Për më shumë se dy vjet, Jared Kushner ka kërkuar të ndërtojë një kompleks kullash me markën Trump në një zonë qendrore të Beogradit, e cila dikur u bombardua nga NATO-ja.

Por planet kanë hasur në rezistencë të fortë lokale.

Hapat e ndërmarrë nga qeveria e presidentit serb Aleksandar Vuçiç për ta çuar përpara projektin kanë shkaktuar zemërim te ligjvënësit e opozitës. Mijëra protestues kanë dalë në rrugë. Studentë dhe aktivistë janë zotuar se do ta pushtojnë pronën sapo të hyjnë buldozerët.

Ngërçi vjen në një kohë kur marrëveshjet financiare të Kushner-it janë shtuar, ndërsa ai njëkohësisht është rikthyer në jetën publike.

Dhëndri i presidentit Trump fillimisht kishte thënë se nuk do të kthehej në shërbimin qeveritar. Por tani ai po merr një përgjegjësi të madhe gjeopolitike, duke u ofruar të ndihmojë në drejtimin e negociatave amerikane për t’i dhënë fund luftës Rusi–Ukrainë, pas një roli të ngjashëm në Gaza.

Në të njëjtën kohë, ai drejton një fond privat investimesh me vlerë 4.8 miliardë dollarë që investon globalisht dhe financohet kryesisht nga qeveri të Lindjes së Mesme. Ky fond, Affinity Partners, është pjesë e një blerjeje rekord prej 55 miliardë dollarësh të Electronic Arts dhe po ndihmon në financimin e ofertës armiqësore të Paramount për Warner Bros.

Ngërçi serb nisi kur administrata Vuçiç kërkoi të hiqte mbrojtjen e trashëgimisë kulturore nga ish-kompleksi ushtarak, të cilin synon t’ia transferojë kompanisë së Kushner-it.

Një prokuror special e komplikoi procesin duke arrestuar një zyrtar qeveritar, të dyshuar për falsifikim dokumentesh, dhe duke nisur një hetim më të gjerë. Në përgjigje, partia në pushtet anashkaloi hetimin duke miratuar me shpejtësi dy masa në Parlament, që i hoqën statusin e mbrojtur sitit dhe një sërë ndërtesash të tjera të vjetra publike.

Kundërshtarët e cilësuan veprimin antikushtetues dhe korruptiv, duke thënë se qeveria e Vuçiç po përpiqet të fitojë favorin e SHBA-së. Vendi ballkanik—historikisht i afërt me Moskën, por me shumë lidhje me Evropën Perëndimore—ka shumë kërkesa ndaj administratës Trump, si heqja e sanksioneve ndaj rafinerisë së vetme të naftës.

“Ju e quani investim, ne e quajmë tradhti të lartë,” tha në Parlament Marinika Tepiç, një ligjvënëse e shquar e opozitës.

Vuçiç thotë se marrëveshja me Kushner-in nuk ka lidhje me politikën, por ka të bëjë me rindërtimin e një shëmtie urbane në qendër të qytetit, të cilën qeveria ishte përpjekur prej vitesh ta zhvillonte.

Një zëdhënës i Affinity tha se firma nuk ka asnjë lidhje me falsifikimin e dyshuar dhe se po e shqyrton projektin.

Një zëdhënëse e Shtëpisë së Bardhë tha: “Presidenti Trump ka një anëtar të besuar të familjes dhe një këshilltar të talentuar në Jared Kushner,” duke shtuar se ai “ka qenë bujar në vënien në dispozicion të ekspertizës së tij të vlefshme kur është kërkuar.”

Në SHBA, zyrtarët e lartë të administratës zakonisht duhet të heqin dorë nga interesat private. Kjo bëhet për të shmangur konfliktet e mundshme të interesit, ku interesat financiare mund të ndikojnë vendimmarrjen politike. Por këto rregulla nuk zbatohen për Kushner-in, sepse ai është këshilltar informal dhe i papaguar.

Kushner ka thënë se u ka bërë të qartë investitorëve të tij se nuk duhet të presin asnjë trajtim të favorshëm nga SHBA-ja në këmbim. Duke folur për emisionin “60 Minutes” në tetor, krah bashkënegociatorit për Rusinë dhe Gazën, Steve Witkoff, ai tha: “Askush nuk ka treguar asnjë rast ku unë ose Steve të kemi ndjekur politika apo të kemi bërë diçka që nuk ka qenë në interes të Amerikës.”

