Juristi Sokol Sadushi: Duhet
referendum për imunitetin

TIRANE - Juristi Sokol Sadushi, ish-anëtar i Gjykatës Kushtetuse, kërkon referendum për ndryshimet në Kushtetutë që kanë të bëjnë me heqjen e imunitetit. Gjatë një interviste në “Tonight Ilva Tare”, ai rrëfen pse pranoi kur e propozuan për President.

Gjatë intervistës në Ora News, ai ka folur edhe për vendimet e Gjykatës Kushtetuese për ‘Dushkun 2001’ për të cilat tha se duhen parë me sy kritik pasi janë një fatkeqësi ligjore. Ndërsa në lidhje me marrëveshjen e ujrave me Greqinë, Sadushi tha se çështja duhet dërguar në Gjykatën Ndërkombëtare.

Në vijim intervista me gazetaren Ilva Tare:

Tare : Sipas argumentave dhe mendimit tuaj a duhet të hequr imuniteti për politikanët dhe zyrtarët e lartë?

Sadushi : Do saktësoj dicka, ka heqje imuniteti, ka kufizim imuniteti. Në këtë raport fjalësh, unë do të mendoja që fjala më e përshtatshme është kufizim imuniteti. Nëqoftëse bëhet fjalë për heqje imuniteti,atëherë do të vija në rradhë të parë politikanët, në rradhë të dytë gjyqtarët, por unë i qëndroj pikpamjes që kushtetuta jonë, ka nevojë të amendohet në aspektin e kufizimit të imunitetit, jo për faktin sepse është një presion ndërkombëtar edhe jo thjesht për faktin që një perceptim publik lidhur me korrupsionin, por nuk ka arsye që të ketë një barrierë kaq të forte, për të kërkuar ndjekjen penale për funksionarët e lartë të shtetit. Amandamenti që mund ti bëhet kushtetutës lidhet me dy tre nene, por cështja është për tu parë sesi reflekton ky amendamend, në dispozitat proceduriale penale, sepse lidhet me mënyrën sesi do të funksionojnë organet e precedimit penal dhe ajo që e bën të debatueshme cështjen është që a kanë garanci këta funksionarë të lartë të shtetit, që do tu hiqet imuniteti që nuk do të jenë pjesë e një persekucioni politik apo ligjor? Megjithatë unë kam përshtypjen që cështja e imunitetit është një problem që patjeter duhet tu nështrohet një diskutimi parlamentar, për të arritur në atë pikë për të kufizuar imunitetin sepse vë re që të dyja palët duan ta heqin, s’kanë përse, ai duhet vetëm kufizuar
Ne vuajmë nga mënyra sesi duam ta ndryshojmë kushtetutën. Kushtetutën e vitit 2008, ne e ndryshuam brenda një nate. Unë nuk di të jenë angazhuar konstucionalist me amendamentet e vitit 2008 dhe nëse do ti shikojmë me kujdes sot disa prej atyre amendamenteve të vitit 2008, pavarësisht substancës e cila vërtet mund të ketë problematika, por edhe formës që është mënyra sesi janë hartuar dispozitat kushtetuese, aty ka vend për tu parë me kujdes. Nëse do ishte në dorë të një diskutimi më të gjerë popullor, profesional cështja e amendamenteve të vitit 2008 unë kam bindjen, që nuk do të kishim atë produkt. Pikerisht ata që ishin dakort me amandamentin e vitit 2008, kërkuan më pas që të bëjnë një riformatim, sidomos me cështjen e zgjedhjes së presidentit. Cfarë po ndodh sot me cështjen e imunitetit? Nëqoftëse do ta bëjmë imunitetin në mënyrë urgjente, unë kam bindje përsëri që nesër politika do ti rikthehet cështjes së imunitetit, prandaj do të ishte shumë e nevojshme që në fazën për amandamentet kushtetuese, duhet të jemi shumë të kujdesshëm, duhet ti kalojmë të gjitha fazat. E para duhet të bindim veten përse duhet ndryshuar kushtetuta. Kushtetuta nuk është e pandryshueshme, por ne dallohemi për një kushtetutë të fortë, të ngurtë që nuk ndryshohet lehtësisht, sepse duhen 2/3 që të ndryshohet kushtetuta. Megjithatë rregullat proceduriale nuk e pengojnë politikën të bëjë ndryshime, sepse mjafton të bjeri dakort 2/3 parlamentit dhe kushtetuta miratohet. Por ka dicka, nëse bëhet fjalë për prekjen e bazave të shtetit, sic është rasti për zgjedhjen e presidentit, cështja e mocionit të besimit apo mos besimit apo cështje të tjerë duhet patjetër që të mos ti shmangen referendumit.

Tare : Gjykata ka 9 antarë, aktualisht njëri prej tyre ka dhënë dorëheqjen dhe gjykata është në një ngërc që ka ardhur si pasojë e një përplasje midis presidencës dhe mazhorancës. Si u arrit në këtë pikë?

