Tregimi/ Bushtra...

Nga Agim Pipa

Nuk kishte zbardhur ende. Unë ndeza abazhurin, dola nga shtrati lehtë dhe dola në kuzhinë. Ndjeva dikë të më fërkohej pas këmbëve. Kush tjetër, veç Tomit, maçokut dhe mikut tim besnik? Bëra gati çantën e punës shpejt e shpejt dhe, pas pak, pa harruar të vendos dorën në xhepin e këmishës për të kontrolluar në i kisha apo jo letrat, Kartën e gjelbër sidomos, dola. Rruga deri në stacionin e trolejt ishte shumë e shkurtër, vetëm 20 metra larg kthesës. Kur mbërrita aty, kishte filluar të agojë dita. Ishte ora pesë e gjysmë dhe, mbi kurorën e blertë të akacieve në platenë e vogël, qielli po digjej. Po vinte dielli. Nuk vonoi dhe trolej erdhi. Autobus me goma, por që punon me energji elektrike.

Dy krahët e tij, ose shalët, siç i thërrisnin vajzat, mbërriti. Nr 4, ai që na merrte nga platia Agio Artemio (Shën Artemisi) dhe na çonte në qendër. Kur unë hipa, nuk kishte asnjeri, vec shoferit. “Kalimera kirie...” - më përshëndeti. Ja ktheva me një tundje koke, ndërsa pashë që ai po më vështronte nga pasqyra. U ula dhe, instinktivisht, vura kufjet në vesh, gjeta stacionin tim të preferuar në një radio informacion plus muzikë dhe, ktheva fytyrën nga lulishtja. Autobusi u zhvendos nga plateja dhe mori rrugën drejt rrugës Filolaou e më pas, zbriti dalëngadalë në rrethinat e pasparlamentit. “Old love” dhe Clapton në kufje. Dhe, pas tij, sheshet e bardha të Athinës. Drejt qendrës, drejt qendrës. Ndërkaq nëpër rrugë autobusët, trolejt dhe taksitë ishin shtuar mjaft; qyteti ishte zgjuar. Unë përshëndeta në heshtje statujat e bardha të Homerit, Aristotelit dhe Platonit para bibliotekës së vjetër universitare dhe, pas pak zbrita.

Më duhej të merrja një autobus tjetër, A1-shin që më çonte në Vula, një prej zonave turistike më të bukura të Athinës, buzë detit. Ishte ditë vere pra dhe ndjehesha mirë. Plot 50 minuta nga Akademia, mespërmes autostradës Sigru dhe, pas disa minutash, zbritja. Në Vula ndjehesha tjetër, ndryshe. Atje banonin shumë të huaj. Japonezë, nga Afrika, Meksika, kinezë, anglezë, francezë dhe kongolezë. Vula shquhej për blloqet e pallateve rezidenciale enkas për turistët.

Akoma më të bukura vilat e boss-ëve dhe plazhet private. Zbrita pra nga autobusi. Ju afrova një kioske, zgjata dorën, mora një nescaffe frappe gjysmë të gatshme, një shishe uji dhe, drejt vendit të punës. Në atë kohë punoja si pjatalarës në një tavernë të vogël buzë detit; tavernë ose psarotaverna, tavernë me prodhime deti. Kisha mbi gjashtë muaj që punoja aty, nga mëngjesi, deri në orën 22 të darkës. Rrogë jo e keqe, pa siguracione dhe ushqimi falas. Në tavernë punonim vetëm gjashtë vetë. Kryekuzhinieri, Niko, me origjinë turke, kishte ardhur në Athinë kur ishte fëmijë, ndihmësi i tij Tasosi, një djalë i fortë babaxhan nga një ishull i largët afër Kretës, një mesogrua bullafiqe, me fytyrë të mufatur që bënte bufisten, ose përgatiste antipastat, ëmbëlsirat, bukët në furrë; dy kamerierë edhe ata të moshuar, të dy nga Selaniku dhe unë, pjatalarësi nga Tirana. Unë kisha punë vetëm me Nikon dhe ndihmësin e tij.

