Reforma në Drejtësi, Alibeaj: Ja
përse PD nuk hartoi draft paralel

Teksa Partia Demokratike dorëzoi këtë të hënë në kuvend opinionin e saj mbi amendamentet kushtetuese, i cili përmbante 42 vërejtje ndaj draftit të hartuar nga ekspertët e mazhorancës për reformën në drejtësi, Enkelejd Alibeaj, një nga ekspertët e opozitës sqaron se përse PD nuk doli me një draft të vetëm.
 
I ftuar në emisionin  "5 pyetje nga Babaramo", në Report Tv, Alibeaj thotë se nuk u hartua një draft paralel për shmangur sinjalin e keq siç e thotë ai, që "opozita nuk e do reformën në drejtësi".
 
Më tej, Alibeaj, sqaron edhe pikat në të cilat PD ndahet nga PS sa i përket reformës në drejtësi, ku kryesore mbetet zgjedhja e anëtarëve të organeve të larta gjyqësore me 2/3 e parlamentit, çka sipas tij do të shmangte kapjen e sistemit të drejtësisë nga politika.
 
Intevista e plotë e Enkelejd Alibeajt

Puna e komisionit të ekspertëve ku ju ishit një nga përfaqësuesit kryesor të PD, ka ngelur e bllokuar ose mund të themi që është në një ngërç total edhe mund të konsiderohet e përfunduar puna e komisionit të ekspertëve.
 E bllokuar, varet se si ta konsiderosh. komisioni i ekspertëve konsiderohej se do të ishte pika fokale e gjithë zhvillimeve të aspektit teknik të reformës.
Që presupozohej të jepte zgjidhjet konsensuale teknike siç edhe zakonisht do të duhet të ndodhë. Kjo reformë është reformë kushtetuese, reformë ligji dhe për sa kohë që vullneti politik është shprehur kohë më parë, që do bëhet një reformë, zgjidhjet që do duhet të mbart, ndryshimet kushtetuese do duhet të jenë në rrafshin teknik. Ky ishte qëllimi i komisionit të ekspertëve.
 
A ka mundësi që të ri uleni sërish?
 Në fazën që jemi sigurisht që puna nuk është se ka mbaruar. Veçse ajo çfarë është konstatuar deri tani, ka një gjë që është themelore e cila është krisur. Nëse kishte një gjë që do duhej ta tejkalonte me sukses komisioni i ekspertëve teknik, ishte që së bashku si teknik të bënin zgjedhje konsensuale, të përbashkëta, mundësisht një zgjedhje të cilat të ishin më të mirat e mundshëm që të ishin edhe fryt dhënëse dhe efektive dhe për më tepër të bazoheshin tek Komisioni i Venecias. Fakti është që në disa raunde tryezash mes ekspertëve nuk u arrit të gjendej në këto zgjedhje të mira.
 
Kaq kritike ishte situata sa ekspertët e PD u tërhoqën nga puna e komisionit?
 Unë mund të jap vetëm sqarime të vogla teknike se çka ndodhur brenda, dhe kushdo mund të arrijë të kuptojë. A ishte largimi ynë apo ishte kokëfortësi e ekspertëve të palës tjetër? Një nga pikat më kryesore të opinionit të Komisionit të Venecias ishte ajo që ka të bëjë me përcaktimin se me çfarë shumice do të aplikohej në kushtetutën e re për zgjedhjen e funksionarëve të lartë të sistemit gjyqësor. Para kësaj duhet thënë që Venecia ka nxjerrë opinionin në 21 dhjetor, ku ndër 138 paragrafet ka dhënë disa orientime për palën shqiptare. Midis këtyre vrejtjeve, këshillave pak prej tyre janë zgjedhje unike ku Komisioni i Venecias thotë është kështu dhe nuk mund të ketë alternativa të tjera. Një prej tyre ishte paragrafi 55, i cili bënte fjalë për zgjedhjen e anëtarë në Këshillin e lartë Gjyqësor të zgjedhur nga parlamenti. Dhe bën këtë konstatim.

