Ekonomitë në rajonin e Ballkanit Perëndimor kanë tendencë të jenë të ndryshme, në vend që të mbështeten në një ose disa sektorë. Në një analize për strukturën e ekonomisë në vendet e Ballkanit, Banka Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim, BERZH, thotë se, katër sektorë janë të një rëndësie të veçantë: tregtia e brendshme, industria, administrata publike dhe bujqësia.
Tregtia e brendshme, duke përfshirë transportin dhe magazinimin, strehimin dhe shërbimet ushqimore, është mesatarisht sektori më i madh i ekonomive të Ballkanit Perëndimor, duke filluar nga 18 për qind të vlerës së shtuar në Shqipëri, në Serbi në 27 për qind në Mal të Zi.
Ndërsa nënsektori i tregtisë me shumicë dhe pakicë përbën rreth 15 për qind të ekonomive në rajon, rëndësia e nënsektorit të akomodimit dhe shërbimeve ushqimore në Malin e Zi, që është i varur nga turizmi, zë 8 për qind, çka e dallon atë nga pjesa tjetër e rajonit. Industria përfaqëson mesatarisht një të pestën e Vlerës së shtuar, por ndryshon në vende të ndryshme. Roli i industrisë është veçanërisht i rëndësishëm në Serbi (ku ajo përfaqëson një pjesë po aq të rëndësishme të ekonomisë si në BE) dhe në një masë pak më të vogël, në Bosnje dhe Kosovë.
Prodhimi është nënsektori mbizotërues i industrisë, veçanërisht në Serbi, Maqedoni dhe Kosovë. Nënsektori i ndërmarrjeve të industrisë, duke përfshirë prodhimin e energjisë, është i rëndësishëm për Bosnjën dhe Malin e Zi. Nënsektori i minierave luan një rol të vogël, duke filluar nga 1 për qind e ekonomisë në Malin e Zi në 3 për qind në Kosovë.
Administrata publike është sektori i tretë më i madh ekonomik. Sektori përfshin mbrojtjen, arsimin, shërbimet sociale dhe administratën tjetër publike, dhe mesatarisht përbën 17 për qind të aktivitetit ekonomik. Kjo shkon nga vetëm 13 për qind në Shqipëri në mbi një të pestën e ekonomisë në Bosnjë. Pesha e lartë e administratës publike në ekonominë e Bosnjës reflekton shtresat e shumëfishta të qeverisë së vendit, duke përfshirë qeverinë qendrore, qeveritë e dy entiteteve dhe distriktit, qeveritë kantonale në Federatën e Bosnjës dhe Hercegovinës, si dhe administratën lokale në të gjithë vendin.
Në përgjithësi, rajoni i Ballkanit është mjaft bujqësor-intensiv. Bujqësia (së bashku me pyjet dhe peshkimin) përbën mesatarisht 12 për qind të vlerës së shtuar, duke filluar nga 7 për qind në Bosnjë dhe Hercegovinë në 23 për qind në Shqipëri. Bujqësia luan një rol jetësor në Ballkanin Perëndimor, si në aspektin social ashtu edhe në aspektin e punësimit. Kjo është në kundërshtim të konsiderueshëm me BE-11, ku mesatarisht sektori përbën vetëm 4 për qind të vlerës së shtuar bruto. Serbia ka epërsi krahasuese në bujqësi, kryesisht për shkak të tokës bujqësore pjellore në provincën veriore të Vojvodinës. Disa prodhues të mëdhenj kanë mundur të përfitojnë nga ekonomitë e shkallës dhe qasja në tregjet kryesore të eksportit, kryesisht Bashkimin Evropian, por edhe në Rusi, me të cilën Serbia ka një marrëveshje të tregtisë së lirë (i vetmi vend në rajon në këtë pozicion).
Pesë vendet e tjera kanë më pak të zhvilluar bujqësinë, kryesisht për plotësimin e nevojave jetësorë të familjes. BERZH konsideron se Rajoni ka ende potenciale të pazhvilluara në sektorin e agrobiznesit. Shtetet sidomos Shqipëria duhet të bëjnë më shumë në drejtim të konsolidimit të fermave bujqësore, të përmirësojë cilësinë e grumbullimit, magazinimit dhe marketingut dhe të zhvillojnë shërbime mbështetëse bujqësore siç është sigurimi.
Gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor kanë potencial të fortë ekonomik, por kanë një sfidë të madhe konvergjence në raport me vendet e krahasuara në Bashkimin Evropian. Në dy dekadat e fundit është bërë progres sa i përket bashkëpunimit rajonal drejt anëtarësimit në BE dhe këto tendenca ka gjasa të vazhdojnë. Megjithatë, një konvergjencë më e madhe drejt nivelit të jetesës së BE-së duhet bërë. Produktiviteti i bizneseve është dukshëm më poshtë standardeve të BE, duke reflektuar mungesën e investimeve, institucionet e dobëta dhe një mjedis të vështirë biznesi.
Një analizë ekonometrike në lidhje me produktivitetin nxjerr në pah problemet e borxhit të korporatave dhe përqendrimin e tregut. Menaxherëve të kompanive pohojnë vështirësitë të shkaktuara nga aktivitetet e konkurrencës në sektorin informal. Problematikat e tjera përfshijnë administrimin e rëndë tatimor dhe vështirësitë në furnizimin normal me energji elektrike. BERZH vë në dukje Rajoni i Ballkanit Perëndimor rezulton i dobët në krahasim me vendet e tjera në tranzicion të BE-së.
Gjithashtu ekonomitë e Ballkanit Perëndimor nuk janë konkurrente, për shkak të vështirësive në mjedisin e biznesit. Vendet e Rajonit vlerësohen dobët në krahasim me vendet e BE-së për konkurrueshmërinë dhe mjedisin e biznesit siç është indeksi i konkurrueshmërisë Globale i bazuar në perceptimet e Forumit Ekonomik Botëror dhe raporti i Bërjes së Biznesit të Bankës Botërore.
Sondazhet e ndërmarrjeve sugjerojnë se një nga pengesat më të mëdha për të bërë biznes është konkurrenca e pandershme nga sektori joformal. Pengesa të tjera të rëndësishme përfshijnë korrupsionin, marrjen e energjisë elektrike dhe aksesin në financa.
Disa komponentë të konkurrencës janë veçanërisht problematike./Monitor
Lajme të tjera
-
Këshillit të BE-së i kërkohet që ta shqyrtojë aplikimin e Kosovës për anëtarësim
10 Dhjetor, 16:11 -
Nafta për fermerët, deri në fund të gushtit subvencioni arriti 3.9 milionë euro
5 Dhjetor, 07:50 -
Bizneset më shpesh në dyert e bankave, morën 564 mln euro kredi më shumë se vjet! 1/3 e huasë shkoi tek tregtia me shumicë e pakicë, bujqësia në vendnumëro
28 Nëntor, 16:56
-
Shefi i ri i Këshillit Evropian pritet të takojë 6 liderët e Ballkanit Perëndimor më 3 dhjetor
27 Nëntor, 17:03 -
Fondet e BE-së për bujqësinë, Basha: Korrupsioni dëmtoi fermerët! Programi i Demokratëve Euroatlantikë me subvencione të drejtpërdrejta
16 Nëntor, 11:30 -
Kur do të zhbllokohen fondet e IPARD? Përgjigjet ministrja Denaj: Po plotësojmë kërkesat, pas korrikut 2025 do dërgojmë dokumentet për aplikim
13 Nëntor, 16:59 -
Skema e TVSH-së në bujqësi shkakton debate në Komisionin Ekonomisë/ Braçe-Denaj: Ka 6 vjet që bëni studime! Ministrja: Gati ta rishikojmë tatimin
13 Nëntor, 16:33
-
Buxheti do rishikohet për herë tretë në dhjetor, Ministria e Bujqësisë kërkon 2 mld lekë për të likuiduar fermerët që kanë aplikuar për Skemën Kombëtare
13 Nëntor, 16:04
-
Kush është Marco Rubio? I besuari i Trump për sekretar shteti që spostoi Grenell! Me qasje pro Kosovës, në 2011 deklaroi: Serbët donin të kryenin spastrim etnik
13 Nëntor, 12:47
-
Nga kivano tek dora e Budës dhe papaja, Irakli Shkoza vazhdon të guxojë me frutat ekzotike: Fermerët duhet të rrezikojnë
6 Nëntor, 22:11
-
SPECIALE/ Sezoni sfidues i vjeljes së ullinjve! Mungesa e punëtorëve dhe tregu informal vendas, zhgënjimi i përvitshëm i fermerëve
26 Tetor, 16:15 -
Fermerët e Kukësit kërkojnë traktorë e autokombanja! Zv/ministri i Bujqësisë: Qeveria financon 50 % të vlerës, por ka disa kritere
16 Tetor, 15:28