Ata kishin nevojë për enët, ku zjenin oktapodët, kallamarët dhe produkte të tjera, që dilnin nga një frigorifer i madh, sa një faqe muri dhe metalik, me mbi 40 sirtarë, ku flinin përjetësisht mbi njëzet lloje peshqish, gati për të përfunduar në pjatat e klientëve. Mbaj mend që lodhesha shumë, shumë. Ah, dhe ditën e parë të punës, kur pas prezantimit me pronarin e tavernës, Mihalin, rreth të tetëdhjetave. Ai, në njohje e sipër, pasi më përshëndeti, më tërhoqi në një korridor të ngushtë, ku dallova thjesht dy tualetet: man dhe woman.

"Ela, ela se parakalo. Puna e parë që do të bësh çdo ditë, sapo të vish, është të pastrosh dy tualetet. Duhet të jenë të pastra, agori mou ( biri im ). Ajo e grave, m’u drejtua, është vazhdimisht e pistë. Ato hyjnë, pështyjnë, ndërrojnë linesat e pambukta edhe kur janë me ato “zonjat”, i hedhin jo gjithmonë në kosh, lahen, e bëjnë pellg, phuuu... Eja, pra. Dhe, zgjati duart në anën e djathtë të murit, atje ku qëndronte një raft i vogël, mbushur me detergjente, steka me letra tualetesh, një kovë dhe një fshesë, aromatikë të vegjël. Nxori prej andej dy thasë të zinj të vegjël, pastaj një palë doreza llastiku, të cilat m’i zgjati. “Merri, duhet të fusësh duart në wc, t’i lash e t’i pastrosh mirë, pastaj t’i dezinfektosh me klor.

Ja, kjo është puna e parë. Ja dhe përparësja. Hidhe në trup djalo. Kali dulia ke tiki na ekis ( punë të mbarë dhe fat të kesh.) Ah, prit. Ta tha Alberto sa do marrësh në ditë? Unë tunda kokën. 8 mijë dhrahmi dita, plus orët suplementare dhe shkon diku tek 10 mijë dhrahmitë. Plus ushqimi falas. Ne emigrantët, kur na propozohej dita e punës, bënim menjëherë konvertimin e dhrahmisë me lekun shqiptar dhe në atë kohë, ishte viti 1999, kursi i këmbimit të valutës në Athinë ishte 1 me 5, një dhrahmi me pesë lekë të vjetra. Që do të thoshte se unë do merrja plot 50 mijë lekë. Ok, jo keq për një emigrant shqiptar. Por, po të llogarisje shpenzimet e muajit, nga qiraja e shtëpisë, energjia, uji, telefonat, taksat, qarkullimin me autobusë ose transportin, ushqimin e përditshëm dhe furnizimet në qendra tregtare çdo fundjavë, plus argëtimet thjesht dhe pa shumë shpenzime, përballoheshin dhe mund edhe të kurseje diçka. Ideja e blerjes së një shtëpie në periferi të Tiranës, tek liqeni mundësisht, ishte ideja më e mirë që nuk e ndërronim me asgjë tjetër, natyrisht kjo i takonte pas kthimit nga emigrimi. Kështu. Gjysh Mihali, ose pronari, u largua ngadalë pas xhamave të tavernës dhe unë, u zhyta në tualetin e grave. Ishte tamam siç më tha barba Mihali. Tualet jo i pastër, me erëra të rënda dhe një zot e di, përse klientet e një nate më parë, pasi kishin mbaruar punë, i kishin flakur letrat dhe linesat mbi pllakat e bardha.

Zbraza koshin në thesin prej plastmase, e zëvendësova dhe mbusha kovën me ujë të pastër. Në pasqyrë, një prej femrave amorose, kishte shkruar me të kuq buzësh: ” S’agapo poli Manoli... I love you...” Qesha. Dashuri efemere në tualet, me brekë nëpër duar... Vajta pas gati gjysmë ore në dhomën e larjes së pjatave e tenxhereve, një tjetër histori e re “dashurie” imja me lavastovilen e madhe, me çizmet, dorezat me krahë të gjata dhe përparësen që, kur nuk kishte ardhur nga lavanderia, do të të duhej ta përgatisje vetë. Merrje një thes të madh të zi plastmase, vertikalisht i bëje një prerje me thikë në formë rrethi lart, aq sa mund të të zinte kokën, pastaj dy prerje të tjera anësore, për të futur krahët dhe ti ishe gati të përplaseshe me ujërat e shumtë që të derdheshin herë pas here nga tenxheret dhe pjatat, por edhe nga dy vaskat e mbushura plot e përplot me ujë të nxehtë për shpëlarjen e enëve. Uhhhh, kur e kujtoj... 

