POP 5

Lajmet më të lexuara të 5 minutave të fundit

Përurohet Studimi "Letërsia shqiptare, përkthyer në gjuhët e BE-së dhe të Ballkanit Perëndimor

Studiohen për herë të parë statistikat dhe problemet e përkthimit të letërsisë shqipe në gjuhë të huaja. Studimi e vështron procesin si çështje të dialogut dhe debatit shkencor. Vihet theksi mbi hallkat e rëndësishme që shoqërojnë veprimtarinë përkthimore. 

Edhe pse vendi ynë ka pasur dhe ka përkthyes të njohur dhe të talentuar, që e bëjnë letërsinë e zgjedhur botërore të flas shqip, përkthimi i letërsisë shqipe në gjuhët e botës është një mision ende i papërmbushur dhe për më tepër kaotik.

Për herë të parë ndërmerret një analizë studimore….

Në mjediset e Goethe Zentrum – Tirana u përurua Studimi me titull "Letërsia shqiptare, përkthyer në gjuhët e Bashkimit Europian dhe të Ballkanit Perëndimor, (të dhëna, vëzhgime dhe analiza: 2015-2020)" botuar së fundmi nga POETEKA, me mbështetjen e BE-së, në kuadër të projektit Balkan Translations Collider, bashkëfinancuar nga Programi Creative Europe (European Union in Albania).

Promovimi u moderua nga përkthyesi i njohur Edmond Tupja dhe botuesi Arian Leka, bashkautor i këtij studimi.

“Përkthimi është një nga rrugët e rralla për të pajtuar njerëzimin me vetevevetm. Përkthyesit janë si kuajt e postës, ata e çcojnë përpara qytetërëimin”, tha Edmond Tupja.

Ndërsa u përshëndetën dhe u diskutuan vlerat e këtij botimi, botuesi Arian Leka falënderoi të pranishmit dhe bashkëpunëtorët e këtij botimi; përkthyesen e njohur Nerimane Kamberi dhe studiuesen e letërsisë Lindita Tahiri nga Kosova, shkrimtarin dhe përkthyesin Lulzim Haziri nga Maqedonia e Veriut, shkrimtaren Dragana Tripković nga Mali i Zi, përkthyesin Astrit Beqiraj, etj.

Në përurimin e parë të këtij studimi morën pjesë studiues të fushës së letërsisë, përkthyes, përfaqësues të botës akademike e universitare, përfaqësues të institucioneve publike e private, botues, gazetarë etj. Veprimtarisë iu bashkuan të ftuar nga Kosova (përkthyesja e njohur Nerimane Kamberi dhe studiuesja e letërsisë Lindita Tahiri), nga Maqedonia e Veriut (shkrimtari dhe përkthyesi Lulzim Haziri), nga Mali i Zi (shkrimtarja Dragana Tripković), shkrimtari dhe studiuesi Ardian Kyçyku, përmes fjalës përshëndetëse, drejtuesja e Katedrës së gjermanistikës Marsela Likaj, shkrimtarja dhe përkthyesja Manjola Nasi, përkthyesi Astrit Beqiraj-gjitashtu ekspert mbikëqyrës i studimit, përkthyesja Elda Gjana-Boriçi, përkthyesi dhe gazetari Ben Andoni, punonjësi i Qendrës Kombëtare të Librit dhe Leximit, Fari Laçka, botuesi dhe drejtuesi i shoqatës së përkthyesve shqiptarë Rexhep Hida, botuesi Mehmet Gëzhilli, përkthyese me përvoja më të reja, si Armanda Hysa e Jonida Burba, të cilët bashkëbiseduan përgjatë dy orëve me përkthyesin e njohur Edmond Tupja dhe shkrimtarin e studiuesin Arian Leka.  

Në takim u theksua vlera e veçantë që ka krijimi për herë të parë i statikës nistore mbi letërsinë shqiptare të përkthyer

Studimi e vështron procesin si çështje të dialogut dhe e debatit shkencor, duke e vënë theksin mbi hallkat e rëndësishme të që shoqërojnë veprimtarinë përkthimore, kriteret që ndiqen në përzgjedhjen e autorëve, rolin e përkthyesit, të institucioneve që operojnë me fonde publike në mbështetje të përkthimit, strategjitë për promovimin e  letërsisë së përkthyer shqiptare drejt kulturave pritëse etj.

