Intervista/ Sot përvjetori, ‘Nderi i Kombit’ Gjergj Vlashi, 90 vjeçari me tre pasione të mëdha

Një datë e shënuar, e cila i kujton admiruesve të tij dhjetra shfaqje të vëna në skenë, shumë tituj librash të përkthyer dhe të shkruar prej tij: por mbi të gjitha u kujton jetën intensive të tij, edhe kur po hyn në dekadën e 10-të të jetës së tij. Kohët e fundit ai ka përkthyer një tjetër libër nga spanjishtja, aktualisht në proces botimi nga shtëpia botuese “Ombra GVG”.

I nderuar me titujt e lartë “Nderi i Kombit”, “Artist i Popullit” dhe “Mjeshtër i Madh i Punës” Gjergj Vlashi është mjaft i njohur si themelues i Varietesë dhe regjisor i Estradës së Durrësit në vitin 1960, ndërsa ka botuar më shumë se 45 vepra në letërsi origjinale, përkthime dhe komedi.

Gjergj Vlashi mbetet një pikë referimi në Durrës, jo vetëm për krijimtarinë e tij të begatë në vite, por edhe për intensitetin e jetës intelektuale në shërbim të qytetit dhe bashkëqytetarëve të tij. I shpallur “Qytetar Nderi” prej vitesh në vendlindjen e tij, në sytë e bashkëqytetarëve të rinj në moshë ai është një model korrektese dhe suksesi njëkohësisht.

-Z. Gjergj, më 13 korrik ju do të festoni 90-vjetorin e lindjes. Çfarë përshtypje  ju bën shifra?
-Një përshtypje të veçantë, megjithëse jeta nuk është çeshtje  sasie,  po cilësie. 

-A mendonit para 70-80 vjetësh se jeta juaj do të lidhej me librat dhe me skenën?
-Jo nuk  mendoja, po jam i kënaqur që ndodhi ashtu.

-Një pjesë shkollimi në Itali, te arbëreshët; një vit në Bolonja; disa të tjerë në Durrës dhe Tiranë. Cilat kan qenë stacionet më me vlerë?
-Është e vështirë ta thuash mbasi çdo stacion ka vlerën e vet.

-Sa keni mësuar nga mësuesit tuaj? Sa kanë ndikuar ata te ju?
-Kam pasur fatin të kem mësues shumë të mirë si Pashko Gjeçin, Arshi Pipën, Henrik Lacaj, etj., nga të cilët kam mësuar shumë.

-Keni thënë në një intervistë se një nga pengjet tuaja është fizarmonika? Përse?
-Nuk e mbaj mend ta kem thënë, por nëse e kam thënë fizarmonika ka lidhje me  një gjë  tjetër.

-Ndofta se ishte edhe shkaku i arrestimit tuaj?
-Ka shume mundësi.

-Nga viti 1960 deri në 1992, kur dilni në pension jeta juaj i kushtohet skenës së estradës profesioniste? Fusha e kulturës në një sistem diktature është kënaqësi apo lodhje intelektuale?
-Është e të dyjave,  edhe kenaqësi, edhe lodhje.

-Në 30 vite estrada e Durrësit bëhet një nga më të vlerësuarat e vendit. Ndërsa ju punoni edhe me trupa të qyteteve të tjerë. Mund të na thoni shkurt: cili ka qenë çelësi i suksesit?
-Është e vështirë, por kam qenë gjithnjë i impenjuar për të thënë diçka të re në atë gjini. Çelësi mundë të jetë puna e pandërprerë, sepse humori siç ka thënë një humorist “është diçka serioze”.

-A keni patur aktorë të preferuar? Po trupa?
-Po, por mos kërkoni që të përmend emra.Kam punuar me aktorë shumë të mirë, si ato te estradës së Shkodrës: Tano Banushi , Zyliha Miloti, Paulin Preka , Zef Deda , Besnik Çinari, etj. Nga teatri i estradës së Tiranës mund të përmend aktorin e shquar Skënder Sallaku, Melpomeni Çobani, Vasillaq Vangjeli, kurse në estradën e Durrësit mund të përmend Spiro Stratin. Enver Likmetën, Aishe Starin, Fadil Hasën. Kam punuar edhe me estradën e Korçës dhe të Lushnjes si dhe kam qene pedagog i jashtëm në Akademin e arteve  për artin e estradës.

