Intervista e plotë/ Miku i ngushtë i Azem Hajdarit, Meçe në 'Repolitix': Ata erdhën për Berishën, nuk fola për 22 vjet, takimi një natë para vrasjes

Nëpërmjet disa dëshmive të kohëve të fundit, do të kujtojmë edhe një herë se çfarë ka ndodhur më 12 shtator 1998, kur u vra deputeti demokrat Azem Hajdari. Vijon të mbetet një ngjarje e pazbardhur plotësisht, pavarësisht se ka një proces gjyqësor. Vijon të mbetet mister përse u vra Azem Hajdari? Kush përfitoi nga vrasja e tij? Cili ishte qëllimi i asaj vrasjeje? A ishte ajo një vrasje e paralajmëruar apo jo?

Për herë të parë sot do të flasë ish-miku i tij i ngushtë, Arben Meçe, ish-student i Lëvizjes së Dhjetorit. Ka qenë mjaft i afërt me Azem Hajdarin në vitet e para pas demokracisë. Arben Meçe do të tregojë versionin e tij se si dhe pse u vra Azem Hajdari. Kjo vrasje është cilësuar si vrasja e shekullit. Besoj se do të kemi mundësinë të ezaurojmë disa nga pikëpyetjet e mëdha që kanë sërish qytetarët, pavarësisht se është stërfolur për këtë temë.

Zoti Meçe, ju flisni për herë të parë pas 22 vitesh. Keni bërë edhe një shkrim ku deklaroni një detaj që ne nuk e dinim, në fakt. Ju jeni takuar me Azem Hajdarin një një natë para vrasjes së tij, pikërisht më 11 shtator. Cili ishte motivi i këtij takimi?

          Motivi ka qenë rastësor sepse në Spitalin e fëmijëve unë kisha djalin tim që sapo ishte operuar. Ndërkohë motra e Azemit kishte djalin e saj që ishte operuar edhe ai. Ne jemi takuar rreth orës 11:00. Natyrisht kisha kohë pa e takuar Azemin sepse pas vitit 1996 unë u shkëputa nga PD-ja. Edhe Azemi pati peripecitë e tij, sepse edhe ai u shkëput por u rikthye pas vitit 1997-1998. U rikthye me forcë pastaj në PD. Dhe ne jemi takuar te shkallët e spitalit. Të kuptohemi kjo ka ndodhur një ditë më parë, sepse muaj më parë unë jam takuar shpesh me Azemin dhe kemi debatuar mbi dinamikat e proceseve politike që në atë kohë ai po i trajtonte me atë intensitetin dhe me karakterin e vet, siç ishte. Ka qenë normalisht një takim shumë miqësor.

Ju i keni shprehur një shqetësim. Përse ishit i shqetësuar?

Jo shqetësim, por ka qenë një e vërtetë e madhe për të cilën unë kisha shqetësimin tim.

Cila ishte kjo e vërtetë?

Shqetësimi im ka qenë se prej një muaji në Shkodër kishte filluar strukturimi i një strukture paramilitare, e cila po përgatitej që diku nga periudha e shtatorit, flitej gati-gati më 10 apo 15 shtator, do të ishte një shpërthim, do të ishte një vrasje, thuhej në atë periudhë dhe në piketim, një nga personat që ishte i piketuar ndër të tjerë, ishte edhe Azemi. Dhe duke qenë se kjo ishte bërë publike dhe duke thënë që pas datës 7, gati e gjithë Tirana, gjithmonë nëpër qarqe, e kishte bisedën më normale këtë që, kur do të shpërthejë? Nuk ishte ndonjë sekret i madh prej meje, ndërkohë unë e kisha informacionin më përpara sepse kisha shumë arsye përse e kisha.

Dhe shpërthimi ishte nëpërmjet një vrasjeje vip?

Shpërthimi do të ishte nëpërmjet një vrasjeje vip.

Në fakt ju përmendni dy veta në statusin tuaj, jo vetëm Azem Hajdarin por edhe Pjetër Arbnorin.

Atëherë, në atë periudhë, sipas informacioneve që unë i kisha të sakta, nga brenda këtij organizimi, sipas bisedës që bëhej pastaj edhe në Tiranë, dy ishin objektet kryesore dhe ishte Pjetër Arbnori dhe Azemi. Pjetër Arbnori u shkëput, u fut në shtëpi dhe i vetmi që ishte në lëvizje, për hir të së vërtetës, ishte Azemi. Dhe ky ishte shqetësimi që unë i transmetova Azemit, sepse kur në të gjithë Tiranën ky informacion ishte bërë gati-gati në çdo tavolinë, Azemi lëvizte i shkujdesur. Dhe atje kur e takova unë, ora 11 e natës, ishte i vetëm, kishte vetëm shoferin poshtë me makinë. Ishte i vetëm dhe në spital lëvizte i vetëm. Dhe atëherë i them: “More zotëri, ti e di se si është situata? A e di ti që është kjo ngjarje dhe për këtë arsye ti je objekt” etj., etj. m’u përgjigj: “E di jashtëzakonisht mirë, e di në detaje, bile jo vetëm e di por kam marrë masa për t’u ruajtur”. I thashë: “Vetëm kjo që po bën ti nuk është ruajtje” dhe kaq, u mbyll biseda.

Çfarë ishin këto masa? E kuptuat ju, kishte diçka?

Kaq ishte biseda dhe më tej u bënë biseda të tjera për fëmijët dhe pastaj u ndamë.

Kur i gjithë opinioni publik në Tiranë, ose një pjesë e mirë e atyre që merrnin vesh nga politika, qoftë edhe nga bota e errët e krimit, e dinin që dy prej personave më të rëndësishëm ose ndër më të rëndësishmit e PD-së do të ekzekutohej, pyetja është se kush do ta bënte këtë ekzekutim? Nga do të vinte ky ekzekutim, nga ato grupet paramilitare nga Shkodra që ju përmendët apo nga ajo që ndodhi më pas, një ditë më vonë?

Nuk mendoj që ishte nga ajo që ndodhi më pas. Ajo që ndodhi më vonë ishte një situatë e menaxhuar mirë në funksion të qëllimit, por nuk është ajo. D.m.th. ngjarja që ndodhi ishte shfrytëzim i një koniunkture të përgatitur diku, në mënyrë spontane, sepse kemi disa aktorë të cilët nuk janë të lidhur me ata të cilët kërkonin ngjarjen, por që u shfrytëzua nga ata që kërkonin ngjarjen. Sepse lëvizja e Haklajve nuk është një lëvizje e dirigjuar nga PD-ja, por është një lëvizje e dirigjuar brenda një skenari, i cili realisht ndodhi. E vërteta është që ata persona, të cilët skenarizonin këtë ngjarje, ishin ata të cilët kishin lidhje me organizimin e Shkodrës, se nuk organizohej kot Shkodra.

Ky organizim vinte nga nivelet më të larta të PD-së?

Absolutisht. Bile mund të them që strukturat e policisë, por sidomos ato të SHIK-ut, kishin dijeni të plotë për këtë ngjarje.

Vetë zoti Klosi e ka pranuar që kishin një informacion se po përgatiteshin në Shkodër.

Kishin informacion për dy raste të posaçme, të evidentuara nga shërbimi informativ, ku personi VIP është ndaluar në orën 2 të natës duke ardhur nga Shkodra.

Kush është ky person VIP?

Do ta zgjidhin hetimet.

Nuk mund të na e thoni?

Jo, unë e di kush është, por nuk është objekt për t’u diskutuar nga ana ime.

Kur është ndaluar nga SHIK-u?

Gati 10-15 ditë para se të ndodhë ngjarja. D.m.th. ky është intervali i kohës kur është ndaluar dy herë, në orën 1 apo 2 të natës, në kthim.

Në kthim nga Shkodra?

Po, nga Shkodra.

Dhe bëhet fjalë për një përfaqësues të lartë të PD-së?

Shumë të lartë.

Më i larti ishte Sali Berisha.

Hetimi, po qe se.

Zoti Meçe, kthehemi te 12 shtatori. Ne kemi diskutuar herë pas here për motivin dhe për arsyet që çuan në vrasjen e Azem Hajdarit. Ka sërish detaje dhe të dhëna nga Izet Haxhia që tregojnë se grupi që erdhi nga Tropoja kishte mbërritur në Tiranë një ditë më parë, ku kishte zhvilluar takime edhe vetë Izet Haxhia. Ai pranon se ishte takuar edhe me Fatmir Haklajn. Fakt që ka rezultuar është se Fatmir Haklaj me miqtë e tij në makinë qëndronte të paktën prej 2 orësh përpara selisë së PD-së. sipas jush, çfarë priste aty?