Aktualisht, në kuvend shumica prej 3/5, 84 vota kontrollohen nga mazhoranca e për këtë arsye jep dhe një arsye. Nëqoftëse aplikohet një shumicë e tillë prej 3/5 në një parlament ku kjo shumicë kontrollohet në mënyrë të bollshme nga qeveria, kjo shumicë në vend që të jap efektin që të ketë pjesëmarrje të opozitës, që të emëruarit nga kuvendi mos t'i përkasin vetëm njërës palë, por të gjitha palëve, mundësisht asnjërës prej tyre kjo do të jepte efektin e kundër, çimentimin e dominancës së njëanshme të mazhorancës në sistemin gjyqësor.

 Për sa kohë që nga pala tjetër kjo që unë thashë dhe besoni që po e them në mënyrë të drejtë e konsideronin si jo të vërtetë këtë përfundim aty nuk kishte më sens që të diskutohej për pasazhet e tjera.  Dhe çështja thelbësore në këtë reformë është krijimi i një shtrati ku gjyqtarët të japin llogari por edhe krijimi i një shtrati kushtetues ku gjyqtarët, dhe sistemi mos të kapet politikisht. Nuk ishte lojë kungulleshkash2/3 apo 3/5. komisioni i Venecias thotë këtë gjë: 3/5 në kushtet aktuale të Shqipërisë, është një shumicë e cila mundëson kapjen politike prej maxhorancës të sistemi gjyqësor. Propozimi ynë nuk ishte 2/3, 94, në thelb propozimi ynë ka qenë së bashku me ekspertët e palës tjetër të gjejmë disa formula.

E para do duhej vullneti me palën tjetër që ta lexonte siç edhe Venecias e ka shkruar që 3/5 është një shumicë e cila nuk krijon kushtet ideale për të mos e kapur politikisht sistemin. Tej kësaj shumice së bashku mund të gjenim, mund të mos e gjenim. Dikush mund të thoshte 2/3 siç thamë ne. pala e tyre mund të thoshte një shumicë tjetër me formula të tjera. Votim preferencial, ose ndarje e propozimeve midis palëve brenda parlamentit siç është rasti i emërimit në KQZ. Pra  ka disa formula që brenda parlamentit krijojnë atë që quhet pjesëmarrja e opozitës në një proces votimit në parlament. ose e thënë ndryshe dhënia opozitës e kompetencës për të balancuar abuzimin që maxhoranca në mënyrë të natyrshme mund ta bëjë teksa ajo ka një numër të madh deputetë në parlament. Ky ishte thelbi i diskutimit të ngecur.
 
A mendoni se mund të ishte tejet e ekzagjeruar kjo kërkesë, nëse keni parasysh se kryetari i shtetit zgjidhet me 51% të votave ndërsa ju kërkoni, as me 84 deputetë, por me 93 deputetë. A mendoni se qe tejet e ekzagjeruar.
 Nuk ishte këmbëngulja tek 2/3, si formulë, janë vetëm njëra prej formulave. Ajo që kërkonim ne ishte që opozita të kishte një pjesëmarrje substanciale në procesin e votimit. Por sot në doktrinën parlamentare ka të përshkruar shumë formula të tjera. Kam dëgjuar edhe arsyetimin që si ka mundësi që për një anëtarë, një nga funksionarët e lartë të pushteti gjyqësor të kërkohet një shumicë prej 2/3 ndërkohë që për presidentin kërkohen 3/5 dhe më pas zbritet  tek shumica absolute. Por nuk ka asnjë bazë krahasimi se pavarësisht që nga njëra anë është kryetari i shtetit, nuk ka ndonjë pushtet, është thjesht një individ. Nuk ka ndonjë pushtet për të dhënë drejtësinë. Drejtësinë sot e japin gjyqtarë e prokurorë. këshilli i lartë i prokurorisë që do të krijohet. Absolutisht është e palogjikshme që të krahasosh dy gjëra të cilat nuk kanë asgjë, përveç faktit që përmend në kushtetutë. Edhe avokati i popullit sot votohet me 3/5 me një shumicë të lartë, por që është një funksion ku e ku larg me atë të presidentit. po nëse dikush e konstaton ose e vëren që formula e miratuar në 2008 për presidentin ndoshta nuk është aq e shëndetshme , kjo nuk do të thotë që edhe formulën që duhet të zbatojmë për pushtetin gjyqësor ti barazojmë me presidentin. Ca duam ne nga pushteti gjyqësor? Ti kemi a politik, të mos jenë nga të majtet apo të djathët.
 
