Më 28 nëntor, qindra shqiptarë mbushën rrugët e Athinës për të festuar Ditën e Pavarësisë. Nën dritat festive të qytetit për festat e fundvitit, kombinimi i zbukurimeve të Krishtlindjeve dhe simbolit të shqiponjës dykrenare krijoi një atmosferë unike, plot ngjyra dhe emocion.
Më 28 nëntor 1912, në Vlorë, u shpall Pavarësia e Shqipërisë. Megjithatë, do të duheshin disa vite deri sa Shqipëria të merrte formën e një shteti të konsoliduar, veçanërisht pas largimit të forcave pushtuese, përfshirë ato greke nga jugu, në fillim të dekadës së ardhshme. Njëjtë si në rastin e Greqisë, ku 25 Marsi shënon një ditë simbolike për fillimin e kryengritjes greke kundër Perandorisë Osmane, edhe 28 Nëntori lidhet kryesisht me momentin historik të shpalljes së Pavarësisë.
Dallimi kryesor që frymëzoi këtë artikull është fakti se, ndërkohë që kjo ditë festohet prej kohësh në qytetet kryesore të diasporës shqiptare në Perëndim, në Greqi u desh të kalonin dekada që të bëhej një festim publik dhe i organizuar. Përse ky vonim? Kujtojmë se vetëm 20 vite më parë, disa stadiume dhe mendje të ngushta greke mbusheshin me thirrjen "Asnjëherë s’do bëhesh grek, shqiptar!" Ky kontekst na afron me përgjigjen.
Migrimi masiv i shqiptarëve në Greqi pas rënies së komunizmit rihapi plagë historike dhe prodhoi tensione mes dy vendeve. Frika ndaj shqiptarëve në vitet '90 në Greqi, e mbështetur nga stereotipe të vjetra, krijoi një klimë mosbesimi mes dy popujve. Kjo ndodhi për shkak të historisë së ndërlikuar dhe marrëdhënieve të ndërlikuara ndërkufitare. Gjithsesi, lëvizjet njerëzore dhe bashkëjetesa kanë krijuar një brez të ri njerëzish, që mbajnë brenda tyre identitete të dyfishta – vendin e origjinës dhe atdheun e tyre të ri.
Kështu, shqiptarët e gjeneratës së parë dhe të dytë dolën në rrugët e Athinës për të festuar. Ishte një moment krenarie për ata, por edhe një dëshmi se, pas dekadash përpjekjesh, shumë prej tyre e kanë bërë Greqinë shtëpinë e tyre të dytë. Statistikat tregojnë se 80% e të huajve që marrin shtetësinë greke janë shqiptarë, duke treguar se thirrja e dikurshme "nuk do bëhesh grek" jo vetëm që ishte diskriminuese, por edhe krejtësisht e gabuar.
Natyrisht, çdo festë kombëtare sjell rreziqet e saj. Kufiri midis patriotizmit të shëndetshëm dhe nacionalizmit të rrezikshëm është shpesh i paqartë. Shqipëria, pas vitesh vështirësish, ka filluar të ndjejë më shumë vetëbesim dhe kjo është diçka pozitive, por, pa pjekuri të mjaftueshme, ky entuziazëm mund të kalojë në agresivitet, siç ka ndodhur në të kaluarën edhe në vende të tjera, përfshirë Greqinë.
Nga ky vit e tutje, është e sigurt se shqiptarët do të vazhdojnë të festojnë Ditën e Pavarësisë në rrugët e Greqisë. Por për ta bërë këtë festë të qëndrueshme dhe paqësore, është e nevojshme që të organizohet më mirë. Duhet që autoritetet greke, veçanërisht ato lokale, të bashkëpunojnë me komunitetin shqiptar për t'u siguruar që hapësirat publike të jenë të disponueshme për këto festime. Ky do të ishte një gjest respekti dhe mirënjohjeje ndaj një komuniteti që ka kontribuar shumë në shoqërinë greke.
Kjo iniciativë do të kishte një ndikim të dyfishtë: nga njëra anë, Greqia do të dërgonte mesazhin e përfshirjes dhe respektit ndaj shqiptarëve që jetojnë dhe punojnë këtu. Nga ana tjetër, një festë e mirëorganizuar do të mbronte këto ngjarje nga çdo provokim i mundshëm, duke parandaluar tensionet dhe duke forcuar marrëdhëniet greko-shqiptare.
Si përfundim, kjo është një mundësi për të ndërtuar ura mirëkuptimi dhe për të krijuar një traditë që pasqyron realitetin e ri të një bashkëjetese të pasur dhe shumëdimensionale. Le të jetë kjo festa e 28 Nëntorit një shembull për atë që mund të arrijmë së bashku./News24/7.gr
*Profesor i Shkencave Politike dhe President i Departamentit të Shkencave Politike dhe Historisë në Universitetin Panteion (Athinë, Greqi)