'Charlie', Tarifa: Aktet përsëriten
Bollino: Objektiv ishte fjala e lirë

TIRANE -  Ngjarjet e fundit të ndodhura javën e kaluar në Francë, me në qendër sulmet në Paris ku mbetën të vrarë 17 persona nga aktet terroriste, si dhe marshimi i solidaritetit i treguar të dielën nga e gjithë bota ishin në qendër të emisionit “5 Pyetjet nga Babaramo” në ekranin e televizionit A1 Report, ku të ftuar ishin gazetari Carlo Bollino dhe ish-ambasadori ynë në SHBA, Fatos Tarifa. 

Në debatin e zhvilluar mes tyre, ish-ambasadori shqiptar në SHBA u shpreh se sipas tij ngjarjet në Francë vijnë në një moment ku e gjithë Lindja e Mesme është e trazuar dhe është rritur rreziku i islamizmit radikal. Sipas Tarifës pavarësisht solidaritetit të treguar në “Marshimin e Bardhë” e gjithë Europa vijon të mbetet e rrezikuar nga sulmet terroriste, pasi ekziston frika se këto sulme mund të përsëriten, jo vetëm në Francë por edhe në vendet e tjera të Europës.

"Edhe nga efekti politik ngjarje të tilla kanë ndodhur më parë, por që momenti kur ndodhin në një periudhë kur shohim se Lindja e Mesme është trazuar, në një Siri të destabilizuar, dhe me Shtetitn Islamik, rreziku i islamizmit radikal duket të ketë marrë përmasa të reja, dhe duket se sulmet do të përsëriten. Por solidariteti i shprehur, është i përmasave të njëjtë me atë të 11 shtatorit." u shpreh ish-ambasadori tarifa

Nga ana tjetër, gazetari Carlo Bollino tha se ndryshe nga sulmet e tjera terroriste, këtë radhë sulmi në revistën "Charlie Hebdo" ishte i mirëmenduar. Bollino tha se përzgjedhja e objektivit duket një strategji e grupeve terroriste, pasi kësaj here ata e organizuan sulmin në mënyrë të tillë sa kishin edhe një listë me emrat që duheshin goditur. 

Bollino nënvizoi se përmasat e këtij sulmi bëhen edhe më të mëdha, dhe po i tillë ishte edhe reagimi dhe solidariteti i treguar, pasi nuk ishte sulm vetëm ndaj "Charlie Hebdo", por ndaj të gjithë mediave në tërësi, çka nënkupton siç u shpreh ai objektiv i terroristëve ishte fjala e lirë.

"Ndryshe nga rastet e tjera ka qenë një sulm terrorist me një objektiv të zgjedhur dhe për herë të parë kishte emër dhe mbiemër. Kjo është hera e parë që ndodh si strategji në sulmet terroriste. Herë të tjera sulmohet me bombë në mënyrë rastësosre. Në këtë mënyrë kanë sulmuar me listë me emrat. Kjo është e tmerrshme. Natyrisht sulmi është kundër një shteti, në këtë rast kundër opinionit dhe fjalës së lirë. Kjo është hera e parë që ndodh kundër një redaksie gazetareske. Kjo ka shkaktuar brenda opinionit publik një reagim më të frikësuar." u shpreh në fjalën e tij gazetari Bollino



Do doja të ju pyesja, atentatet a janë 11 shtatori i Europës? 

Tufa: Edhe nga efekti politik ngjarje të tilla kanë ndodhur më parë, por që momenti kur ndodhin në një periudhë kur shohim se Lindja e Mesme është trazuar, në një Siri të destabilizuar, dhe me Shtetitn Islamik, rreziku i islamizmit radikal duket të ketë marrë përmasa të reja, dhe duket se sulmet do të përsëriten. Por solidariteti i shprehur, është i përmasave të njëjtë me atë të 11 shtatorit.

Çfarë e bëri këtë solidaritet të ngjashëm? Përse pikërisht dje gjithë ky solidaritet?