Po përderisa propozohen nga partitë, ka një preferencë politike.
Një nga kërkesat që kemi patur ne ka qenë sa më pak influencë, sa më pak pjesëmarrje, ose dorë e zgjatur e parlamentit ose ekzekutivit në pushtetin gjyqësor. Kjo ka edhe një problem tjetër.
 
I depolizituar thoni ju por perceptimi është tani që gjyqtarët janë një lloj korporate. Atëherë kush do ta shpërbëjë? Duhet një ndërhyrje politike.
 Për të ulur dozën e politizimit do të ishte mirë që politika të ishte sa më pak prezente. Duke u larguar politika do ngelej në dorën e gjyqtarëve. por kjo do të thotë që krijojnë atë sensin e korporatizimit. Ata vendosin për vetën e  e tyre dhe janë fare të pandjeshëm për sensibilitetet e publikut. kështu që ne jemi mes dy zjarreve. Jo koorporatizëm, jo politizim. Për këtë arsye për sa kohë që është aq e domosdoshme e politikës, e parlamentit ne duhet të mundohemi që kjo pjesëmarrje të mos shndërrohet në pjesëmarrje vetëm të mazhorancës. Sepse ngelet vetëm ky rrezik. për këtë arsye kërkohet që të ketë shumica të cilësuara të tilla të cilët garantojnë këtë gjë. Që kontrolli dhe balanca të krijohet.
Një mekanizëm është 2/3 sepse kjo ishte një koncept i kërkuar shumë kohë më parë nga ekspertët.
 
A është e realizueshme?
 Si 3/5 edhe 2/3 janë shumica të cilësuara, jo normale në demokraci. Shumica normale është shumica e thjeshtë. Cili është qëllimi fundor i shumicave të cilësuara? Që të thirret në fushën e betejës edhe opozita. Këtë kanë si qëllim, mbrojtjen e të drejtave të minorancës politike në parlament.
 
Ka dy probleme, vështirësia për t'i arritur. Për më tepër ku politika në një vend është kaq konfrontuese është e vështirë që të arrihet.  Ndonjëherë këto minorancat duke kapur këtë lloj pakice bllokuese, ndonjëherë mund ta bllokojnë. Cila ishte zgjidhja? Kushdo kur prezanton një shumicë të cilësuar, ka menduar besoj që ekspertët e opozitës kanë dashur që të ngecin procesin. E pranoj. Formula që ne ofronim nuk ndalonte këtu. ne ofronim 2/3 por edhe mekanizmin zhbllokues. Në qoftëse palët në parlament do duhet të arrijnë një shumicë të cilësuar dhe palët në mënyrë jo të sinqertë nuk duan të bashkëpunojnë e çojnë çështjen në ngërc duhet të ketë një mekanizëm që ta zhbllokojë këtë.
 
Njëri prej të cilave ofruam ishte që këto kandidatura që do duhet të shkojnë në parlament, të votohen me 2/3 renditen sipas aftësisë dhe ndershmërisë shkojnë në parlament. Dhe thuhet do të votosh a, b, c.
Në qoftëse ka një renditje të tillë nga një organ jopolitik, atëherë a, b,c mund të shkojnë në votim, palët politike nuk do merren vesh. Tjetra me short, i jepet mundësia parlamentit 2/3 të zgjedhë funksionarin e lartë. Në qoftëse nuk do ta bëjë do të thotë që nuk do të kryejë punën.
 
Ju i paraqitët këto mekanizma zhbllokues?
Ne i paraqitëm disa prej tyre ajo që patëm problem ishte fakti që nga ana e ekspertëve të palës tjetër qëndrohej fort në faktin që shumica e vetme që duhet të futej në kushtetutën e rishikuar është shumica 3/5/. 3/5 është një shumicë që kjo maxhorancë e ka.
 