Aty rreth orës 12.00 të ditës, që po përshkruaj, erdhi koha e pushimit. Unë, Niko kuzhinieri dhe Tasosi, ndihmësi i tij, pasi hëngrëm drekën, pak para së të vinte vala e klientëve, dolëm në oborrin e vogël pas tavernës. Ata të dy tymosnin, unë jo. Niko dhe Tasosi ishin miq prej kohësh dhe zakonisht tregonin histori vajzash dhe klientesh të bukura në tavernë. Unë, pak mënjanë, heshtja, por i dëgjoja të gjitha. Para një nate, aty rreth orës 22.00, Tasosi kishte ndjekur “Underground-in” e Goran Bregovicit në kinemanë e një qendre tregtare pranë hotel “President” në autostradën Kifisia, me atë bionden që vinte në tavernë e shoqëruar nga e ëma dhe, pas filmit, ishin llastuar në një motel, deri në katër. Pastaj Maria ishte zhdukur, pa i thënë asnjë fjalë, por shumë e kënaqur me sexin e Tasosit. “Ta leme ksana, ise protos ke se thelo sto krevati mou...” ( “Do ta themi përsëri të rejat, je njësh dhe të dua në shtratin tim”) Ah, thashë pak më lart pra, se kisha mbi gjashtë muaj që punoja aty dhe në përgjithësi shkoja shumë mirë me grekët, me të cilët jepja e merrja gjatë ditës. Secili në punën e tij e unë me pjatat e tenxheret e mëdha anës kuzhinës.

Befas, në qiell uturoi një zhurmë e rëndë avionësh luftarakë. Ishin katër aeroplanë reaktivë, pjesë e forcave të NATO-s, që qarkullonin mbi detin Mesdhe (Mesogion ) dhe kjo për pjesën më të madhe të grekëve ishte e pa arsyeshme, ishte barbare.

Lufta në Kosovë kishte disa ditë që kishte filluar dhe televizionet raportonin gati çdo orë pamje nga bombardimet në rrethinat e Prishtinës dhe të Beogradit. Ne shqiptarët, sigurisht, i gëzoheshim këtij fakti dhe, në heshtje, për të mos zemëruar të zotët e shtëpisë, nuk debatonim, edhe pse e dinim se grekët ishin në dashuri të vjetra shumëshekullore me serbët, sa për lidhjet e tyre përmes kishave ortodokse sllave që kanë depërtuar hershëm edhe në Greqi, deri përmes germave cirilike, aq edhe për arsyen e madhe që, pas rënies së Beogradit, ata mendonin se Amerika do kërkonte rikthimin e popullsisë çame në tokat e veta, një krim ky i pas Luftës së Dytë Botërore, përmes një gjenocidi të pashembullt nga ana e ish presidentit Venizelos dhe gjeneralëve të tij të zinj.

Frika pra, frika e kthimit të çamëve në Greqi në tokat e tyre dhe humbja e Eladhës pas humbjes së Serbisë - kjo ishte tema e ditës dhe revoltat e një pjese të mirë të grekëve ato ditë. Grekëve, po t’u përmendësh krimet dhe tokat e grabitura fqinjëve të tyre ndër shekuj, i bën të zbresin në Ferr dhe prej andej të të luftojnë me zjarre të papërballueshme. Nuk di, është vrarja e ndërgjegjes pas krimit, apo instinkti i vampirëve, që i kafshojnë vazhdimisht në qafat e tyre njerëzit, me të cilët shoqërohen.