Kam përshtypjen që biseda duhet të rrjedhë në një formë disi më korrente me ngjarjet sepse çfarë priste grupi Haklaj mund ta diskutojmë në një proces në proces. E vërteta është që deri tani janë bërë me dhjetëra emisione për ngjarjen e 12 shtatorit. Të gjitha, pa përjashtim, merren vetëm me detajin se si doli Azemi nga PD-ja, nga selia, si vajti te makina, dhe pastaj si ndodhi një përleshje atje e skenarizuar sipas autorëve, njëri me mitraloz, tjetri me automatik, tjetri me pistoletë etj., etj. E detajojnë një ngjarje që për hir të së vërtetës shumë pak e dinë dhe ata nuk kanë folur. Të gjithë flasin për një ngjarje, bëjnë sikur e dinë sepse vërtet nuk dinë gjë, për të mos thënë që nuk ka fare interes momenti i vrasjes, pra në fund të fundit ka një finale, ka të vrarë. Se kush e shkreu i pari apo i dyti, se kush sulmoi e se kush nuk sulmoi, ky është një detaj që nuk nxjerr thelbin e problemit.

Këto pak a shumë janë zbardhur. Të paktën dihet se kush e ekzekutoi.

Edhe zbardhja nuk dihet, dimë vetëm që ka të vrarë. Është me pikëpyetje nëse është zbardhur apo jo.

Të paktën sipas gjykatës ekzekutori është Fatmir Haklaj. Ende ka një dyshim nëse ka qëlluar apo jo Jaho Mulosmani.

Ç’rëndësi ka se kush qëlloi në atë moment? Prandaj të thashë, në momentin kur ne qëndrojmë te momenti i goditjes, kemi hequr dorë nga arsyeja e vërtetë e atij aksidenti, e atij incidenti apo e atij ekzekutimi.

Atëherë le të flasim për momentin dhe për kontekstin kohor.

Kur të flasim për ngjarjen duhet të themi një herë për situatën në të cilën filloi ngjarja dhe pastaj të fillojmë me detajim çdo gjë. Së pari, jemi në një situatë jashtëzakonisht të agravuar. Jemi në situatën kur në Tropojë ka plasur konflikt i jashtëzakonshëm midis grupimeve dhe është konsoliduar një fis i fuqishëm që janë Haklajt, të cilët për hir të së vërtetës janë proqeveritarë dhe antiberishianë. Dhe kjo është e vërtetë. Është një fis i cili praktikisht nuk po lë PD-në të futet në bastionin e vet. e ka okupuar Tropojën. Tropoja është bastioni për të cilin Sali Berisha ka investuar dhe investoi shumë. Dhe ky grup i është bërë pengesë serioze.

Le të themi që e ka nxjerrë jashtë.

E ka nxjerrë. Jemi në një situatë tjetër kur kemi zhvillime shumë intensive për Kosovën, ku Tropoja është një nga portat hyrëse për në Kosovë. Faktori Haklaj është faktor përcaktues në të gjitha zhvillimet që bëjnë strukturat e NATO-s dhe ato amerikane për organizimin e UÇK-së në Kosovë. Jemi në një moment tjetër ku qeveria shqiptare vjen pas një situate jashtëzakonisht të vështirë dhe është absolutisht e brishtë. Dhe duke qenë e brishtë, çdo tentativë për ta goditur atë e ballafaqon me masat qeveritare për të përballuar goditjen. Jemi në një moment ku faktori PD po fillon të ngrihet në skemën e vetë revoltës së dhunshme.

Që do të niste nga Shkodra.

Jo, nuk do të niste nga Shkodra, të kuptohemi. Grupi paramilitar i Shkodrës do të ishte grup i cili do të mbështeste lëvizjen në Tiranë. Pra do të mbështeste shpërthimin në Tiranë, sepse ngjarjet do të zhvilloheshin në Tiranë. Nga krahët e tjera do të vinin grupe, do të vinte ai, si edhe grupi i FARK-ut, që më 14 shtator ishte shumë aktiv.

FARK-u i Kosovës?

FARK-u ishte i qeverisë së Kosovës në ekzil. Pra, në këto rrethana faktorët janë në lëvizje.

Ju flisni në fakt në statusin tuaj për marrëdhënien Haklaj-Berisha-Hajdari. Çfarë është kjo treshe?

Këtu kthehemi te thelbi i ngjarjes. Janë tre aktorë në këtë ngjarje. Është fisi Haklaj që përfaqësohet nga Fatmiri, është Azemi që u ekzekutua, është edhe Sali Berisha. Midis Haklajve dhe Sali Berishës ka jo vetëm armiqësi, por është futur një vrasje, që është vëllai i Fatmirit, Shkëlqim Haklaj, i cili është vrarë në janar, në mos gaboj. Por që ringjallet çështja se kush e ka vrarë dhe kush është autori, në këtë periudhë. Ringjallet. Kemi një bisedë midis Azem Hajdarit dhe babait të Haklajve. Kjo është bërë më 2 shtator.

Pra, 10 ditë para vrasjes.

Shiko tani sa pranë ngjarjes është. Më 2 shtator kemi një takim në selinë e PD-së midis Azemit dhe Bacës së Haklajve, Muharrem Haklaj. Azemi e ka thirrur Bacën e Haklajve në besë dhe i ka thënë që ai nuk ka absolutisht dorë në vrasjen e Shkëlqim Haklajt dhe i ka dhënë edhe atë kasetën duke i thënë që të shikonte se kush ishte shkaktari. Pra shiko ku vjen ngjarja më 2 shtator. Tani çdo ngjarje fillon pas 2 shtatorit. Kjo ngjarje që ndodh në selinë e PD-së, natyrisht që e ka vënë në alarm PD-në.

Para se të kalojmë aty. Pra ju po thoni që familja Haklaj apo Fatmir Haklaj kishte dyshime ose te Sali Berisha ose tek Azem Hajdari që të kishin gisht te vrasja e Shkëlqim Haklajt?

Jo, ose ose, por e kishte te të dy. D.m.th. Berishën ai nuk e kishte përjashtuar asnjëherë. Por në lojë ishte edhe Azemi. Atëherë Azemi, për të hequr këtë ngarkesë, menjëherë bën këtë takim. I thotë që nuk ishte ai përgjegjësi dhe i jep materialin. E gjithë kjo është mbajtur në mbikëqyrje nga selia e PD-së sepse selia e PD-së ka pasur një strukturë që çdo gjë përgjohej. Kjo do të thotë që e gjithë kjo bisedë, me të gjitha detajet, është marrë vesh.

Si ishte e mundur që babai i Fatmir Haklajt të futej në selinë e PD-së?

Sepse e mori në besë Azemi dhe natyrisht që kur Azemi thoshte “në besën time”, aty hynte kushdo, për të mos thënë që ai nuk ishte një element i rrezikshëm për PD-në se ishte babai dhe nuk ishte dalluar ndonjëherë për konflikte, përkundrazi, nga të gjitha analizat ku është folur e tregojnë burrë shumë të mençur dhe të pjekur. Kjo bisedë ishte një besëdhënie midis palëve.

Është folur për një afat 10-ditor. Është e vërtetë?

Nuk di. Të mos futemi në detaje.

Përkon fiks me datën 12 prandaj.

Nuk mund të them sepse ky 10-ditëshi është pikë e gjithë të tjerëve sepse askush nuk e di se çfarë bisede është bërë atje. Dihet vetëm që është bërë një bisedë, që është dhënë një kasetë dhe që është thënë se shkaktari dhe ai që e ka vrarë është Sali Berisha. Të paktën sipas fjalëve që thuhen. E vërteta është që kjo kasetë është dhënë në dorë. Pra kjo kasetë është transmetuar. Dhe e vërtetë është që tashmë Azemi dhe Haklajt kishin një besë.

Çfarë kishte kjo kasetë, në dijeninë tuaj?

Kaseta është bërë publike dhe është ajo shprehja që në miting Saliu u kërkon strukturave të veta që “atë person e dua gjallë a vdekur në Tiranë”. Tani, deri në prononcimet e fundit dihej që objekti ishte Shkëlqimi. Në një dalje të Berishës ky thotë që “nuk e kisha për atë, por e kisha për Fatmirin”. Në fakt Fatmiri nuk ka qenë fare në Tropojë sepse në atë moment ka qenë në një vend tjetër. Kështu që është mbyllur ky kapitull. Flitej për Shkëlqimin. Atëherë të kemi parasysh momentin që Azemi dhe Haklajt në këtë bisedë ishin brenda kanunit, në besë me njëri-tjetrin, që do të thotë që deri në shpalljen e luftës, njëra palë do thoshte ti ke gabim, ose ti ia ke futur kot, ose ti je shkaktari, nga ky moment prishej besa dhe deklarohej prishja e besës. Këto janë parimet e kanunit.