Bollino: Në radhë të parë duhet të shpresojmë se si reagimi nuk duhet të jetë si 11 shtatori se ai prodhoi edhe reagim ushtarak shumë të rëndë, dhe shpresa është që të jetë ndryshe. Pse ka patur reagim të ndryshëm? Pasi ndryshe nga rastet e tjera ka qenë një sulm terrorist me një objektiv të zgjedhur dhe për herë të parë kishte emër dhe mbiemër. Kjo është hera e parë që ndodh si strategji në sulmet terroriste. Herë të tjera sulmohet me bombë në mënyrë rastësosre. Në këtë mënyrë kanë sulmuar me listë me emrat. Kjo është e tmerrshme. Natyrisht sulmi është kundër një shteti, në këtë rast kundër opinionit dhe fjalës së lirë. Kjo është hera e parë që ndodh kundër një redaksie gazetareske. Kjo ka shkaktuar brenda opinionit publik një reagim më të frikësuar.

Tarifa: Jam dakord se reagimi është i ndryshëm, por solidariteti është i ngjashëm. “Je suis Charlie” është i ngjashëm me atë të kryeredaktorit  të Le Mondit që tha se jam amerikan. Jam dakord me Bollinon se targeti ishte fjala e lirë. Edhe në 11 shtatorin ishte mjaft i goditur, ndaj dy Kullave Binjake, Pentagonit.

Bollino: Por viktimat nuk kishin emër mbiemër, kjo ishte sulm kundër personit.

Tarifa: Edhe bombat në Madrid nuk kishte individë specifikë, por përsëri reagimi njerëzor, i politikanëve i shtresave të gjera ishte i ngjashëm.

Sarkozy së bashku me Hollande tregoi unitetin kur tha se kjo është luftë qytetërimesh? Ju e mendoni këtë? Cilat janë rrënjët?

Tufa: Unë nuk i besoj tezës së luftës së qytetërimeve, por ka të bëjë me qytetërime të ndryshme. Qytetërimi evropian, i progresit dhe i grupeve të caktuara, xhihadistë. Rrënjët janë shumë të thella, duhen shpjeguar me arsye politike, ideologjike. Ka të bëjë me modernitetin e kohës. Ne shpesh harrojmë se deri në fillimin e viteve ‘60 nuk kishte emigrantë myslimanë. Të parët emigrantë nga Lindja e Mesme erdhën në vitet ‘60 në bazë të kontratave të përbashkëta që bënë vendet mes tyre. Sot ato përbëjnë 20-25% të popullsisë në Evropë. Ende nuk janë integruar dhe kjo është një çështje që Merkel dhe Cameron e pranuar si dështim i kulturave multikulturaliste. Merkel e tha hapur në 2010 se ne kemi dështuar të integrojmë në integrimin e emigrantëve myslimanë. Veç kësaj mënyra se si shumë nga këta emigrantë janë akomoduar në shoqëritë e reja nuk kanë krijuar një kulturë multikulturaniste. Nuk do ta quaja luftë qytetërimesh. Ne po flasim për grupe shumë të kufizuara. Ne flasim për shoqëri tepër heterogjene dhe për shoqëri që elementët xhihadistë përbëjnë një elementë të vogël, pasi pjesa më e madhe dua qytetërim dhe paqe. Faji ndoshta është edhe i Evropës. Politika që ato po hartojnë është kundër terrorizmi, duhet parë edhe më gjerë, se si këto vende të inkorporohen.

Le t’i quajmë siç i kanë quajtur shumë vende si organizata terrorite. Si e shpjegoni se Hata po humb terren dhe po fiton Hamasi?

Bollino: Në radhë të parë Hamasi është cilësuar organizatë terroriste nga disa vende por jo nga e gjithë bota. Është e vërtetë që sot historikisht dhe çështja arabe, ka filluar për çështjen e Palestinës dhe Izraelit. Gjithmonë Palestina është përdorur nga bota arabe si alibi për të mbrojtur interesat e veta. Por sot Palestina është jashtë çështjes që po flasim, pasi kriza ka kaluar Palestinën dhe është përhapur në Irak, Tunizi, Siri, për arsye të ndryshme. Kemi përmendur rastin e emigracionit. Është e vërtetë që ka krijuar një çështje mos integrimi, por nga ana tjetër ka krijuar një armiqësi mes popullsisë autoktone kundër emigrantëve dhe ky konflikt ka krijuar një zinxhir mes dy grupeve shoqërore. Asimilimi ka dështuar për shumë arsye, e para për përmasat e emigrantëve, e dyta mos integrimi ka krijuar armiqësi të tjera. Unë tregoj rastin e italianëve, kur ndaj shqiptarëve emigrantë, armiqësia ishte më e fortë në vitet 90, ndërsa sot kjo nuk është.