-A ndikonte çensura në punën tuaj? Po vetëçensura?
-Me keqardhje do të them se ndikonte ne mënyrë të ndjeshme.

-Krijimtaria juaj ndahet në dy etapa të rëndësishme që përkojnë me ndryshimet demokratike në vendin tonë. Si e përjetuat periudhën e tranzicionit?
-Me shumë entuziasëm, megjithëse nuk qe punë e lehtë të përshtatesh me këtë klimë të re.

-Shkruani skicën e parë kur ishit 16 vjeç, ndërsa përkthimin e parë vetëm 14 vjeç? Ndërkaq i lëvroni intensivisht këto dy gjini, vetëm kur dilni në pension. A ka një arsye?
-Nuk besoj. Më joshnin.

-Përkthimi i veprës së Kafkës nga gjermanishtja ishte ndërmarrja e parë e madhe për ju. Përse ?
-Sepse nga shkrimtarët më të mëdhej të shekullit njëzet,  Kafka zë një vend të  nderuar. Kam nderin të them se jam përkthyes i parë i tij, që përktheva dhe botova  librat “Metamorfoza” dhe “Proçesi”. Përveç veprave të tjera.

-Ndërkohë, keni përkthyer autorë të rëndësishm nga gjuhët spanjolle, portugeze, gjermane, italiane, etj. A keni një kriter për përzgjedhjen e veprave që përktheni?
-Nuk mund ta mohoj që kam disa kritere që lidhen me cilësinë e lartë të autorëve dhe vlerën e tyre shoqërore. Përveç faktit që kam përkthyer dhe vepra të porositura.

-Tre dekadat e fundit dallohen edhe për udhëtimet e shumta, jo vetëm në Evropë, por edhe në SHBA. Sa e kanë ndihmuar punën tuaj?
-E ka ndihmuar shumë; mjafton të them se kam njohur dhe kam biseduar me tre autorë të çmimit Nobel, si spanjolli  Kamilo Sela dhe portugezi Hoze Saramago.

-Më shumë se 30 vjet si regjisor profesionist, çfarë ka ndryshuar sot në një shfaqje estrade?
-Ndoshta duhet pyetur: a ekziston më estrada? Përgjigja është e shkurtër dhe e trishtuar: Jo.

-Çfarë ka ndryshuar në përkthimet e botuar së fundi?
-Në shumë vepra të përkthyera mungon cilësia e duhur. Megjithëse duhet thënë se ne kemi një shkollë të vjetër dhe cilësore. Po ju kujtoj se libri i parë shqip “Meshari” i Gjon Buzukut është një përkthim.

-Titujt e nderimet për veprimtarinë tuaj, nga “Artist I Popullit” te “Qytetar Nderi”, nga “Mjeshtër i Madh” dhe “Nderi I Kombit” i keni marrë pas viteve 1990. Kanë ndonjë ndryshim me titujt e viteve 1950-1990?
-Ka, pasi para periudhës së demokracisë nuk kisha asnjë titull.

-A mundet një krijues që vazhdon të punojë edhe në moshn 90-vjeçare t’ja dalë pa mbështetjen e familjes?
-Jo. Familja ime dhe në veçanti, gruaja ime, Shpresa, kanë qenë dhe mbeten  bashkëpuntorët e mi më të afërt.

-Djemtë tuaj nuk i janë larguar artit, por jo në gjinitë që keni lëvruar ju? Ju vjen keq?
-Nuk kam arsye të më vijë keq, se të dy me artin merren.

-Çfarë do të bëni nesër, kur të jeni 90 vjeç?
-Asgjë të veçantë. Do të vijoj  jetën e zakonshme  qe më ka caktuar Ai atje lart!

-Faleminderit për intervistën.

/b.ha./Shqiptarja.com

TAG:
• Gjergj Vlashi