Deri në këtë moment nuk prekej askush.

Kjo ishte marrëdhënia e Azemit me Haklajt. Marrëdhënien e Berishës me Haklajt e kemi të qartë sepse Haklajt e kishin shpallur armik dhe vrasës të vëllait të tyre. tani vijmë te marrëdhënia e Azemit me Berishën. Azemi kthehet në PD pas një klime tmerrësisht të ftohtë, që është viti 1996 dhe fillimi i 1997-s, ku arriti derisa të përjashtohej nga PD-ja. Natyrisht nuk e përjashtoi PD-ja por e përjashtoi Berisha dhe lufta e tyre ishte e madhe. Pas 1997-s u ndie e nevojshme fryma e Azemit sepse në psikologjinë dhe në frymën e PD-së atëherë ishte që mobilizimi i dhunshëm ishte ai që do ta rikthente PD-në. Dhe u soll ky i fortë dhe ai gradualisht u fut. Duke u futur gradualisht në PD, ai filloi të bëhej jashtëzakonisht i fuqishëm dhe të vinte në ato pozicione që filloi të rrezikonte. Azemi asnjëherë nuk ka hequr dorë nga tendenca dhe nga lufta e tij për të qenë në krye të PD-së, asnjëherë. Dhe këtë e kemi debatuar gjatë gjithë kohës që ne kemi qenë bashkë. Të mos harrojmë që, që nga viti 1993 deri më 1996, non stop Azemi, çdo aktivitet dhe çdo lëvizje e ka bërë vetëm me mua.

Pra keni qenë në lidhje shumë të ngushta bashkë.

Ka qenë një lidhje absolutisht e ngushtë dhe kemi bërë lëvizje.

Ç’mendonte ai për Sali Berishën në atë periudhë?

Ai, Sali Berishën natyrisht e shihte si atë person që i kishte marrë kryesinë e PD-së. Por më tepër ai e shihte si personin e vetëm, me të cilin ai nuk hapte dot luftë dhe me të vetmin person me të cilin ai nuk donte të hapte luftë dhe donte ta mbante mirë, ishte ai. Gjithsesi duhet të kuptosh një gjë, që Berisha, Azemin e mbante gjithmonë në distancë. Dhe po ta shikosh, asnjëherë nuk i dha tituj ekzekutivë, post ekzekutiv. Edhe një herë që u fol si ministër i Brendshëm, as nuk diskutohej fare. Gjithmonë i jepte poste që ishin honorifikë, por që Azemi, me pozicionin e vet politik, me reputacionin e vet, i shfrytëzonte maksimalisht. Por praktikisht ishte absolutisht asnjë gjë, pa asnjë lloj pushteti. Dhe Berisha e pati strategji. pikërisht kjo e tërbonte dhe e acaronte Azemin sepse kush di politikë e di mjaft mirë çdo të thotë të vendosesh në një qoshe atje kur ti ke ego për të qenë dikush. Kësaj egoje Azemi iu rikthye më 1998 dhe më 1998 Azemi u bë faktori kryesor në PD. Dhe kur them faktori kryesor duhet të kesh parasysh që në këtë periudhë janë disa lëvizje, ku ka lëvizje monetare, që janë lëvizjet e lekëve që vijnë nga

Pa shkuar te kjo.

Por duhet të kuptosh fuqinë e Azemit.

Ky forcim i Azem Hajdarit, sipas jush, e shqetësonte Sali Berishën?

Pikërisht këtë po them, pra, sepse Azemi u bë shumë i fuqishëm. U bë i fuqishëm politikisht. Në çdo vend ishte prezent Azemi. Saliu nuk dilte fare në terren. Azemi filloi të bënte strukturim njerëzish dhe filloi të organizonte grupe. Dhe aq më tepër, kishte në dorë lekë. Të gjitha këto e bënë faktor shumë të fuqishëm.

Nga i siguronte këto lekë?

Ta thashë, për lekët kishte shumë burime sepse burimet e lekut janë në Shqipëri. Por burimi kryesor në atë periudhë ishte financimi që bënte qeveria e Kosovës për blerje armësh këtu.

Pra ajo që është quajtur, nuk po e quaj trafik armësh, por lëvizje armësh drejt Kosovës.

Edhe unë nuk e quaj trafik. Kjo ishte një lëvizje që bënte qeveria e FARK-ut për të furnizuar strukturat e veta ushtarake.

Dhe këtu kishte një rol Azem Hajdari.

Natyrisht në PD ai e mori këtë faktor, sepse ishte faktor që lëvizte. Duke u bërë kaq i fuqishëm, Saliu ka pasur gjithmonë një parim, nuk linte njerëz që fuqizoheshin. Dhe kjo ishte ajo që historikisht është debatuar, është diskutuar por për aq sa unë e njihja Azemin dhe për aq sa debate kemi bërë dhe bisedime që kemi bërë, pikërisht kjo forcë ishte ajo që në hije prodhoi atë konfliktin midis Berishës dhe Azemit. Berisha nuk e donte Azemin, por ishte momenti që Azemi i duhej Berishës. Karakteri i Azemit ka qenë prezent në shumë raste të tilla dhe Azemi luante me mjeshtëri, që duke kaluar në ekstrem tërhiqte grupet militante të PD-së. duke tërhequr grupet militante organizonte grupet paramilitare dhe i organizonte grupe paramilitare, kjo është e vërtetë, të cilat ishin baza mbi të cilën përgatitej PD-ja për të realizuar atë kryengritjen që thuhej në atë periudhë, sepse duhet të vish në atë periudhë të kuptosh çfarë fryme tmerri dhe terrori ishte në Shqipëri për atë shpërthimin e sotëm, të nesërm, të pasnesërm. Dhe në këtë kuadër, duhet thënë që Azemi u fuqizua jashtëzakonisht shumë. Atëherë shiko ku del treshja Azem, Berishë dhe Haklaj, të tre janë prezentë. Të tre këta i ke në ngjarje. Çfarë ka ndodhur?

Ju thatë që mes Haklajve dhe Azem Hajdarit ishte ai pakti i besës, pra që nënkuptonte se asnjë prej palëve nuk duhej të sulmonte. Atëherë pse erdhi Fatmir Haklaj në Tiranë?

Tani, ky është zbërthimi i momentit të ngjarjes. Kemi dy ditë që, sipas informacionit që japin tani gazetarët investigativë, rreth 80 njerëz janë të angazhuar rrotull PD-së, selisë së PD-së. Dhe nga këta 80, zemra e aksionit, që janë edhe në makinën benz të Vlorës, janë te qoshja e PD-së. Kanë dy ditë, për të mos thënë që atë ditë që ka ndodhur ngjarja, në datën 12, ata kanë qenë gjithë ditën prezent aty. Tani të jap një strukturë si funksiononte selia e PD-së. Selia e PD-së kishte përgjim të brendshëm, që është normale, kishte përgjim të jashtëm nëpërmjet kamerave, kishte një rreth njerëzish të cilët funksiononin rreth e rrotull, rrinin nëpër kafene dhe jepnin informacion për çdo njeri të dyshimtë që ndodhej rreth e rrotull dhe kishte strukturë paramilitare, e cila ishte e gatshme të mbronte edhe ushtarakisht PD-në. Kjo strukturë paramilitare ishte një pjesë e Gardës, që ishte funksionale, por ishin edhe të gjithë personat, jo të gjithë pa përjashtim, të kuptohemi, por ishin ata njerëz të cilët praktikisht kishin pasur funksione në strukturat militare të shtetit, në polici, në SHIK, në ushtri. Të gjithë këta, çdo ditë, në këtë klimë që ishte prodhuar ku pritej nga momenti në moment të shpërthente, ishin prezentë, ç’ka do të thotë që të gjithë këta në një perimetër, kishin informacion për këdo që po vinte dhe që ishte i dyshimtë. I gjithë ky informacion kishte një pikë ku referohej dhe ky ishte Berisha.

Pra ai ishte njeriu që i dinte të gjitha.

Berisha. është edhe një strukturë tjetër, e cila merrej drejtpërdrejt me organizimin e tyre, por që nuk ishte Berisha. Ai raportonte te Berisha. Pra këta nuk vinin direkt te Berisha, por te një strukturë më përpara.

Po thoshit që Berisha ka pasur informacion për çdo gjë dhe për çdo njeri.

Berisha ka pasur informacion të plotë mbi prezencën e këtij grupimi.

Pra për prezencën e Fatmir Haklajt përpara selisë së PD-së.

Të të gjithë grupimit, të të gjithë trupës, por në mënyrë të veçantë Fatmiri që njihen, janë personazhe që janë të ekspozuar tashmë.

