Kanë mbetur vetëm dy orë nga koha kur Akademia Suedeze do të shpallë Nobelin për letërsi për vitin 2022. Kureshtja e gjithë atyre që janë të lidhur fort me botën e letrave do të marrë fund me emrin e fituesit të ri të këtij çmimi, i cili prej më shumë se një shekulli shihet si autoriteti më i madh letrar në botë. Në një botë mes tensioneve të reja të kohës, a do të jetë vepra fituese e Nobelit një vepër që është thelb i këtyre ndryshimeve? Nëse mund të lexojmë mes shenjave që autoritetet suedeze japin në faqet e tyre zyrtare, shohim se sot ata kanë shpërndarë thëniet e dy nobelistëve amerikanë, Ernest Hemingway dhe Toni Morrison. Të dyja shprehjet lidhen me vlerën e librit të vërtetë dhe të shkrimtarit, dy kritika që kjo Akademi i ka pasur këto vite për Nobelistët e zgjedhur vitet e fundit. A do të jetë Nobelisti i sotëm një shkrimtar i zejes së vërtetë? Mes emrave favoritë të basteve, por dhe të kritikës nuk ka munguar dhe emri i shkrimtarit tonë Ismail Kadare. Më poshtë po rendis disa shënime të shpejta se përse Kadare dhe letërsia shqipe duhet ta presë sot çmimin Nobel?
Shqipëria hyn në vendet e Ballkanit që ka një letërsi me rrënjë të thella, mjafton të kujtojmë faktin që Kadare e sjell shpesh në shkrimet e tij se romanet e letërsisë shqipe janë botuar në latinisht që në shekullin e 15-të, ndaj ky vlerësim për letërsinë shqipe në korpusin e madh të letërsisë botërore është i vonuar. Dokumenti më i vjetër i gjuhës shqipe daton në vitin 1462, Formula e Pagëzimit, shkruar në dialektin e veriut me alfabetin latin. Guljem Adami, Arqipeshkvi i Tivarit në një raport të vitit 1332 dëshmon shkrimin e gjuhës shqipe me alfabetin latin. Letërsia artistike në ato kohë ekzistonte në dy gjuhë, latinisht dhe shqip. Ky fakt do të mjaftonte që shkrimtari më i madh i kësaj gjuhe të renditej bri nobelistëve të çmimit më të madh botëror në fushën e letrave prej 121 vitesh.
Në listën e autorëve të rëndësishëm të këtij shekulli, Ismail Kadare është ndër autorët më të përkthyer në gjuhë të tjera. Harta e botimeve të librave të tij i kalon 45 gjuhë, një tjetër vlerësim i cili gjendet në profilet e nobelistëve ndër vite. Vepra e Kadaresë, shpërndarja e tyre nëpër botë, rikonfirmon karakterin universal të saj. Mund të themi që letërsia shqipe është ndër më të njohurat e kohës me dy vepra “Gjenerali i ushtrisë së vdekur” dhe “Pallati i ëndrrave”, dy nga veprat më të komentuara nga autoritetet e larta të kritikës botërore ndër vite.
Nuk duhet harruar se kjo vepër u krijua nën diktaturën më shtypëse në botë, një kohë e cila orientonte dhe frymëmarrjen e letërsisë, dhe Kadare arriti të krijonte një tjetër univers paralel me veprat e tij. Letërsia e madhe arrin të japë në çdo kohë ndjesitë e kohës kur e lexon, ndaj është e vlefshme në çdo kohë. Në të gjithë trupin e saj, letërsia e madhe, e vërtetë është një letërsi botërore se është vetë historia e njeriut.
Në kohë kur bota është futur në një tjetër qasje, pas luftës në Ukrainë, veprat e Kadaresë na tregojnë përmes forcës së tyre nevojën për t’u mbështetur te letërsia si një akt kundër luftës. Trazimi botëror ka qenë gjithnjë trazimi i letërsisë së madhe, dhe kjo ndjehet në veprat e tij.
Modelet janë një tjetër ndjesi që letërsia e këtij shkrimtari të madh afron, aftësi e letërsisë së vërtetë. Letërsia e tij bën pjesë në traditën e letërsisë së madhe botërore, duke pasur një unitet të brendshëm , të habitshëm. Prova e një letërsie është qëndrueshmëria në kohë, dhe shumica e fabulave në veprën e Kadaresë i qëndrojnë kohës.
Komente
Lajme të tjera
-
“Plakat e jetës”, të Kadaresë, na flasin përsëri!
21 Tetor, 19:35
-
Milan Kundera në gjuhën e nënës, letërsisë dhe shqipes, përkthyesja Pasho: Ashtu si Kadareja vuajti moskuptimin!
17 Tetor, 11:22
-
Ilir Yzeiri boton librin 'Kadare, identiteti i keqkuptuar'
28 Shtator, 10:53 -
Opozita dhe ministri Gonxhe replika për varrin e Kadaresë! Gjekmarkaj: Nuk duhej të ishte në Tufine sot, si në Kandahar
17 Shtator, 18:54 -
'Plakat e Jetës' të Kadaresë dhe magjistaret e Tiranës dhe Korçës
7 Shtator, 11:10
-
Rikthehet Mural Fest, portreti i Ismail Kadaresë përjetësohet në një pallat në Tiranë: Veliaj: Murale e mrekullueshme
1 Shtator, 16:59 -
Artisti argjentinas përjetëson Kadarenë në një murale, kuratori Haliti: Atraksion për të gjithë vizitorët në kryeqytet
31 Gusht, 16:56
-
Kreshnik Spahiu: Kush po i nxit 'kosovarët' të ndjehen superior dhe ta urrejnë Shqipërinë?
28 Gusht, 15:16
-
Besiana Kadare ndan foton e rrallë nga dasma e prindërve të saj!
25 Gusht, 15:29 -
Besiana Kadare shpërndan foton e rrallë me Edi Ramën
22 Gusht, 15:54 -
'Arkivi im dua të kthehet në Shqipëri!' Plotësohet amaneti i Kadaresë! Dorëshkrimet e shkrimtarit të madh në një pavion të veçantë tek Drejtoria e Arkivave
22 Gusht, 11:35 -
Përkujtohet gjeniu i letrave shqip, Agron Gjekmarkaj: Tre kujtime të paharrueshme nga Ismail Kadare!
16 Gusht, 22:40
Per Gruezi'n : dukesh nje injorant i vertete ! Edhe gjuhen shqipe nuk e shkruan sakte ! I bindur qe nuk ke lexuar me shume se 10 libra ne jeten tende ! Tironci
PërgjigjuDuhet ta marr sepse e dëshiron shum, përndryshe çmimi nobel si të shkon te shoku ismail do të gjenë momentin e duhur me ikë nga aty dhe me shku kudo tjetër që do ndihej më mirë. Në momentet më të rënda ja kthen shpinën atdheut, i mbrojturi nga pushtitetit komunist, njeri arrogant......
Përgjigju