Të qëndrojmë tek emigracioni shqiptar. Pak javë më parë u luajt një miqësore Itali-Shqipëri dhe shqiptarët kanë kënduar himnin italianë. Dhjetë vjet më parë në Stade de France, luhej Algjeri-Francë, dhe të gjithë algjerianët kanë fërshëllyer.

Bollino: Fluksi i emigrantëve nga Shqipëria drejt Italisë ka përfunduar. Tashmë nuk ka më emigrantë ilegalë shqiptarë në Itali, kjo e ka zbutur. Në francë kjo vazhdon. Ka filluar një fluks i madh që po qëndron në Francë, nga Libia që nisen në mënyrë të paligjshme, dhe qëndrojnë në Francë dhe për këtë është e drejtë, që çështja është më e thellë se terrorizmi dhe kundër terrorizmi. Duhet filluar nga emigracioni në Evropë, pasi emigrantët largohen kur nuk ka vetëm krizë ekonomike por edhe luftë. Një atmosferë kaq e degraduar është normale që ka lëvizje ekstremiste që ushqejnë dhunë.

Tufa: Krahasimi me emigrantët shqiptarë është domethënës, edhe pse nuk do të doja të ngatërroja çështjen. Çfarë ndodhi me emigracionin turk në Gjermani në vitet ‘60? Punuan me kontrata punësimi nuk u kthyen. Por ç’ndodh? Ata jetojnë në komunitete, dhe nuk janë integruar në jetën e Gjermanisë, nuk martohen me grua gjermane, dyqanet i bëjnë në dyqanet turke, gazetat i lexojnë në gjuhën turke. Pra i kujt është faji? Disa mendojnë se është i qeverive për politikat e tyre.  Po të shikosh në Amerikë, komunitetet aziatike kanë mirëqenie më të lartë. Problemi është se nuk është lufta kundër terrorizmit ndërkombëtar por se si këto emigrantë të përfaqësojnë vlerat e një shoqërie demokratike.

Bollino: Unë besoj se ka një element. Që elementi diskriminues është feja. Shqiptarët janë të integruar se janë një komunitet laik dhe mesazhi që kanë përcjellë dje në Paris është ky. Ra në sy duartrokitja për klerikë shqiptarë. Por gjithashtu edhe ecja krah për krah e liderëve të Izraelit dhe Palestinës. Netanyahu ka kërkuar të mos vijë edhe pse ka viktima hebre, dhe Hollande për ta balancuar ka ftuar edhe kryeministrin palestinez. Edhe një element tjetër është mungesa e lidershipit amerikan. Ishte vetëm Ministri i Drejtësisë, por që nuk mori pjesë në marshim. Dhe nga ana tjetër mungesa e lidershipit rus. Ishte parashikuar për Lavrov dhe kjo tregon se për superfuqitë, Rusia dhe SHBA janë çështje të Europës dhe as Rusia dhe as Amerika nuk kanë treguar interes për të marrë këtë faturë. Bashkimi Europian ishte, Mogherini, Merkel, Renzi.
 
Tarifa: Është konstatim interesant, Merkel dhe Hollande dhe vëmendjen që dhanë, ndërsa mungesa e SHBA-së mua më duket se nuk bën shumë kuptim. Një ministër i drejtësisë mund të ishte në Parisë por jo në Marshim. Ndërsa Franca edhe pse nuk e simpatizonte Bushin, ishin të parët që shprehën solidaritetin dhe përkrahjen në luftë kundër terrorizmit. Kjo duhet të ishte bërë në shenjë përkrahje, prandaj një pjesë e republikanëve kanë qenë kritikë ndaj Obamës. Sa i përket Rusisë nuk e di pse mund të kenë munguar.
 
Në Irak kishte ndërhyrje ne të gjithë NATO-s, por edhe një çështje tjetër siç ishte “Patriotic Act”

Tarifa: Çështje e mbrojtjes publike merrte përparësi ndaj mbrojtjes së individit. Vazhdon në një farë mase në fuqi. Qytetarët amerikanë janë të gjithë të zbuluar ndaj autoritetit të shtetit.