Të cilin ai e kishte armik.

absolutisht të deklaruar. Pra nuk vihet në diskutim konflikti deri në gjakmarrje i Haklajve me Berishën. Është i shpallur në këtë rast.

Duke qenë se informacioni ishte, atëherë pse nuk u mor asnjë masë nga e gjithë kjo strukturë kaq e armatosur, kaq e strukturuar me ish-policë, me ish-agjentë të SHIK-ut. Pra të gjithë këta njerëz e kanë parë makinën aty dhe nuk kanë marrë asnjë masë.

Këtu fillon gjithë algoritmi i ngjarjes. Algoritëm do të thotë mekanizmi i zgjuar i ngjarjes. Tani vijmë në momentin kur këto trupa që mbronin PD-në, do të fillonin konfliktin me grupin e Haklajve. Do të kemi një konflikt të transferuar nga Tropoja në selinë e PD-së, ç’ka do të thotë që ndeshja ushtarake midis dy palëve në selinë e PD-së ishte goditje e rëndë politike e Sali Berishës. Sali Berisha ishte aq i mençur sa të thoshte “jo këtë konflikt”. Atëherë truri punon. Çfarë mekanizmi do të përdorim që të shmangim konfliktin midis grupit tropojan që vinte në rrethinat e PD-së dhe grupit mbrojtës që ishte ai që ishte, pavarësisht strukturës çfarë i përkiste.

Por edhe ai kishte elementë nga Tropoja, padyshim.

Të mos e fusim në këtë pistë. Në fund të fundit ishte një grup paramilitar që mbronte PD-në s’ka rëndësi nga ishin. Pra nuk dua ta fusim në konflikt. Them konflikti i Tropojës ku luftëtarët e Tropojës kanë zbritur dhe kanë rrethuar PD-në, nuk mund të bëjë ushtarakisht në selinë e PD-së sepse çdo politikan i mençur tenton ta shmangë këtë konflikt për të ruajtur politikisht veten e vet, se do të ishte katastrofë politike.

Ju po thoni që Berisha e dinte shumë mirë.

Tani vijmë në momentin e dytë, kush do të ndeshej me ta? Këtu vjen elementi Hajdari.

Këtu lind pyetja kush e nxori Azem Hajdarin?

Jo, kush e nxori, sepse Azem hajdari është në Lushnjë dhe duke qenë Azemi në Lushnjë, automatikisht ai ka ardhur direkt në seli dhe nga selia menjëherë iu dha dhuratë këtyre. Kush e nxori? Nuk dua ta di fare instrumentin kush e nxori. Ka një të vërtetë të madhe që Azemi, direkt i armatosur, drejtohet te makina. Tani janë dy pyetje. Azemi shkon te makina se e dinte që atje ishte fatmir Haklaj. Në kuadrin e besës së marrë, Azemi nuk kishte pse të shkonte i armatosur. Do shkonte atje se i kishin dhënë besën njëri-tjetrit. Jemi tek Azemi i cili po shkon, nuk dimë se çfarë ndodh në krahun tjetër. Ndërkohë jemi në rastin e dytë, kur Azemi nuk e dinte fare se kush ishte aty.

Ju po thoni dy variantet që ekzistojnë.

Po dy variantet. Pra Azemi ose e dinte që ishte Fatmiri, ose nuk e dinte. Tani nuk e dinte, prandaj vajti me pistoletë. Pra jemi në dy raste: nuk e dinte dhe vajti me pistoletë apo e dinte dhe vajti në besë. Që Azemi të shkonte i armatosur te Haklajt, kur e dinte që ishin Haklajt, kjo është çudi e madhe sepse si mund ti shkosh Fatmir Haklajt që dihej që ishte i forti i Tropojës, të shkoje dhe ta vrisje me një pistoletë? Azemi nuk e ka ditur fare që ishte Haklaj.

Sipas jush.

Absolutisht nuk e ka ditur sepse po t’i shkonte me pistoletë Fatmirit, kjo është

Por ama këtu është lidhja. Ju po thoni që PD-ja dhe Berisha e ka ditur që ishte Haklaj, por është nxjerrë Azemi pa e njoftuar që ishte Haklaj.

Pikërisht pra, shikoje analizën me kujdes. Azemi ose e ka ditur ose s’e ka ditur. Po ta dinte ishte në besë, nuk do të shkonte i armatosur. Nuk e ka ditur. Po ta dinte që ishte Haklaj s’do të shkonte i armatosur se ishte në besë. Jo vetëm që ishte në besë, por ka edhe një gjë tjetër. Si do t’i hkonte ai një makine me pistoletë, ku ishin tre veta dhe që ishte më i tmerrshmi i Tropojës. Një gjë kishte Azemi, ishte i rrëmbyer shpeshherë, ishte energjik, ishte luftarak, në jetën e tij nuk ka qenë asnjëherë budalla, lëvizjet i bënte të guximshme, por asnjëherë budallallëqe.

Po frikë nga Berisha kishte?

Ai dinte skemën që diçka do të ndodhte, por nuk e priste në atë moment që do të ndodhte te selia e PD-së. Dhe ai masat e mbrojtjes nuk mund t’i bënte sepse edhe ai nuk ishte aq injorant sa të thoshte se ngjarja do të ndodhte në rrethinat e PD-së. ngjarja do të ndodhte diku tjetër. Tre atentate që ia di unë për mrekulli i kanë ndodhur në Fushë Krujë, në Fier, një afër Shkodrës. Tre atentate i janë bërë Azemit, që ia di unë, por asnjë në selinë e PD-së. si do të vritej tjetri në selinë e PD-së?

Pra ishte pamundësia për të ndodhur aty që e bëri Azem Hajdarin të ishte i qetë.

Ishte i sigurt, i qetë. Ishte absolutisht i qetë. Pra me një fjalë, kemi një Azem i cili ishte pa mbrojtje në atë vend, kemi një Azem të cilit i thonë: “shiko se janë ata aty”, kur dihej mjaft mirë kush ishin, kemi një Azem që nuk e dinte ku po shkonte, por po shkonte me pistoletë diku. Këtu është pjesa e lëvizjes së Azemit. Vijmë tani te lëvizjet e Haklajve.

Para se të shkojmë këtu, pyetja është se Azem Hajdari nuk ishte objektivi i tyre sepse ata kishin një lloj garancie nëpërmjet kasetës që Azemi i kishte dhënë Muharrem Haklajt. Pyetja është: pse erdhën ata të instaluar dhe u ngulën në selinë e PD-së? Çfarë kërkonin? Kokën e kujt kërkonin?

Sepse rrethimi i PD-së bëhej për një kokë dhe unë kur them që treshja Haklaj-Berisha-Azem është objekti i debatit dhe i hetimit, është e qartë kush ishte koka tjetër.

Pra ju po insinuoni që ishte Berisha.

Pa diskutim.

Ju e dini shumë mirë dhe kush ishte Berisha në atë kohë. Ndoshta ishte një nga njerëzit më të fuqishëm edhe sesa vetë kryeministri Nano, madje në biseda që unë kam bërë me socialistë, ata çdo hap që bënin kishin merakun e madh se çfarë do të mendonte apo çfarë do të thoshte Berisha. Kjo do të thotë që ky njeri pothuajse ishte i paprekshëm. Është pak e vështirë të besohet që Fatmir Haklaj të vijë në Tiranë për kokën e Berishës dhe a ishte Berisha një objektiv i pamundur për Haklajn? Si mund të ekzekutohej në selinë e PD-së njeriu më i fuqishëm në Shqipëri?

Ç’do të thotë i fuqishëm në këtë periudhë?

Në sensin që ai kishte ato që ju thatë, grupet militare, plus që kishte një merak të madh edhe nga qeveria, se ishte njeriu që s’duhej t’i ndodhte asgjë e keqe.

Atëherë qeveria ka dalë jashtë loje sepse, për hir të së vërtetës, është e interesuar për këtë konflikt. pra implikimi i vetëm i qeverisë për mua është dalja jashtë loje në distancë e këtij konflikti, i cili është konflikt që ka palë. Ka Haklajt në një krah dhe Berishën në krahun tjetër. Kur vijmë te pushteti dhe te forca e Saliut, jemi në një terren ku reagimi ushtarak në atë vend është vdekjeprurës politikisht për Saliun. Nuk mund të bëhet konflikt në atë vend sepse shkatërron politikisht Saliun.

Grupi Haklaj kishte këllqe që të vriste Sali Berishën?

Grupi Haklaj kishte këllqe që të rrethonte PD-në dhe ky është fakt.

Këtë e bëri. Por nëse objektivi ishte Berisha, siç thoni ju, ata e kishin të tiposur në mendje apo jo?

