, kompjuter dhe teknologji të tjera kanë nxitur ankesa që Pekini shkel angazhimet e tij për tregtinë e lirë duke mbrojtur kompanitë e tij nga konkurrenca. Zyrtarët amerikanë shqetësohen se konkurrenca kineze mund të gërryejë lidershipin industrial të SHBA-së. Kina përballet me kufizime në rritje për aksesin në teknologjinë perëndimore, veçanërisht nga Shtetet e Bashkuara, të cilat paralajmërojnë se ajo mund të përdoret për të prodhuar armë. Kina po ndërton industrinë e saj të çipave, por analistët thonë se ajo është breza pas liderëve globalë. Pekini nuk duket se po përpiqet të izolojë Kinën, por dëshiron të zvogëlojë shqetësimet strategjike duke kapur hapin me vendet e tjera. tha Alicia Garcia Herrero e Natixis. Ajo tha se kjo do të përfshijë rritjen e investimeve të drejtuara nga shteti. "Kjo do të krijojë një tension," tha ajo.

Siguria: Xi thotë se "siguria e jashtme dhe e brendshme" janë "shkëmbi i përtëritjes kombëtare". Në një fjalim që përdori fjalën siguri 26 herë, ai tha se Pekini do të "punojë më shpejt" për të modernizuar krahun ushtarak të partisë, Ushtrinë Çlirimtare Popullore, dhe "të rrisë aftësitë strategjike të ushtrisë". Kina tashmë ka shpenzimet e dyta më të larta ushtarake në botë pas Shteteve të Bashkuara dhe po përpiqet të zgjerojë shtrirjen e saj duke zhvilluar raketa balistike, nëndetëse dhe teknologji të tjera. Xi refuzoi të hiqte dorë nga përdorimi i forcës për të bashkuar Tajvanin me kontinentin. Xi gjithashtu bëri thirrje për përmirësimin e sigurisë për furnizimet me energji, ushqim dhe mallra industriale. Partia e sheh gjithashtu "sigurinë ideologjike" si një përparësi, e cila po çon në më shumë censurë në internet.

Marrëdhëniet me jashtë: Pekini përdor gjithnjë e më shumë muskujt e tij ekonomikë si partneri më i madh tregtar për të gjithë fqinjët e tij si levë në politikë dhe siguri. Kina bllokoi importet e verës, mishit dhe mallrave të tjera australiane pasi qeveria e saj bëri thirrje për një hetim mbi origjinën e COVID-19. Pekini u përpoq pa sukses të bindë 10 qeveri të ishujve të Paqësorit për të nënshkruar një pakt sigurie këtë vit, por po bën ndërhyrje me disa. Oficerët e policisë nga Ishujt Solomon po trajnohen në Kinë. Pekini dëshiron një “sistem sigurie të përqendruar te Kina”, tha Callahan. "Pekini dëshiron të jetë një lider botëror, dhe pjesë e kësaj, sipas Pekinit, është të jetë një lider në politikën e vështirë të sigurisë globale." Diplomatët kinezë, në një prirje të quajtur "diplomacia e luftëtarëve ujk", janë më konfrontues dhe ndonjëherë të dhunshëm. Këtë muaj,rrahu një protestues pasi e tërhoqi zvarrë në territorin e konsullatës së tyre. Diplomatët kanë "çuar përpara frymën luftarake", tha një zëvendësministër i Jashtëm, Ma Zhaoxu. Ai tha se trupi diplomatik do të "përmirësojë aftësitë e tij luftarake dhe do të qëndrojë gjithmonë në ballë të mbrojtjes së interesave kombëtare dhe dinjitetit kombëtar".

Covid: Xi nuk dha asnjë tregues se strategjia e ashpër e Kinës "Zero COVID" mund të lehtësohet pavarësisht zhgënjimit publik me kostot e saj. Ndërsa vendet e tjera po lehtësojnë kufizimet e udhëtimit, Kina po i përmbahet një strategjie që ka mbajtur nivelet e infeksionit të ulëta, por ka mbyllur qytetet e mëdha. Gazeta e partisë People's Daily u përpoq të shpërndante pritshmëritë për një relaksim pas përfundimit të kongresit. Strategjia "duhet të jetë e qëndrueshme", argumentoi ai. Ekspertët e shëndetit publik thonë se më shumë nga të moshuarit duhet të vaksinohen përpara se partia në pushtet të mund të qetësojë "Zero COVID". Kjo mund të marrë muaj. Parashikuesit thonë se kjo do të thotë se mund të jetë fundi i vitit 2023 përpara se kontrollet të lehtësohen.

Klima: Xi premtoi një qasje "proaktive dhe të qëndrueshme" për reduktimin e emetimeve të karbonit që ndryshojnë klimën, por në të njëjtën kohë partia në pushtet po rrit prodhimin e qymyrit për të shmangur përsëritjen e mungesave dhe ndërprerjeve të energjisë elektrike të vitit të kaluar. Një zyrtar i kabinetit tha se prodhimi vjetor i qymyrit do të rritet në 4.6 miliardë tonë në 2025. Kjo do të ishte 12% më shumë se 2021. Xi tha në një fjalim të vitit 2020 në Kombet e Bashkuara se emetimet e Kinës duhet të arrijnë kulmin në vitin 2030, por nuk tha se në çfarë niveli. Kina tashmë emeton më shumë karbon sesa Shtetet e Bashkuara dhe ekonomitë e tjera të zhvilluara së bashku, sipas Rhodium Group. Kina po ndërton më shumë termocentrale me qymyr, të cilat aktivistët paralajmërojnë se mund të shkaktojnë emetime më të larta. Ndërkohë, Pekini pezulloi një dialog për klimën me Uashingtonin në gusht në shenjë hakmarrjeje për vizitën e kryetares së Dhomës së Përfaqësuesve Nancy Pelosi në Tajvanin rival./Përktheu Shqiptarja.com

G.MO/Shqiptarja.com

TAG:
• Kine
• Xi Jinping
• Mao Ce Duni
• komunizmi