Mbi kokat tona pra po fluturonin katër avionë të NATO-s dhe, ndërsa Niko e Tasos ishin ende në valët e historisë rozë të Tasosit me bjonden nga Halandri, një prej lagjeve më të njohura në Athinë, në oborr ja behu Evanthia, gruaja bufiste, përgjithësisht me flokë të pakrehura dhe me cigare në dorë edhe kur punonte mbi pjatat e antipastave, ose tenxheret e tepsitë, ku gatuheshin mezet dhe ëmbëlsirat.
“Ximi, ta vlepis? Ta vlepis? I amerikani thelun na mas skotosun... ( Xhimi, emri im, sepse nuk e shqiptonin dot Gimi ) “I sheh, I sheh? Amerikanët duan të na vrasin” Unë, nuk fola. Ngrita supet dhe dy kuzhinierët ndërprenë bisedën dhe ju drejtuan lopës. “Ade fige esi, me tus gajdhurus” 

(Hajde shko, mbushu edhe ti me ata gomerë) Mirëpo Evanthia e kishte me mua. Po e perifrazoj shqip vazhdimin e çmendurisë së saj. “Ju shqiptarët dhe kosovarët jeni vrasës, kriminelë. Po vrisni vëllezërit tanë në Serbi dhe pas tyre, do të na vrisni edhe ne. Ne, që ju dhamë bukë, ju dhamë shtëpi, ju dhamë punë dhe shkolla për fëmijët. Ne, që ju bëmë njerëz. Çohu, çohu e ik që këtej. Këtu je në Greqi dhe nuk dua të të shoh surratin. Hajde, ngrihu e shko. Nuk të duroj dot më...”

E vërteta është se unë shumë pak kontaktoja me Evanthinë. Nuk më lidhte puna dhe rrallë kaloja nga dhoma e bufesë, ku punonte ajo. E dyta, ulërimat e saj herë pas here në tavernë dhe gajasjet, si prej një të çmendureje, plus dhe pamja e saj si antilopë dhe shumë antipatike, më kishin bërë as ta përshëndetja kurrë. Shkurt, nuk e pëlqeja atë femër fshatare, ardhur nga një ishull i largët, që e fliste me dialekt gjuhën greke dhe shumë më keq se unë, që e kisha mësuar helenishten sipas normës letrare, për shkak të punës që bëja netëve në një gazetë dygjuhëshe shqip-greqisht dhe gjatë komunikimit me njerëz civilë në zemër të Greqisë. Kur pa që unë as lëviza e as fola, ajo guxoi, m’u afrua, zgjati duart dhe me kapi për krahu. “Ik po të them, dëgjon? Ik, ik, iiiiiikkk...”

Më ngriu sjellja e saj prej bushtre. I qetë, ja largova dorën nga krahu im dhe instinktivisht, pashë nga dy helenët e tjerë. Skena ishte tipike barbare dhe, ndërsa unë i largova dorën, ajo ulëriu edhe më shumë. “Ti, ti vrasës ke guxim dhe më prek? Ti palo shqiptar? Aaaaaaauuuuuu... “ Bushtra u skuq, u tërhoq pak mbrapa dhe, m’u hodh mbi trup. O zot, një pirg me mut po më merrte frymën. Atëherë, e shtyva fort, u ngrita, e pështyva dhe shkova drejt lavanderisë, tek vendi i punës.

Bushtra vazhdonte të ulërinte dhe pas pak, pas një përplasjeje të rëndë të një dere të tavernës dhe thyerjes së një xhami, nuk e pashë më. Kaq ishte. 
Vonë, në mbrëmje, barba Mihali, ose pronari i tavernës, hyri në lavanderi dhe, pasi më përshëndeti, më tha. “Mjaft për sot Ximi. Mjaft për sot. Dhe, eja pak në zyrën time. Eja, kam një fjalë me ty.” Diçka e rëndë më ra në gjoks. Bushtra, mendova. Prej kohësh kisha mësuar, se grekët bëheshin bashkë, kur dikush nga jashtë i kundërvihej. Sipas tyre, të gjithë fqinjët që ju kishte caktuar perëndia në kufij, ishin të poshtër, vetëm ata - jo. Se fqinjët u binin në qafë vazhdimisht dhe se ata ishin në të drejtën e tyre. Kështu ndodhte në një edicion lajmesh për shembull, të një kanali televiziv ultranacionalist si Skai, kur spikeri i hapte kështu lajmet: “Sulm i Guardia di Financias italiane mbi peshkarexhat tona, ndërsa ato lundronin në ujëra asnjanëse.