Atëherë, kishte këllqe të rrethonte PD-në. Fakti që kishte këllqe të rrethonte PD-në, do të thotë që ishte një strukturë e frikshme për çdo gjë, referuar edhe faktit që Saliut nuk i interesonte që të bëhej konflikti në selinë e PD-së. Saliu do ta godiste këtë grup, i cili në dinamikën e vet ka goditje, dhe e zhduk komplet. Si kanë ndodhur ngjarjet përsëri hetimet do të tregojnë kush është. Por aty jo. Dhe aty me prezencën e tyre të mençur apo të pamençur, të studiuar me pushtetin që kishte njëri krah ose krahu tjetër, të skenarizuar përtej kësaj ngjarjeje etj., etj., të gjitha dyshimet janë të pranishme, duhet thënë që ky grup faktikisht e rrethoi PD-në. Dhe e rrethoi për ç’arsye? Unë them që e rrethoi për këtë punë. Atëherë le të gjejmë një arsye tjetër. Gjeni një arsye tjetër pse u rrethua PD-ja.

Pse erdhën aty, se këtë pyetje bën çdo njeri.

Pse erdhën, por dihet zyrtarisht që konflikti midis Haklajve ishte me berishën dhe ishte me Hajdarin. Në datën 2, Hajdari e kishte zgjidhur problemin, sipas tij. Tani kemi një ngjarje tjetër. Këtu futet Izet Haxhia. Një ditë përpara. Izet haxhia është shumë aktiv në komunikim me këta.

Po, e ka pranuar edhe vetë, që i ka takuar në ambiente të ndryshme.

Po pra, po. Është shumë aktiv. Çfarë ka ndodhur? Çfarë ka dhënë? Cilat janë informacionet shtesë që u ka dhënë? U ka thënë: “shikoni se nuk është Saliu ai person, por mund të jetë ky tjetri”. 

Ju mendoni që mund ta ketë bërë Izet Haxhia këtë?

Absolutisht, sepse këtu vijmë në reagimin e Haklajve tani. Haklajt e goditën Azemin jo se kishte pistoletë në dorë, por e goditën sepse u kishte dhënë informacion shtesë që rrëzonte absolutisht besën. Dhe këta nuk patën më kohë që të bënin besën e dytë. Këtyre Haklajve u ëhtë dhënë një informacion tjetër. Kush ishte informacioni? Hetimi do ta nxjerrë. Prandaj them që Izeti duhet të flasë. Izeti është një nga faktorët i cili implikohet kaq këtu dhe çuditërisht shitet. Në datën 14 shtator, gjithë procesi i lëvizjes së dhunshme, që dikush e quan grusht shteti, dikush e quan revolucion, dikush kryengritje etj., etj., dirigjohej ushtarakisht nga dy persona, njëri prej tyre ishte Izet Haxhia. Izet Haxhia është shumë aktiv në një proces që bëhet në drejtim të ambasadës amerikane. Pra është njeri tmerrësisht i besueshëm. Të kemi parasysh që më 14 shtator është i besueshëm.

I besueshmi i Sali Berishës, po thoni.

Po, po. Saliu kthehet në zyrë, dy persona dirigjojnë të gjithë procesin. Nuk po e them tjetrin. Izeti pushtoi televizionin. Ai tjetri iu fut Kryeministrisë. Kështu janë ndarë gjërat. Dhe u ndanë, njëri iku andej, tjetri iku këtej. Atëherë, një njeri kaq i besueshëm, si çuditërisht doli si një nga tradhtarët më të mëdhenj dhe bashkëpunëtor? Prandaj Izeti me të drejtë thotë që nuk ka dorë në ngjarjen e vrasjes. Edhe unë kështu them. Por ai ka dorë në informacion. Ky informacion është pjesë e hetimit. Dhe ky hetim duhet të bëhet.

Është një informacion që mund të ketë devijuar objektivin e Haklajve, po thoni.

Jo ta devijojë, objektivi nuk është ndryshuar, të kuptohemi. Nuk është ndryshuar objektivi. Por informacioni shtesë e ka nxjerrë zbuluar përsëri Azemin. Pra, në qoftë se në datën 2, Azemi nëpërmjet takimit që bëri mori besën, dha një informacion duke thënë që “nuk jam unë vrasësi, por vrasësi ndodhet sipër”, Haklajve atë ditë që ata kanë ardhur në Tiranë për tjetër objektiv, u është dhënë një informacion. Dirigjenti e dinte mirë informacionin, prandaj e çoi Azemin aty. Sepse po të mos kishte informacion mbi informacionin që i ishte dhënë Azemit, mund ta çonte Azemin dhe Azemi në kushtet e besës do të bënte bisedë siç bëri me të atin e tyre. Por s’bëri atë punë, u konfliktua, ç’ka do të thotë që krahu tjetër ishte karikuar me një situatë të re, e cila ndoshta në atë moment e kishte ndryshuar komplet situatën, që jo, vrasësi i Shkëlqimit nuk është më Saliu por është Azemi. Ndoshta këtë gjë do ta vërtetojë hetimi them unë, prandaj them që duhet futur në hetim kjo çështje.

Këtu ka një proces dhe ju mendoni që mund dhe duhet të zbardhë shumë gjëra Azet haxhia, sepse ai vetë e ka kërkuar edhe praninë e Berishës në gjyq. Si mendoni ju se u prish ai me Sali Berishën? Cili ka qenë motivi?

Izet Haxhia është thembra e Akilit jo vetëm e kësaj ngjarjeje. Izet haxhia ka qenë njeriu më i besuar i Saliut dhe është protagonist.

Ka dijeni për shumë ngjarje. Sipas avokatit ka deponuar madje në SPAK për shumë nga ngjarjet që janë të pazbardhura në Shqipëri.

Nuk di çfarë ka bërë. Di vetëm një gjë, që në çdo ngjarje që ka ndodhur në Shqipëri, me prapavijë serioze deri edhe kriminale, ka dorë Izet Haxhia sepse ka qenë pisqolla e Saliut. Ka shumë ngjarje në këtë periudhë ku Izet Haxhia është shumë aktiv. Në mënyrë të posaçme më 14 shtator, është shumë aktiv. Gjatë periudhës, flitej në atë periudhë të këtij konflikti dhe të ngjarjeve që u qetësuan shumë me vonesë, në Tiranë kanë lëvizur dy furgonë, furgoni i bardhë dhe furgoni blu. Ata dy dirigjentët e parë që komanduan linjat drejt Kryeministrisë dhe Televizionit, ishin përsëri në këta furgonë dhe këta furgonë terrorizonin komplet Këshillin e Ministrave dhe Ministrinë e Brendshme dhe e detyruan ministrin e Brendshëm që të mos dilte fare nga Ministria. Deri këtu.

Shteti ka qenë inekzistent.

Dhe ajo që është më serioze, që e implikon dhe që do të dalin këto, është agresioni ndaj ambasadës amerikane. Në këtë periudhë, e gjithë Tirana e di që për aq ditë

Ai ka folur edhe për këtë, me sa di unë.

Nuk e di çfarë ka folur ai, por di vetëm një gjë që ambasada amerikane ose “Rruga e Elbasanit” u spostua komplet. Nuk kalonin njerëz te “Rruga e Elbasanit” sepse informacioni ishte i saktë, që një makinë me tritol, me dinamit, me lëndë plasëse, do të përplasej dhe do të hidhte në erë ambasadën amerikane. Dhe u morën masat deri sa u neutralizua. Kjo është e vërteta dhe në këtë lojë është prezent Izet Haxhia. Thashë që nuk është thjesht vrasja e Azemit, sepse te vrasja e Azemit ai është dërguar për të dhënë informacionin dhe kaq është misioni i tij. Nuk është prezent në proces se nuk ka lidhje fare. Si tropojan u ka thënë “urdhëroni, ja kush është e vërteta”, ndoshta.

Kush mund ta ketë dërguar? Berisha?

Normal. Ata vetëm një dorë i komandonte. Atë e komandonte drejtpërdrejt Berisha, asnjë tjetër.

Pra ju po thoni që në datën 11 shtator, sepse vetë Izeti e ka pranuar, ka një rrjedhë logjike kohore ky rrëfim. Më 11 shtator ai takohet me Haklajt dhe, sipas jush, është dërguar nga Berisha për t’u dhënë një informacion që do të ishte në dëm të Azem Hajdarit.

Absolutisht që u është dhënë informacioni, për mua sigurisht, sepse unë po bëj analizë në këtë rast. Pra duhet kuptuar që e gjitha kjo që po bëjmë është analizë.

Nuk po bëjmë hetim.

Grupi i fakteve është grup faktesh i një natyre tjetër. Grupi i fakteve është për t’u dhënë atje ku duhet, por nuk e zgjidhim problemin sepse faktet e spostojnë problemin. Analiza është e tillë.