Cënohet e drejta e njeriut...

Tarifa: Kryesisht në atë kohë kjo konsistonte në përgjimin e telefonave jashtë oqeanit. A duhet të adoptohen këto masa në Europë? Ka pasur mendime të politikanëve evropianë për një masë të tillë, për të evituar rrezikun e terrorizmit. Nuk jam në gjendje të gjykoj duhet ose jo, pasi për mua liria e individit është e çmuar. Demokracia duhet të mendohet mirë. Çështja që trajtojmë sot. Këto nuk duhen parë si nisma kundër terroriste. Shiko çfarë ndodh në Europë. Ka një krizë ekonomike, ndërkohë që popullsia evropiane po plaket dhe Evropa që të ruajë ritmet e zhvillimit ekonomik ka nevojë për emigracion. Dhe studimet thonë se për 10 vitet e ardhshme duhet që të marrin 100 milionë njerëz dhe këto do të vijnë nga Afrika e Veriut, Lindja e Mesme, Ballkani. Vetëm tani po kuptohet se duhet liruar fuqia punëtore. Emigrantët e ardhur, do të krijojnë vazhdimisht probleme të tilla. Puna është a do të mundet të akomodohen të gjithë këta emigrantë? Ne e dimë se çdo popullsi që fillon e vjetërsohet do të bjerë si ekonomi.
Këto grupe politike populiste që po zhvillohet për efekt të krizës ekonomike janë një nga arsyet e mos integrimit të emigrantëve. A do të jetë një “Patriotic Act” edhe në Europë? Në fakt para pak ditësh është miratuar një ligj për policinë e shtetit ku i lejohet të mbyllë një faqe ueb nëse cilësohet si e rrezikshme.



E keni parë ekzekutimin e policit amerikan nga ISIS? Pra terrorizmi po përdor teknologjinë më të fundit.

Bollino: Nuk duhet ta ekzagjerojmë sepse të gjithë kemi smartphone. Fakti që terroristi filmon një ekzekutim me smartphone, nuk do të thotë se po përdorin teknlogjinë e fundit. Kjo është një luftë që është përhapur që nga “Patriotic Act”, por ne e dimë shumë mirë se çfarë force të përgjimit dhe kontrollit kibernetik ekziston sot. Problemi është se deri ku mund të shkojë kjo luftë? Dhe për këtë arsye përmenda rastin e Francës, se nëse mbi gjykimin e policisë mund të bllokohet një faqe ueb. Por ëebi është pjesë e lirisë sot.

Rrjetet sociale po përdoren për të rekrutuar xhihadistë

Bollino: Cila faqe ueb do të gjykohet nga policia franceze, si të rrezikshme në momentin që në marshimin e djeshëm, që ishte simbol i bashkimit kombëtar nuk ka marrë pjesë 25% e popullsisë. Fronti Nacional nuk ka marrë pjesë se Hollande e cilëson si të rrezikshme. Atëherë nëse policia nesër gjykon se një faqe ueb edhe pse ka mesazhe politike është e drejtë që të bllokohet. Atëherë kjo është një balancë mes luftës ndaj terrorizmit dhe terrorizmit dhe këtu është një kufi shumë i hollë.

Tarifa: Hapësira teknologjike është bërë fusha e betejës sot. Teknologjia sot është thikë me dy presa. Kjo na bën të kuptojmë se sa vulnerabël është i gjithë sistemi kibernetik sot. Nëse në botë qarkullojnë miliona dollarë pa i parë kush, atëherë hakerat këtë mund ta shkatërrojnë brenda një nate. Nuk duhet nënvlerësuar, kërkon diskutim.
Bollino: Doja të shtoj që atentati kundër redaksisë “Charlie Hebdo”, mund të ishte nga një urdhër i Al Kaedës që një faqe ueb boton shkrime, dhe ata kishin një tigan që mund të tregojë se kjo mund të shpërthejë brenda shtëpisë suaj. Dhe kjo është interpretuar në mënyra të ndryshme, dhe shërbimi inteligjent francez nuk e kanë interpretuar fare. Atëherë ta censurojmë një faqe ueb apo ta monitorojmë më shumë?

