Udhëtimi në Festivalin e 11-të në ambientet e Bunk’ART 1, përmbushi ciklin përmes 3 mbrëmjeve artistike, ku kryefjalë qenë kënga dhe liria e të bërit art. Bujar Kapexhiu pas 47 vitesh rimori rolin e prezantuesit, e bashkë me Marsela Çibukajn përshkuan me ndjeshmëri të lartë njerëzore e artistike ngjarjen më të bujshme të vitit ’72. Ata qenë të rinj me ëndrra, që patën dëgjuar se diku në botë i këndohej dashurisë dhe paqes, me gjuhën e shpirtit dhe shpresuan se këtë frymë do ta sillnin edhe në Shqipëri.
Një frymë që populli ynë e përqafoi shpejt, siç përqafohet e bukura që në shikim të parë, por që sistemi e mbyti lirinë ende foshnjë, duke ndërprerë çdo kontakt me botën e jashtme. Kompozitori Josif Minga ishte vetëm 19 vjeç kur diktatura i mësoi përmes Festivalit të Këngës, se krijimtaria e lirë ishte e gabuar, dhe se ritmi, poezia ngjyrat, veshja skenografia, nëse nuk kalonin aprovimin e diktatorit, quheshin kontrabandë.
"Për fat të keq u pagua shumë keq, edhe pse ishte pjesa më intelektuale e shoqërisë. Dolën emra të rinj, që i dhanë një gjurmë të reja, por fatkeqësisht pati edhe shume viktima. Këto iniciativa janë shembullore, sepse rietikojnë të ardhmen", shprehet kompozitori Minga.
![](https://shqiptarja.com/template/img/NO_ALFA_Kuadrate shqiptarja.png)
Krijuesit duhet ta kuptonin, se nëse nuk do të kishin në fokus të artit të tyre edhe sistemin e udhëheqësit e kohës, atëherë të krijoje do të qe gati e pamundur. Publicisti dhe diplomati Shaban Murati, pjesëmarrës, si poet në Festivalin e 11-të e tregon kështu eksperiencën e tij.
“Duhet nderuar të gjithë poetët e atij festivali”, thotë Murati.
Festivali i 11-të në Bunk’Art1 tregoi se plagët e të shkuarës nuk mëkohen duke hapur të tjera, por duke thirrur kujtesën, të vërtetat historitë përmes dashurisë, e në festival retrospektivë misioni i ngarkohet gjuhës universale të artit. E kaluara nuk mund të ndryshohet, por nëse nuk perceptohet siç duhet, gabimet përsëriten. Kënga “Udhët janë të bukura”, që asokohe kishte bindur të madh e të vogël si fituesja, nuk mund të shpallej si e tillë, ritmet qenë moderne, edhe poezia e Agim Shehut jo më pak guximtare, e dukja e Lindita Sota Theodhorit s’kalonte pa u vënë re. Në Festivalin retrospektivë, bashkëpunimin e tregon kompozitori Agim Krajka.
“Unë kisha parasysh vetëm një gjë kur krijoja, e doja shumë muzikën popullore shqiptare. I doja shumë trevat e Shqipërisë, shkoja udhëtoja edhe shihja se kudo kishte diçka interesante. Po të kishe talent edhe të investoje. Unë e pagova shumë shtrenjtë, dhjetë vjet rresht pata një izolim total për “Kafe florën”, thotë Krajka.
Siç, ideatori Carlo Bollino thotë, një udhëtim i tillë në kohë, shërben edhe si katharsis, ndaj s’mund të mungonte në mbrëmjen finalen edhe një prej anëtarëve të jurisë së studentëve, që nën presionin e politikave, patën ndikimin e tyre në përmbysjen e rezultatit
“Shumë gjëra të asaj kohe i kemi harruar, ca duam t’i harrojmë edhe ca është mirë që edhe t’i harrojmë. Di që kam qenë anëtar i jurisë në Festivalin XI. Asnjëherë se kam marrë vesh se perse u ndodha atje, se s’kam qenë shumë i lidhur me muzikën e Tiranës. Isha në atë kohë në fund të vitit të pestë, elektronikë, edhe papritur e pakujtuar, vjen dikush edhe na thotë: Do të vini në jurinë e Festivalit të XI? Shkuam atje edhe e gjetëm veten anëtar të një jurie, që nuk kuptonim asgjë. Pak nga pak nisëm, që të pëlqenim ato këngë. Pjesa më e madhe ishim për këngën e Agim Krajkës”, thotë Mati.
Mbrëmjes finale të Festivalit të tretë në Bunk’art, nuk mund t’i mungonte kënga “Natën vonë”, një nga perlat e pakoha të artistes Vaçe Zela. Një këngë që natyrshëm e pavetëdije, shikon nga e ardhmja edhe për meritën e mjeshtrit të kompozimit Tish Daija. Të rinjtë si Kejsi Tola, Çibukaj, Vitmar Basha e Bledi Polena e shndërrojnë natën e tretë në një magji skenike, në strehëzën e memories, ku kujtohet për të shëruar.
Bunkart 1 kthehet në një laborator ku e kaluara, gjeneron shpresën, me Justina Aliajn tek rrëfen ngjarjen që e privoi nga arti për 18 vjet, e njëherazi sfidon kohën duke kënduar në frëngjisht.
Poeti Sadik Bejko, është aty prezent si një tjetër dëshmitar i asaj që ndodhi, fjala e tij është kambana që zgjon të shkuarën. Luan Zhegu edhe Kozma Dushi, si të ftuar special të mbrëmjes finale tregojnë se ata nuk e ndalën dot këngën.
Ritmet e këngës fituese “Kur vjen pranvera”, tani mund të bien lirisht, me largpamësin drejt Perëndimit të Fatos Arapit, dhe zërin potent të Tonin Tërshanës, që rron në këngët e tij...
![](https://shqiptarja.com/template/img/antipiracynote.jpg)
![](https://www.shqiptarja.com/template/img/sh_logo1.png)