Berisha e largon Izet Haxhinë. Duke qenë se e ka pasur bashkëpunëtor, i ka shërbyer më 14 shtator, si ka mundësi që berisha më pas e largon?

Kjo është një pikëpyetje e madhe për mua. Ndoshta është momenti kur Izeti, i dekonspiruar në ngjarjet e ambasadës amerikane, mund të flasë. Ndoshta. Por të mos flas më tutje. Gjithmonë në kuadër të analizës, të kuptohemi, sepse unë nuk përfaqësoj institucion hetimi, as shërbim, asgjë tjetër. Unë bëj analizë dhe në analizën time them këto gjëra. Natyrisht do të ketë edhe njerëz të tjerë, të cilët do t’i analizojnë këto që them unë, se është normale. Kjo ngjarje edhe kaq sa flasim ne, nuk mbetet këtu, se praktikisht është ngjarje nga më seriozet dhe të pazbardhura në Shqipëri. Prononcimi im është provokator në këtë moment, për ta hapur debatin dhe për të filluar hetimin. Synimi im, edhe me artikullin që kam bërë, edhe me këtë dalje është që të fillojë edhe një herë hetimi në tri pista ose me objekt tre persona: Haklajt, Hajdarin, Berishën.

Pra ju po thoni se vetë Berisha e ka pranuar që e ka mbyllur me këtë çështje dhe nuk ka pse të shkojë në gjyq. Ju mendoni që ai duhet të shkojë në gjyq nëse thirret?

Absolutisht, ku ka njeri që thirret dhe nuk shkon.

Përtej procedurave, sepse nëse të thërret gjykata do të shkosh patjetër. Por a ka motiv që ai të shkojë në gjyq?

Atëherë, gjyqi që po zhvillohet tani nuk është ky gjyq që diskutoj unë. Ky gjyq që diskutoj unë tani është një kërkesë e Izet haxhisë si i pandehur, dhe i drejtohet berishës sepse është shpallur në mënyrë të drejtë apo të padrejtë, punë e tij, është e drejta e tij ta kërkojë dhe i thotë që “kemi të dhëna që në këtë vrasje më ke implikuar ti”. Dhe është e drejta e tij që të kërkojë dëshmitarë. Është e drejta e gjykatës, pasi ta vlerësojë, ta thërrasë ose jo. Nuk mund të analizoj unë sot nëse duhet të shkojë ose jo.

E vërtetë. Ndoshta ne kur analizojmë 12 shtatorin, në njëfarë mënyre, mbetemi vetëm te vrasja. Pasojë e rëndë ishte rënia e qeverisë. Nga informacionet që ju keni se e njihni mirë atë periudhë, a kishte realisht një plan, siç e ka pranuar vetë kryeministri Nano, për ta ekzekutuar atë?

Nuk mund ta them këtë sepse kjo është shumë konspirative.

Apo ishte thjesht tentativë për të marrë qeverinë dhe kaq.

Politikisht asgjësimi i Nanos thjesht do të sillte një kakofoni dhe një dëm të rëndë për PD-në. Asgjësimi i hapur i përfaqësuesve të lartë politikë gjithmonë ka kosto për atë që e bën ekzekutimin. Kështu që ajo do të ishte një humbje jete për Nanon, por do të ishte një fitore e PS-së dhe një dëm politik shumë serioz i PD-së. Kështu që mendoj se Saliu nuk do ta bënte këtë gafë, as na ka shkuar ndonjëherë në mendje, në këtë rast. Saliu, ose i gjithë procesi i 14 shtatorit, ishte që të prodhonte një insinuatë destabilizimi në Shqipëri dhe nga kjo situatë destabilizimi të prodhonte një krizë politike dhe një zgjidhje të re politike. Kjo nuk u pranua.

Analiza juaj është shumë interesante dhe sjell një këndvështrim ndryshe nga ata që kemi pasur deri tani. Në rast se ecim me logjikën tuaj, pra vjen një grup shumë i fuqishëm nga Tropoja dhe objektiv kishte Sali Berishën, ndërkohë, sipas jush, Berisha kishte një tjetër objektiv, që të shkaktonte nëpërmjet një vrasjeje VIP destabilitetin dhe rënien e qeverisë, sikur nuk shkojnë këto. Duket që një krah kishte ndërmend të asgjësonte Berishën dhe nga ana tjetër, nëpërmjet një asgjësimi VIP, siç thoni ju, të shkaktonte rënien e qeverisë. A ju duket sikur janë pak kontradiktore?

Jo, nuk janë kontradiktore. Ju me të drejtë e trajtoni në këtë formë që ato janë kontradiktore sepse i lidhin të gjitha ngjarjet që do të vritej Azemi. Pra erdhën ata të Tropojës dhe do të vritej Azemi. Jo, nuk është kjo. Ata të Tropojës zhvillimin e kanë në datën 2 shtator. Ai 2 shtatori kur u takua Azemi me Haklajn, ishte pjesë e skenarit të Saliut apo ishte pjesë e skenarit të Azemit? Ishte e Azemit. Por më 2 shtator fillon një lëvizje. Dhe fillon një lëvizje besëdhënieje. Dhe nga 2 shtatori deri më 11 shtator, kemi 8 ditë. Dhe e gjithë dinamika e këtyre 8 ditëve është ajo që, sepse ç’ndodh? Haklajt arritën të marrin vesh që shkaktari i vrasjes së tyre është një. Deri para 2 shtatorit kishin dy dhe u doli një. Dhe këtë ua dha Azemi. Por në datën 11 shtator marrin vesh se paska edhe dikë tjetër.

Mund të mos jetë një, por mund të jenë dy.

Nuk e di. Dimë njëri që është Azemi, sepse natyrisht informacioni nuk u ka thënë që është Saliu, s’u ka thënë që është edhe Saliu edhe ai, se ata do të vazhdonin. Por u është thënë që është Azemi. Dhe algoritmi i ngjarjes, pra kombinacioni i ngjarjes, skenarizimi i ngjarjes, i këtij momenti, shfrytëzimi në mënyrë të zgjuar, të mençur, për të arritur një objektiv të ngjarjes, është dërgimi i Azemit atje. Pra ngjarja është spontane në lëvizjet e Haklajve. Tani duhet të kuptojmë edhe një gjë, se problemi është, vijmë te Gafur Mazreku. Gafur mazreku pasi pati një incident në parlament, vjen dhe qëllon mbi Azemin pas kaq ditësh. Çfarë ka ndodhur në këtë rast? Ka ndodhur një gjë që është shumë interesante. Gafuri shkon në zonën e vet, është një zonë malësore. Dhe në zonën e vet të gjithë qytetarët filluan ta tallnin, “Azemi ta vuri kokën në prapanicë”.

Ta sqarojmë episodin. Ka qenë një përleshje fizike, ku Azem hajdari duke qenë edhe më i fuqishëm, e merr Gafur Mazrekun dhe ia vendos kokën midis këmbëve. Kam përshtypjen se ky ka qenë gjesti.

D.m.th. i gjithë debati ishte, Azemi ishte në podium, po fliste, shkon Mazreku, jo dua vend, jo s’dua vend dhe pastaj filloi përleshja. Azemi e kap dhe koka e Gafurit është futur midis shalëve të Azemit. Ky gjest u fotografua. Ky është poshtërim. Atëherë ç’ndodh? Të gjithë ata njerëz të cilët donin që këtë konflikt ta shfrytëzonin, i vajtën dhe si pikë uji filluan të godisnin ndërgjegjen e Gafurit. Dhe e vunë një malësor përpara detyrimit të hakmarrjes tashmë, sepse e shtyu nderi. Dhe Gafuri erdhi këtu dhe bëri hakmarrjen. Atëherë e njëjta skemë është edhe kjo këtu.

Këtë ngjarje PD-ja e ka quajtur si politikisht të motivuar.

Lëre pjesën politike. Duhet të kuptosh një gjë, që Saliu në çdo kohë ka ditur të shfrytëzojë maksimalisht çdo insinuatë. Nuk ka ekzistuar dhe e ka shfrytëzuar, jo më që kur ekziston e manipulon si të dojë. Ngjarja është kaq e thjeshtë.

Për të bërë paralelizmin e ngjarjeve, ç’lidhje kishte?

Po pra, tani ekzistojnë edhe korridore të tjera shumë të interesuara që ta nxisin konfliktin midis Haklajve dhe Berishës. Dhe këto kanë provokuar dhe kanë nxitur dërgimin e tyre në Tiranë. Jemi akoma në një gjellë të nxehtë të gatuar më 2 shtator. Të gjitha palët, me atë kontakt që ka bërë Azem Hajdari dhe Hamdi Haklaj, janë ngacmuar. Është ngacmuar Saliu nëpërmjet përgjimit, është ngacmuar Azemi nëpërmjet një procedure për të hequr një barrë, janë ngacmuar Haklajt sepse u ka vajtur kaseta. Të gjithë këta janë ngacmuar. Dhe ky ngacmim e ka aktivizuar këtë treshe në Tiranë.