Në Janinë kapet një grup klandestinësh shqiptarë të cilëve, veç drogës që vret fëmijët tanë, ju gjetën nëpër çanta edhe armë. Bullgarët dhunojnë një bari grek brenda territorit të tokës sonë. Ish Republika e Federatës Jugosllave të Maqedonisë takson kamionët grekë, që po dërgonin ushqime dhe ndihma për popullsinë e dhunuar serbe nga forcat e NATO-s. Pra, Greqia e sulmuar nga të gjitha anët prej fqinjëve, që i sulmonin dhe nuk i donin. Në këto raste, sigurisht, ishte më mirë të dëgjoje muzikë, sesa të tallaviteshe mbi kokat e nxehta të ekstremistëve primitivë. Unë, e harrova luftën dhe shkova pas Mihalit. Ai, u ul pranë tavolinës, hapi sirtarin, nxori një zarf të bardhë dhe ma zgjati. “Ximi, ti sot je zënë me Evanthian. Je zënë me të dhe ajo ende qan, se thotë më rrahu Ximi. I pyeta Nikon dhe Tason, por ata janë me ty, thonë se ajo të sulmoi, e kundërta.

Mirëpo, ajo është helene dhe më kërcënoi se në tavernë, nuk mund të qëndrojë më, sa kohë ti punon këtu. Djali im, më kupton? Të dy nuk mund të punoni më këtu. Ose ajo, ose ti. Ajo është helene, është jona... Më vjen keq Ximi“ Qesha. Edhe ti, si ajo mendon barba? - ju ktheva. Se ti më ke dhënë punën dhe më ushqen, se ti më ke dhënë shtëpinë, se ti m’i çon fëmijët në shkollën tënde? Ahhhh... Për sa thashë, jam krenar barba Mihali.

Sepse bukën e përditshme e nxjerr vete, me djersën time dhe ti e di mirë këtë. Se ti, më ke zgjedhur mua të laj pjatat dhe tualetet, me një pagë disa herë më të vogël se ajo e një greku që nuk do pranonte kurrë ta bënte këtë punë për të njëjtën pagë ditore. Krenar, se shtëpinë e paguaj me paratë e mia dhe të gruas sime, duke ju bërë nder edhe ju, si qiradhënës. Se edhe për fëmijët ne paguajmë në shkollat ku ata mësojnë, barba Mihali. Çfarë të kam borxh? Mirë, mirë... Ai, u zverdh. Heshti pak çaste, pastaj: “Ah, prit Ximi, prit, Prit, se ti ke punuar shumë mirë dhe unë dua të të jap edhe diçka. Eja, merri...

Ai u zgjat sërish nga sirtari i tavolinës, nxori prej andej një tufë kartëmonedhash 5 mijë dhrahmish dhe, pasi i numëroi, m’i zgjati. Merri, merri... ke dy kalamaj biri im...” Qesha përsëri, por hidhur, duke tundur kokën. Mora vetëm zarfin e parë mbi tryezë dhe duke e parë drejt e në sy, e përshëndeta: “Barba Mihali, të përshëndes dhe të falënderoj për gjithçka kaluam bashkë gjatë këtyre muajve. Mirënjohës për urtësinë tënde, por edhe i fyer për ndëshkimin. Nuk do të të harroj për të mirat barba Mihali, nuk do të të harroj...” Ai lëvizi, u ngrit, hapi krahët. “Eja, eja të të përqafoj Ximi, eja.” Unë, nuk mundesha; unë ktheva krahët dhe dola nga taverna. 

Pas pesë minutash, i rikthyer tek stacioni i autobusit, ndërsa po kthehesha në shtëpi, isha sërish i papunë. Bushtra, kishte fituar...  Bënte natë vere dhe lart në qiell herë pas here shfaqeshin, si yje në lëvizje, drita të vockla aeroplanësh. Kryqëzoheshin veri jug horizontit të Athinës. Atje, në veri është Tirana ime, mendova. Dhe, qava...

TAG:
• tregim
• agim pipa