Mermer i bardhë dhe gur gëlqeror i kuq

Siti i kontestuar është ish-kompleksi i Shtabit të Përgjithshëm, një palë ndërtesash zyrash të ndërtuara për ushtrinë e atëhershme jugosllave në vitin 1964, me një dizajn modernist, të veshura me mermer të bardhë kroat dhe gur gëlqeror të kuq serb.

Gjatë fushatës ajrore të pranverës së vitit 1999, që synonte të ndalte spastrimin etnik të udhëhequr nga presidenti serb Slobodan Millosheviç, avionët e NATO-s bombarduan dhe shkatërruan pjesërisht kompleksin në Beograd.

Millosheviçi u rrëzua, por siti vazhdon të ketë një peshë simbolike si pjesë e identitetit kombëtar, veçanërisht për të djathtën politike, duke e vështirësuar shndërrimin e tij në memorial ose zhvillim privat tregtar. Si rezultat, ai mbetet një gërmadhë—një skelet kryesisht në këmbë, me hekur armature që del nga muret e betonit të shkatërruar.

Kritikë nga të gjitha anët gjetën arsye për ta kundërshtuar projektin. Politikanët e majtë e quajnë dhënie të një pasurie publike pa një proces të hapur. Në të djathtë, nacionalistët e dënojnë shitjen te një familje e lidhur me vendin më të fuqishëm të NATO-s, në një vend që ata e shohin si tokë të shenjtë.

Kundërshtarët serbë tani po i drejtohen Gjykatës Kushtetuese për të bllokuar legjislacionin e fundit. Ndërkohë, zyrtarët qeveritarë po lëvizin për të vendosur kufizime të reja ndaj zyrës së prokurorit special që prishi procesin e miratimit.

Aktivisti Djordje Miketiç tha se punon me një rrjet prej rreth 300 personash që monitorojnë sitin—duke vëzhguar nga dritaret, duke patrulluar natën vonë dhe herë pas here duke fjetur në një furgon-kamp.

Ata duan të dallojnë hyrjen e ekipeve të prishjes dhe më pas të japin alarmin për studentët protestues, mbrojtësit e trashëgimisë dhe aktivistë të tjerë që planifikojnë ta pushtojnë sitin. Përpjekje të ngjashme kanë ngadalësuar projekte të mëdha të udhëhequra nga qeveria serbe vitet e fundit—por në fund nuk i kanë ndalur.

Miketiç tha se beteja nuk do të zhvillohet “përmes institucioneve, por më shumë në rrugë.”

Partnerët nga Emiratet

Kushner u përfshi për herë të parë në projekt pas mandatit të parë të Trump-it. Ai ka thënë se u tërhoq nga projekti për shkak të gjallërimit në rritje të Beogradit, ku çmimet e pronave janë rritur dhe një valë projektesh të reja banimi kanë tërhequr një publik më të pasur.

Menjëherë pasi themeloi Affinity, ish-i dërguari i Trump-it për Ballkanin, Richard Grenell, i sugjeroi Kushner-it ta shqyrtonte projektin. Në fillim të vitit 2024, ai arriti një marrëveshje për pronën me qeverinë e Vuçiç-it.

Ai solli partnerë, duke hyrë në një sipërmarrje të përbashkët me Eagle Hills, një zhvillues me bazë në Emiratet e Bashkuara Arabe me përvojë në Beograd. Hoteli do të mbajë markën e Organizatës Trump, një marrëveshje që ai e arriti pas bisedimeve me kunatin e tij, Eric Trump.

Reagimet kundër nuk janë kufizuar vetëm në Serbi.

Një deklaratë serbe që Kushner duhet të ndërtojë një “memorial kushtuar të gjitha viktimave të agresionit të NATO-s” ka shkaktuar gjithashtu sulme, përfshirë nga Wesley Clark, komandanti ushtarak i NATO-s gjatë luftës në Ballkan, si dhe nga ligjvënës demokratë.

Një raport i Parlamentit Evropian e veçoi ndërtesën e Shtabit të Përgjithshëm, duke thënë se kishte “shqetësim të madh për ndërhyrjen politike në rritje në mbrojtjen e trashëgimisë në Serbi.”

Arkitektë dhe mbrojtës të trashëgimisë janë mobilizuar gjithashtu kundër planit.

“Projekti që po fshihet është një vepër shumë e rëndësishme arkitekturore,” tha Ana Miljaçki, profesore e arkitekturës me origjinë serbe në Institutin e Teknologjisë të Masaçusetsit. Do të ishte njësoj si të “vendosje një hotel Trump./ WJS