Është edhe një motiv i cili përflitet shpesh dhe që ka të bëjë me atë që ne e quajtëm transportim armësh, por shumë e thonë si trafik armësh drejt Kosovës. Duke qenë se edhe Haklajt ishin shumë të fuqishëm në këtë çështje, edhe hajdari ju e thatë që ishte i rëndësishëm në këtë çështje, mund të ketë pasur një përplasje në këtë drejtim?

Faktori i lëvizjes së armëve drejt Kosovës është një faktor që duhet të merret medoemos në konsideratë në këtë konflikt. Se si do të merret në konsideratë, është hetimi. Gjithsesi unë po e hedh pistën. Jemi në një periudhë kur, nën mbështetje dhe nën mbikëqyrje të NATO-s dhe të Amerikës, në Kosovë organizohet lëvizja e armatosur çlirimtare, që fillimisht ishte spontane dhe pastaj organizohet në një strukturë të organizuar që quhet UÇK. Kjo strukturë, jo vetëm në planin organizativ, pranë saj kishte të dërguar nga NATO, të dërguar nga shërbimi ynë informativ, pranë saj atje në Kosovë, kush e njeh situatën atëherë, 20 km brezi ynë kufitar kontrollohej nga ne jo nga serbët, se s’futeshin këtej etj., etj. Dhe kjo strukturë po fillon të organizohet për të marrë pas çlirimit drejtimin e vendit. Në këtë periudhë, në Shqipëri ekziston një strukturë tjetër ushtarake, që është Fark-u, që është ushtria e qeverisë në ekzil. Në qoftë se e para, UÇK-ja, ishte absolutisht nën kujdestarinë e NATO-s dhe të Amerikës, kjo që ishte në Shqipëri ishte nën kujdestarinë e Bukoshit dhe të Sali Berishës. Vjen një moment kur kjo strukturë duhej të dërgohej në Kosovë, që në Kosovë të ishin prezente dy struktura militare. Pikërisht kjo është një lëvizje, e cila në politikë është tmerrësisht e rrezikshme, sepse prania e dy strukturave me shtabe të veçanta, në një vend ku organizohet luftë çlirimtare, sjell një problem shumë të madh pas luftës, ku për marrjen e pushtetit këto struktura do të futen deri në konflikt të armatosur me njëra-tjetrën. Pikërisht këtë, NATO dhe Amerika nuk e kanë lejuar. Dhe nuk e kanë lejuar në të gjitha format. Njëra nga format ishte angazhimi i Haklajve që çarmatosën FARK-un kur shkoi drejt Kosovës. E çarmatosi. Pra kjo strukturë nuk arriti që të futej e armatosur në Kosovë. Ndërkohë, në këtë periudhë kur ne bëjmë gjithë këto veprime, ndërkohë kur NATO dhe Amerika nuk lejon organizimin e strukturave të tjera paralele ushtarake në Kosovë, në Shqipëri qeveria e Kosovës financon blerje armësh që këto armë t’u shkonin në mënyrë ilegale këtyre strukturave që tashmë ishin në Kosovë, por të paarmatosura. Këtu është angazhuar PD-ja, është angazhuar Saliu, por ai që është në terren duke organizuar drejtpërdrejt është Azemi. Dhe Azemi në këtë periudhë bën këtë procedurë, mbledh armë, por i mbledh për këtë llogari, jo për atë llogari që flitet si kontrabandë etj.

Mund të ketë një motiv konflikti këtu, duke qenë se Haklajt ishin të lidhur me UÇK-në, kurse Azemi ishte i lidhur me FARK-un?

Jo, jo. Që të kuptohet mirë, Haklajt nuk ishin të lidhur me UÇK-në. Haklajt janë përdorur nga strukturat e NATO-s dhe të Amerikës për të bërë këtë bllokim. Duke qenë se në Tropojë ata ishin grupimi më i fuqishëm dhe Tropoja ishte porta hyrëse në Kosovë, natyrisht aleanca perëndimore në këtë rast nuk do të hapte luftë ne Haklajt se s’ishin problem Haklajt. Por i bënë aleatë për të realizuar misionin e vet, për të transportuar armët. Kuptohet që në këtë kuadër Haklajt u fuqizuan, por interesi i lëvizjes kosovare i kërkonte Haklajt. Dhe Haklajt në këtë rast, jo se ishin me UÇK-në, por ishin vënë në dispozicion dhe kryen shumë misione në shërbim të NATO-s për UÇK-në. Ndërkohë edhe Azemi jo se ishte me FARK-un. Pra të dy ishin aktorë që nuk kishin lidhje drejtpërdrejt, por ishin operatorë në këtë proces.

T’i kthehemi edhe një herë 12 shtatorit. Po bëj një pyetje hipotetike se tashmë gjithçka ka marrë fund. Nëse nuk do të ishte shfaqur atë mbrëmje Azem Hajdari apo do të ishte në një qytet tjetër, Fatmir Haklaj dhe grupi i tij do të vazhdonte të qëndronte para selisë së PD-së, deri sa në një moment të dilte Sali Berisha?

Sinqerisht tani nuk mund të flas se cili ishte skenari i tyre, sepse skenari i tyre ishte i tyre. mund të ishte presion dhe të largohej, mund të kishin ndonjë skemë tjetër, nuk mund të flas sepse është shumë e thellë që të diskutoj unë se çfarë projekti kishin Haklajt që erdhën aty. Është fakt që ata e rrethuan PD-në. Është fakt që etj., etj., por është fakt që Azemi nuk ishte në PD. Por Azemi u thirr. Dhe u thirr për të realizuar skenarin. U thirr dhe iu tha: “shko direkt atje”. Dhe ky është fakt.

Vetë Berisha ka folur për implikim të shtetit në këtë vrasje. Përtej qëndrimit të Berishës, ju si e shikoni rolin e shtetit në gjithë këtë histori? A kishte dijeni shteti për këto që po ndodhnin?

Absolutisht për të gjitha kishte dijeni. Dhe në qoftë se unë shkruaj sot, them SHIK-u ka informacion për çdo gjë, e ka të dokumentuar. Të gjithë ngjarjen e ka të dokumentuar. Sepse, në qoftë se PD-ja ose selitë e partive ishin me sistem mnaxhimi me kamera vizive etj., etj., dhe shërbimi informativ, dhe policia pranë strukturave që janë të rëndësisë së veçantë dhe që janë pika strategjike se kanë të bëjnë me sigurinë kombëtare, organizon shërbimin e vet. Ky nuk është sekret, nuk është shkelje ligjore, është një proces më se normal.

Gjithnjë themi shërbimi, por policia kishte dijeni për praninë e këtij grupi prej 80 vetash që rrethoi selinë e PD-së, apo ishte e pafuqishme në atë kohë?

Kuptohet, jemi në një rrethanë ku shteti aktiv nuk ekziston fare.

Qoftë edhe në Tiranë?

Fare. Edhe në Tiranë nuk ishte fare prezente. Ishte e dukshme, por inaktive. Them për shërbimin e fshehtë sepse shërbimi i fshehtë nuk ekspozohej dhe merrte informacion. Mundet që strukturat policore, por strukturat policore ishin tmerrësisht të frikësuara dhe jo aktive sepse vendi, duhet të kemi parasysh se flitet për një periudhë absolutisht më të keqe destabël në Shqipëri, më e keqja destabël në Shqipëri. Nuk ka ekzistuar që nga viti 1992 deri më 1996. Edhe më 1997 nuk ka qenë kjo situatë. Kjo periudhë ka qenë një nga periudhat me terror të jashtëzakonshëm në opinion. Dhe ky terror natyrisht që kishte ndikimin e tij, sepse të kuptohemi, shtatori, në çdo vend që të hyje jo vetëm në zyra por edhe në kafene, të gjithë prisnin se kur do të ndodhte shpërthimi.

Çfarë synonte destabilizimi?

Destabilizimi ishte një shpërthim, një konflikt, krizë politike, zgjidhje politike.

Pra synohej zgjidhje politike, jo diçka më tepër?

Jo, jo. Edhe një herë, skema përgjithësisht ka qenë: nëpërmjet protestës nëpërmjet konfliktit, prodhohej krizë politike. Kriza politike kërkonte zgjidhje politike sepse të kemi parasysh që 1997-a që ndodhi si shpërthim, ishte shfrytëzimi i një situate, u krijua krizë politike dhe u bë zgjidhje politike. Kjo është formula e zakonshme.

Pra PD-ja kërkonte t’i kthente reston qeverisë socialiste?