Kushtetuta presupozohet të jetë afatgjatë...
3/5 është një shumicë që arrihet o me lehtësi ose me mënyra të tjera dhe t'u jap dy shembuj.
Njëri rast është ky që kemi tani. Kjo maxhorancë sot ka dalë me 83 vota. Sot ka 88 në mos më tepër. Nga zgjedhjet nuk kanë dal kaq. ka ndodhur që moraliteti brenda parlamentit të kalojnë nga opozita në maxhorancë. Zgjedhja e presidentit në 2007 me 3/5 ishte. Maxhoranca nuk i kishte. Nuk u arrit të paktën një bashkëpunim opozitë maxhorancë, por një pjesë e deputetëve individualisht kaluan për një episod dhe votuan  presidentin. Politikisht jo korrekte. Pyetja këtu është, do të mbrojmë votat do të mbrojmë pozicionin opozitë apo jo? Cila është formula? Lëvizjet elektorale në Shqipëri a është e tillë që tejkalon 3/5? ka ndodhur. Bota në shumicën e rasteve emërtime ne funksionarët e lartë gjyqësor i ka më 2.3. rasti gjerman ëhstë shembulli më i mirë në Europën Perëndimore.
 
Këto funksionarë të lartë, në momentin e parë do duhet të kenë mbështetje të publikut. Pse po bëhet reforma sot? Cila është parrula që sot shqiptarët dhe ndërkombëtar duan të arrijnë me reformën? Rikrijimin e besimit të publikut ndaj këtyre funksionarëve sepse legjitimit i tyre është i cënuar.
 
A ka pasur moment tjetër përveç ku ju keni qenë kundër këtoj projekti?
 Kjo histori është, vetëm kjo çështja e moskapjes politike është argumenti me të cilin ne biem ndesh me ekspertët e palës tjetër, dhe palët politike bien ndesh me njëra tjetrën.
Siç e dini historia për draftimin e amendamenteve kushtetuese ka nisur diku nga shtatori. Ndodhi një gjë e çuditshme në shtator teksa ishim duke punuar për analizën e sistemi gjyqësore, në mënyrë okulte doli nga cilindri i magjistarit doli ky draft, i pa konsultuar nga ne. ne në fakt u ndodhëm para një çudie. A duhet të bënim edhe ne një draft paralel për të treguar që ne s'duam të biem dakort me ju? Mund ta bënim një draft paralel, të ndryshëm nga ai i mazhorancës, nëqoftëse do kishim qëllimin që mos të bënim asnjëherë dakort. Por ne nuk bëmë një draft paralel ne thjesht bëmë kritikën ndaj draftit të paraqitur nga mazhoranca. Këtë nisëm në Venecia me një qëllim besoj unë shumë pozitiv që drafti për reformën kushtetuese të ishte një projekt i vetëm sepse nëpërmjet kësaj sjelljes sonë do të arrinim tek sinteza për një draft të vetëm me qëllimin që ta bëjmë reformë. Kjo sjellja jonë fisnike u mor për dobësi sepse në mënyrë këmbëngulëse nga ekspertët e palës tjetër ose një sinjali politik u vazhdua që të ngulej këmbë tek këto formula të parazgjedhura që në shtator.
 
Çfarë pritet?
Tashmë që drafti i amendamenteve kushtetuese nuk ka asnjë lloj ndryshimi nga varianti i parë që u çua në Venecia dhe që u kritikua shumë. Drafti është po ai që do të shkojë. në bëmë këtë lloj zgjedhje ne nuk bëjmë një draft paralel sepse sinjali më i keq që mund t'i lëshohej reformës në drejtësi është sinjali që opozita nuk do të jetë pro reformës. Për këtë arsye e mbajtëm vetëm në mënyrë që këtij drafti të mbrapshtë ta korrigjojmë në bashkëpunim me Venecian. Ne kërkojmë tia kërkojmë ekspertëve këtu dhe palëve politike që të eliminohen çdo lloj shtegu për kapjen politike të sistemit. Bëhet kjo, është e bërë dhe reforma.  Zgjidhje të tjera ka në qoftëse jemi të çliruar nga kjo gjë që as ata as ne të kemi frikën që nëpërmjet këtij drafti të kapet politikisht sistemi.
 
Nëqoftëse Venecia sjell një projekt, ju do ta pranoni atë?
 Ne e kemi pranuar Venecian, kështu që s'ka asnjë lloj dileme.

Redaksia online
(u.s/shqiptarja.com)
 

TAG:
• kqz