Aplikacionin ku shkruaj në kompjuter, text editorin, e dua sa më të thjeshtë. Nuk më interesojnë formatimet, lloji, pjerrësia, hollimi, trashja, madhësia e gërmave, dhe të tjera monstruozitete. Më mjafton që text editori ti respektojë gërmat, hapësirat, dhe paragrafet, që përmes tyre, nëse ja arrij, të përcjell idetë që kam në kokë. Vetëm kaq. Asgjë tjetër nuk dua nga kompjuteri.

Madje kaq, më duket kollajllëk i madh, ndoshta i tepërt, ndoshta i pamerituar, kur kujtoj me sa lodhje e mundime janë shkruar tekstet e kryeveprave në të kaluarën; me daltë mbi gurë, me furçë e pendë mbi lëkurë a pergamenë, me penë e bojë mbi letër. Ndjej mëshirë për mjeshtrat e kryeveprave të kohës kur kompjuteri dhe Interneti nuk ishin shpikur. Entuziazmohem nga lehtësia me të cilën kompjuteri më mundëson që me tekstin të bëj çfarë të dua; të ndreq, të korrektoj, të fshij, kopjoj, të paste, të konsultoj, të ruaj, të transferoj tekst me shpejtësi marramendëse, në çast, me vetëm një prekje.

Mirëpo më ka gjetur belaja. Meqënse ndaj tekstit jam, ose mundohem të jem, tepër rigoroz, tepër kritik, meqënse tekstin gjithmonë e dyshoj, meqënse tekstin nuk e konsideroj, dhe nuk e kam, nuk mund ta kem, nuk mund ta bëj, kurrë definitiv, ndërkohë që e shkruaj, për të parë çfarë kam katranosur dhe ta ndreq, ta korrektoj, ta plotësoj, tekstit heraherës i kthehem ta lexoj. Për të qënë sa më efikas, leximin e bëj duke ju larguar sa më tepër. Pra nuk lexoj si autor. Lexoj si lexues i çfardoshëm, si lexues sa më i largët, si lexues që nuk më njeh dhe kurrë nuk do të më njohi, nuk e njoh dhe kurrë nuk do ta njoh, çka besoj se e bëjnë të gjithë që shkruajnë dhe për tekstin kanë sadopak respekt.

Mirëpo, ku gjithçka mund të ndryshohet, asgjë nuk është e sigurtë. Hapësira ku shkruaj, text editori, si mjedis ku çdo ndryshim është i mundshëm dhe i kollajshëm, nuk është terren solid, nuk ka ngurtësi, nuk ka besë, nuk rrezaton siguri. Në text editor, ku gjithçka lëviz aq lehtësisht, nuk ekziston besueshmëria që leximi serioz lyp, leximi nuk mund të jetë i këndshëm, aq më pak definitiv, i përsosur kurrsesi. Ky problem më bezdis. Kjo paqëndrueshmëri, kjo papërsosmëri, më shqetëson, më jep parehati. Tmerrin ma kall. Filloj krruhem. Filloj vuaj. Nis sëmurem.

Për të lexuar për së mbari, me dëshirë, me qef, nuk është e mundur pra aty ku shkruhet, në text editor. Lypset një terren tjetër jo tektonik, një mjedis jo fluid, jo liquid, një mjedis i ngurtë, i sigurtë, ku teksti është i palëvizshëm, i pandryshueshëm. Kjo turbullirë më detyron ta braktis text editorin e lëvritshëm. Iki të lexoj dikund tjetër. Në një vend më të sigurtë, më pak të lëvizshëm, më pak ranor, mundësisht shkëmbor. Ka vende ku tekstin mund ta lexosh, por jo edhe ta ndryshosh. Të tilla janë shumica e teksteve në rrjetat sociale. Ashtu bëj. Atje shkoj. Atje lexoj. Atje kokën e pëplas.

Por kur nis e lexoj, meqënse nuk mund të ndryshoj asgjë, pas pak, më lind një tjetër taksirat. Nis e vuaj nga pamundësia e ndërhyrjes në tekst për të bërë ndreqjet përkatëse të papërsosmërive që konstatoj gjatë leximit. Pas pak, ndjej si më thërret lëvizshmëria, butësia, pabesia. Ky hall ma bën të papërmbajtur dëshirën për tu kthyer atje ku isha. Tek text editori. Ku teksti nuk është i ngurtë por fluid. Ku ndryshimet bëhen aq kollaj. Ku ideja ndreqet dhe plotësohet me aq lehtësi. Dhe atje vete. Atje kokën e përplas. Por pas pak edhe atje s'ndjehem rehat. Më nisin përsëri krruajtjet.

Kalimi nga hapësira ku ndryshimi i tekstit bëhet me lehtësi ndërsa leximi me vështirësi, tek tjetra hapësirë ku leximi bëhet me lehtësi por ndryshimi është i pamundur, dhe përsëri tek e para, dhe sa te njëra te tjetra, më çorienton, më bën të mos di kokën ku ta përplas, kam rënë në një kurth, kam hyrë në një labirint, në një ping-pong, po hedh një valle prejnga nuk dal dot. Në këto kushte, të lumtur mund të vazhdojnë të jenë vetëm ata që nuk janë gjallë, ata që kryeveprat i shkruajtën me penë e bojë.

Në epokën parakompjuterike çështjet shkrim-lexim dhe autor-lexues ishin serioze, ishin të ndara. Sot këto sinore nuk janë të qarta. Me sa duket vuajtjet e sotme kompjuterike me ndjesira dekurajuese të shkrimit dhe leximit, janë sëmundje, janë sindromë, që do ta vuajnë të gjithë që kanë qasje me tekstin.

Redaksia Online
l.q/Shqiptarja.com