Ajo kërkonte të kthehej në pushtet, jo t’i kthente reston, sepse 1997-n nuk e bëri PS-ja. E menaxhoi PS-ja, që ishte normale. Kushdo do ta menaxhonte. Të mos bëjmë shumë më tepër militantizëm në këtë rast. Gjithë ajo ngjarje më 1997, me gjithë atë konflikt të jashtëzakonshëm, të mos e shfrytëzonte politikisht PS-ja? Atëherë të ikte PS-ja. Por 14 shtatorin e organizoi PD-ja. E organizoi, e mori përsipër dhe në fund fare ka qenë humbja e saj politike historike, që për 8 vite nuk pati më mundësinë të merrte pushtetin. Dhe ai 14 shtatori e zhyti PD-në që iu desh të bënte një proces 8-vjeçar që të rikthehej në pushtet.

14 shtatorin dhe këtë dëshirë që kishte PD-ja për t’u rikthyer në pushtet, kush e zmbrapsi sipas jush? Motivin e 14 shtatorit për të ardhur në pushtet, për të shkuar te kriza politike. Ishte faktori ndërkombëtar që i tha Berishës “stop”?

14 shtatori, në të gjithë formatin e vet, në çdo analizë që të bësh, është grusht shteti. Gjithmonë, marrja e pushtetit me grusht shteti, ose do të ndërtosh struktura dhe do të gjesh aleatë diku dhe ta mbash me ta, ose nuk e mban dot pushtetin. Faktori ndërkombëtar, marrjen e pushtetit me grusht shteti, pra me dhunë, në mënyrë absolute nuk e lejon si precedent, për të mos thënë që nuk kishte motiv për të marrë pushtetin. Ishte një qeveri e brishtë, një shteti i cili të gjithë po bëjmë përpjekje ta ndërtojmë pas asaj goditjeje të madhe që bënë, vjen goditja tjetër. Dhe faktori ndërkombëtar ka qenë faktori kryesor që e bllokoi. Unë mund të jap një fakt: më 14 shtator, ora 8 e gjysmë e darkës, unë kam qenë prezent në rrethinat e televizionit shtetëror dhe kam qenë pranë përfaqësuesit të OSBE-së Harens. Ishin edhe dia funksionarë politikë aty. Ai ka marrë në prezencë Genc Pollon. Vendi ishte i rrethuar nga grupe komando. Pra i gjithë Televizioni ishte i rrethuar nga grupe komando. Asnjëherë s’e mora vesh se çfarë ishin ato grupe komando, por po të them se ishin grupe komando me një uniformë që unë s’e njihja. Pikë.

Ç’do të thotë?

Komando ushtarake.

Nga vinin ata?

Nuk e di, nuk mund të them si e qysh sepse unë isha vëzhgues. Dhe i është thënë Genc Pollos nga përfaqësuesi i OSBE-së: “Për 20 minuta, të gjithë personat që janë brenda jepni urdhër që të largohen nga Televizioni, përndryshe do të ketë ndërhyrje”. Brenda 10-15 minutash të gjithë janë larguar. Dy persona që ishin në regji dhe si tani e di që ishin dy kosovarë, u kapën brenda por nuk bënë rezistencë, kështu që edhe ata janë shoqëruar dhe janë larguar. Dhe këtu është mbyllur 14 shtatori në sulm në Televizion. Është pas daljes së Ekrem Spahisë që shpalli rrëzimin e qeverisë, marrjen e pushtetit etj., etj.

Në shkrimin tuaj ju e përmendni si mjaft të rëndësishëm për të zbërthyer marrëdhënien Haklaj-Berisha-Hajdari. Duket se nga kjo treshe, ai që fitoi nga e gjithë kjo histori, është Berisha.

Po, është e qartë kjo. U bë 14 shtatori brenda skenarit të tij, sepse politikisht 14 shtatori ishte vdekja 8-vjeçare e Saliut. Dhe është një nga njollat më të errëta të jetës politike të Saliut. 14 shtatori.

Zoti Berisha ka folur edhe për një seri vrasjesh në Tropojë, ku përfshihen këtu edhe shumë njerëz të fisit Haklaj, që sipas tij janë bërë nga shteti. Sipas jush, kush i bëri ato, sepse në mos gaboj, kemi mbi 120 vrasje në Tropojë. Çfarë ndodhi më pas?

Nuk mund të them as edhe një gjë për këtë punë, sepse e para nuk e njoh dhe e dyta, nuk kam investiguar asnjëherë për një gjë të tillë, por është fakt që atje janë 200 vrasje, sipas statistikave. Dhe 200 vrasje, aq më tepër që ndodhin në një dinamikë ku kemi bashkëngjitur me to edhe vrasjen e Azemit, bashkëngjitur me to kemi një konflikt të dukshëm, të hapur, të ekspozuar Haklaj-Berisha, jemi në një situatë ku i gjithë fisi Haklaj zhduket, jemi në një situatë ku Haklajt, sidomos Fatmiri dhe disa të tjerë aty, janë vrarë me disa metoda të cilat janë shumë të sofistikuara. Pra për herë të parë në Shqipëri janë përdorur minat me telekomandë.

Berisha pretendon që janë vrarë nga shteti, duke shfrytëzuar dramën e familjeve që Haklajt kishin goditur.

Po bëj përsëri analizë. E zëmë se i vrau shteti. Por çfarë fitoi shteti se i vrau ata? Çfarë? Më thuaj një benefit që fitoi shteti që i vrau ata. Se shteti që të vret, të vret për një arsye. Të kuptojmë që shteti kur bën vrasje, dhe një shteti nuk i lejohet të vrasë, por janë individë ata që bëjnë vrasje të kësaj natyre. Po marrim individët. Kush është individi që donte t’i vriste ata? Kush dhe për ç’arsye? Që dikush të dojë t’i vrasë, ka dy arsye: ose ka armiqësi të dukshme me ta, pra e ka shpallur armiqësinë dhe do t’i vrasë, ose ka konflikt interesash dhe do t’i zhdukë. Tani Haklajt, të rrethuar dhe të futur brenda atij murit atje, që po të shkosh tani, aq e poshtër ka qenë urrejtja ndaj tyre, sa kanë zhdukur edhe varret, edhe shtëpinë, e kanë sheshuar. Mesazh i fortë: po u ndeshe me mua, po u ndeshe me ne, ne të zhdukim nga faqja e dheut. Pra ai që i ka vrarë, nuk është shteti se nuk ka ndonjë interes shteti. Ata nuk janë konfliktuar asnjëherë me shtetin dhe nuk janë konfliktuar asnjëherë me njerëz të shtetit, për të mos thënë që nuk kanë pasur as konflikt interesi me njerëz të shtetit. Atëherë, pse do t’i vriste?

Pra ju e përjashtoni shtetin.

Inteligjenca jonë ka një kufi, por nuk mund të pranojë gjëra që janë absurde.

Kjo ishte një intervistë shumë utilitare edhe për qytetarët, për të kuptuar në ç’kontekst kohor ishim në atë periudhë. Ku jemi tani? Ka gjasa tani që kjo dosje të vijë në dritë dhe shqiptarët të kuptojnë të vërtetën? Si e mendoni këtë me krijimin e SPAK-ut dhe të institucioneve të reja?

Në qoftë se do të mendojmë që shqiptarët të mësojnë të vërtetën, le të bëjnë një roman dhe ta mësojnë të vërtetën. Çështja është se flitet për një krim.

Po them të vërtetën në raport me drejtësinë.

Flitet për një krim, i cili në frymën e fakteve të reja të ekspozuara tashmë, të gjallëruara tashmë, se nuk jam vetëm unë që po flas se kanë folur edhe shumë të tjerë në këto momente, ka dalë Izeti etj., do të thotë që kjo çështje duhet të rishikohet edhe një herë sepse kjo çështje ka prodhuar një grusht shteti, ka prodhuar krim, ka prodhuar vrasje dhe ka cenuar rëndë sigurinë kombëtare të vendit jo vetëm atëherë, por jehona e saj është edhe sot. Fakti që ne po flasim, do të thotë që sensibiliteti ndaj ngjarjes për sa i përket sigurisë, sepse kemi të angazhuar në këtë lojë edhe elementë shërbimesh që natyrisht janë pjesa prapaskenë e gjithë këtij procesi që natyrisht nuk duhet t’i nxjerr unë dhe nuk i nxjerr unë, por dihet që ata kanë dhënë një ndihmë në gjithë këtë proces. Dhe sot je i varur prej tyre, ç’ka do të thotë që zbardhja e procesit është më tepër sesa informacion për njerëzit, është ndërprerja e fijeve që kanë të bëjnë me sigurinë kombëtare edhe sot.

TAG:
• sali berisha
• azem hajdari
• Dia
• Arben Meçe