Gjatë bashkëbisedimit u theksua se, nga pikëpamja e gjeografisë së kërkimit studimi prek hartën kulturore të 25 shteteve të kontinentit europian, duke shqyrtuar 19 gjuhë të gjeozonës, ndërkohë që nga pikëpamja e organizimit të lëndës Studimi operon nën termat e dendësisë së shkëmbimit, prej nga veçohen 3 zona: I. Zonën e shkëmbimit të lartë; II. Zonën e shkëmbimit të mesëm; III. Zonën e shkëmbimit të ulët. Këtij kriteri i bashkëngjitet edhe ai i intensitetit në shkëmbim, duke bërë të dallueshme se në cilat gjuhë pritës letërsia shqiptare përfshihet në: I. Zonën - letërsi e mirënjohur; II. Zonën - letërsi e njohur; III. Zonën letërsi pak e njohur.

U theksua gjithashtu se vlerë e Studimit janë referencat, listat emërore të autorëve nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia e Veriut dhe Diaspora, që kanë libra të dhe botime publikuar në organe shtypi gjatë viteve 2015 – 2020, të dhëna që organizohen në tabela e grafikë ilustrues, që qartësojnë vështrimin mbi gjendjen, por edhe mbi prirjet e letërsisë shqiptare në përkthimin e saj drejt gjuhëve të shqyrtuara të Bashkimit Europian dhe Ballkanit Perëndimor.

Përtej këtyre, siç u theksua në takim, Studimi priret që statistikat të bëhen ndihmëse për të qartësuar mendimin se duhet që "përmes kërkimesh e vëzhgimesh shkencore, të nxjerrësh nga një sasi cilësinë, jo anasjelltas, dhe të ndjekësh ecurinë e cilësisë", siç theksoi Ardian Kyçyku në "Disa fjalë e pyetje rreth letërsisë dhe statistikave", duke e ditur tashmë se vetë kriteret e vlerësimit të letërsisë në Ballkan, përfshi edhe Shqipërinë, janë shpesh të ndryshëm nga kriteret që përdoren në Europën Perëndimore e më gjerë, ku ato nuk janë përjashtues, por as nuk pranojnë gjetjen e një të mesmeje të artë, për t'ia lëshuar hapësirën vendimmarrëse jo kriterit estetik dhe vlerës letrare, por polikave bashkëpunuese me ata të ekonomisë së tregut e prej nga, siç konstatohet jo me kënaqesi në këtë Studim dhe, siç u theksua në bashkëbisedimin mes Edmond Tupes, Astrit Beqirajt dhe Arian Lekës, Lulzim Hazirit, Lindita Tahirit, Nerimane Kamberit, Marsela Likës, Manjola Nasit etj., në shumicën dërrmuese të rasteve, përzgjedhjen e librave të autorëve shqiptarë për përkthim e botim në gjuhët e shqyrtuara e kanë diktuar financat, gjeopolitika, idhujtaria letrare, inercia kulturore dhe snobizmi, duke ndikuar në ecurinë jo normale të letërsisë shqiptare drejt kulturave të tjera e duke bërë që kjo letërsi të përjetojë vonesa, të mos ketë ende një fizionomi të qartë, të përfaqësohet kryesish me libra mesatarë dhe jo me vepra me vlerë e me rëndësi të veçantë, jo vetëm për kulturën kombëtare, por edhe më gjerë.

Përveç ndarjes së përvojave mes të pranishëmve, në takim u propozuan edhe mënyra alternative se si letërsia e përkthyer shqiptare mund të përfaqësohet e përurohet më mirë, rolin e revistave letrare dhe përurimeve jo thjesht në Shqipëri, por në kulturat pritëse ku veprat përkthehen, krijimin e një çmimi kombëtar për përkthyesin e librit më të mirë drejt gjuhëve të huaja, vlerësimin e posaçëm të përkthyesve nga shqipja drejt gjuhëve të huaja, përmes flesave për qëndrim në rezidenca letrare apo në punëtori përkthimore etj.  

K.T./B.K./Shqiptarja.com
Komento

KUJDES! Nuk do të publikohen komente që përmbajnë fjalë të pista, ofendime personale apo etiketime mbi baza fetare, krahinore, seksuale apo që shpërndajnë urrejtje. Në rast shkelje të rëndë të etikës, moderatorët e portalit mund të vendosin të bllokojnë autorin e komentit, të cilit do t'i ndalohet nga ai moment të komentojë te Shqiptarja.com

  • Sondazhi i ditës:
    23 Dhjetor, 23:33

    Opozita proteston duke paralizuar 3 orë Tiranën, si e vlerësoni?

Lajme të tjera



×

Lajmi i fundit

Krishtlindja, Presidenti e Kryeministri urojnë besimtarët katolikë! Begaj: Të reflektojmë mbi vlerat më të larta të njerëzimit

Krishtlindja, Presidenti e Kryeministri urojnë besimtarët katolikë! Begaj: Të reflektojmë mbi vlerat më të larta të njerëzimit

25 Dhjetor, 08:09