Ka shumë analistë që thonë se ndërhyrja në Irak nxorrën “shejtanin nga shishja”, e bën këtë botë të pakontrolluar dhe kjo po i kthehet perëndimit.

Tarifa: Natyrisht sulmi ndaj Irakut dhe Afganistanit dhe konflikti Izrael-Palestinë është burimi i terrorizmit sot. Edhe para 11 shtatorit, sulme terroriste ka pasur. Në 93 ka pasur një përpjekje për të rrëzuar Kullat Binjake. Kjo tregon se sa lehtë është të udhëtosh me aeroplan dhe sa e vështirë është tani. Edhe po të mos ndodhte lufta në Irak, përsëri terrorizmi do të ekzistonte. Pavarësisht se shfaqja e tij ka ndryshuar.



Përse u krijua ISIS?

Tarifa: Nuk e përjashtoj që mund të ketë qenë edhe një mungesë e vëmendjes së SHBA-së. Para dy-tre vjetësh, qytetarët e Mosulit protestonin ndaj korrupsionit qeveritar, dhe jo vetëm nuk u mor në konsideratë por përkundrazi u shtypën. Sa erdhi puna që tani që Mosuli është nën kontrollin e ISIS, ka shumë vëmendje. Përse forcat e sigurisë së Irakut, të trajnuara nga SHBA nuk mundën t’i bëjnë ballë ISIS. Ka shumë arsye se pse u krijua ky Khalifat. Ngjarja në Paris nuk është as e para dhe as e fundit. Pavarësisht masave nuk e parashikon se ku mund të godasë terrorizmi.

Ju keni qenë në Irak, çfarë keni konstatuar?
Bollino: Unë kam qenë në Mosul në ditën e parë të çlirimit. Ushtarët shqiptarë kanë qenë në Mosul dhe kanë bërë një punë të jashtëzakonshme. Amerikanët kanë fituar luftëra në Irak, dhe kishin dy mundësi, ose të pranonin ofertën e gjeneralëve për të dorëzuar pushtetin, ose të bëhej ky debatizimi, një operacion politik që ka prodhur një çmontin të forcave të ushtrisë irakiane dhe menjëherë disa milionë ushtarë kanë mbetur pa rroga dhe në dispozicion të forcave të tjera. Dhe këtu ka filluar çështja. Nga ky grup kryengritësish, mbi baza fetare, është trashëguar si fenomen dhe ka arritur deri tek ISIS sot. Pastaj jam dakord që indiferenca e SHBA-së ndaj krizës siriane, dhe ndërhyrja tek vendet e rajonit. Mos të harrojmë që ISIS është fuqizuar me armë nga vendet arabe se objektivi ishte Assad dhe SHBA e ka lëshuar kaq shumë armatimin sa kjo forcë ushtarake kontrollon 2/3 e Sirisë, dhe pranverat revolucionare që kishin si qëllim lirimin e demokracisë ka ardhur për mungesë vullneti e demokratike, kanë prodhur “tokën e askujt” dhe kush ka më shumë financime merrte pushtetin.

Tarifa: Amerika fitoi luftën ushtarake por humbi paqen. Kjo tregon se paqja nuk u menaxhua siç duhet dhe një pjesë e madhe e popullsisë u lanë të neglizhuar dhe të përjashtuar nga qeverisja e vendit.

Bollino: Gjithë ky solidaritet i merituar që ka nisur me masakrën në Paris, mund të shkaktojë një reagim të kundërt. Kjo pasi ka viktima në Lindjen e Mesme. Dhe pyetja është se pse nuk ka solidaritet për këto viktima? Se janë vende islame? Pra kemi sensibilizim vetëm vetëm për viktimat e perëndimit. Kjo është lufta që duhet të shmangim me çdo kusht, ne si gazetarë, në radhë të parë politika, nëpër shkolla etj. Ato tre terroristë që, kanë mjaftuar për të vrarë 17 njerëz, ku dy ishin qytetarë francezë. Kanë vepruar me përgatitje ushtarake të lartë. Një pjesë e madhe e urrejtjes ka paragjykime që emigracioni shkakton.



Vijon....

Redaksia Online
(Shqiptarja.com)

TAG:
• carlo bollino