Sadushi: Cështja e mos zëvëndësimit të gjyqtarit të dorëhequr, është cështje që I përket organeve përkatëse që merret me zgjedhjen e organeve kushtetuese. Është e vërtetë që me dorëheqjen e një prej gjyqtarëve të Gjykatës Kushtetuese, krijohet një lloj hendeku në vendimmarrjen kushtetuese, por kjo nuk do të thotë që gjykata nuk është në gjendje të ushtrojë vendimmarrjen e saj. Ka një problem që është delikat në këtë fizionomi, që ka krijuar Gjykata Kushtetuese në përbërjen e saj me numër cift, sepse potencialisht ekziston mundësia që 8 vota të gjyqtarëve, të ndahen në mënyrë të barabartë dhe kjo është e pafalshme për një institucion kushtetues aq më tepër, që përsa I përket këtij momenti, Gjykata Europiane e të Drejtave të Njeriut ka mbajtur një qëndrim shumë kritik ndaj cështjes së një qytetari I cili I ishte drejtuar Gjykatës Kushtetuese dhe që nuk kishte arritur të merrte njëvendimmarrje të plotë në ketë gjykatë me 5 vota, sepse në ketë gjykatë vendimi merret me 5 vota dhe ndërkohë me atë cështje që u paraqit në Strasburg, Gjykata Kushtetuese ishte me 7 antarë në pamundësi, për tu bërë 9 antarë për shkak konfliktit të interesit që kishin dy prej tyre, vendimi u nda katër me tre dhe pikërisht një vendimmarrje e tillë, ështëcilësuar nga Gjykata e Strasburgut, si kufizim I të drejtës për akses për individin. Individi I drejtohet Gjykatës Kushtetuese për të marrë një vendim dhe gjykata nuk mund ti thotë, që unë nuk mund të marrë dot një vendim, sepse ne nuk arrijmë të bejmë dot numrin pesë. Përsa I përket dy kolegëve të tjerë që janë pjesë e këtij institucioni dhe që ushtrojnë detyrën, natyrisht që është një detyrim kushtetues, që ata të vazhdojnë detyrën dhe nuk është cështje e tyre. Ajo kthehet në cështje personale nëse ata mendojnë, sic mendoi kolegu I tyre për tu larguar. Në fund të fundit ata janë duke ushtruar detyrën sepse Kushtetuta I imponon që ata të vazhdojnë të qëndrojnë në detyrë deri në emërimin e pasuesit dhe përgjegjësia në këtë rast ngelet te politika.

Tare : Ju bënë një propozim vërtetë për tu bërë president? Kush ua bëri dhe pse pranuat?

Sadushi : Një nga emrat që u propozua për kandidaturë, ishte edhe emri im. Unë u propozova nga shoqëria civile dhe ishte një propozim që mu ofrua ndërkohë që isha pak skeptik drejt pranimit. Më shumë anoja drejt refuzimit, por në fund të fundit bëra një pranim, duke qenë I bindur që gjërat nuk do të shkonin atje.

Tare : Pra thatë po, sepse e dinit që në fund nuk do zgjidheshit?

Sadushi : Po.

Tare : Si e gjykoni vendimin e Gjykatës Kushtetuse për zgjedhjet e 2001 në të ashtëquajturën zonën e Dushkut? A ishte i drejtë?

Sadushi : Vendimet e zgjedhjeve të 2001, janë vendime që duhen parë me sy kritik. Unë sot, pas kaq vitesh kur I kthehem asaj periudhe ndoshta në disa raste unë mund të kisha dhënë dhe zgjidhje të tjera. Nuk është cështja e presionit politik, sesa cështja e konceptit që kishte Gjykata Kushtetuese lidhur me ushtrimin e funksionit të saj, për të kontrolluar zgjedhjet, lidhur me faktin që të gjithë kandidatët që kishin humbur, donin që të bëheshin deputet dhe kjo solli që në Gjykatën Kushtetuese të paraqiteshin rreth 60 – 70 kërkesa, të cilat gjykoheshin nga 4 cështje në ditë, brenda një periudhe 1 mujore. Pra e mendoni për një moment që Gjykata Kushtetuese u deformua në funksionimin e saj, Gjykata Kushtetuese filloi të merrej me një procedure, që në fakt ishte anormalitet, për një Gjykatë Kushtetuese në botë. Është e vërtetë që Gjykatat Kushtetuese në botë merren me verifikimin e zgjedhjes së deputetëve, por nuk ndodh që në Gjykatën Kushtetuese, të shkojnë kandidatët për deputetë dhe të kërkojnë të bëhen domosdoshmërisht deputetë. Natyrisht ajo ishte një fatkeqësi ligjore, që ju desh gjykatës të merrej me fenomenin e zgjedhjeve dhe solli pikërisht atë kritikë në aspektin ndërkombëtar që gjykata ndoshta nuk ndoqi dy standarde në drejtim të zgjedhjeve.

Në ato vendime, Gjykata mendoj se ka dhënë vendime të drejta ashtu sic ka pasur raste që gjykata, mund të kishte dhënë vendime të tjera. Ju përmendeta rastin Dushku. Në fakt, ai është një vendim që unë kur i kthehem përsëri nga pikëpamja e leximit të gërmës është I drejtë, nga pikpamja e frymës është I gabuar. Gjykata Kushtetuese, nuk duhet të kishte dhënë ato vendime.

Tare : Është problematik ligji I referendumeve dhe si justifikohet që prej 1998 nuk ka asnjë referendum në Shqipëri?

Sadushi : Nëse ka një mënyrë që të mos bëhet referendum zbato ligjin për referendumin, sepse faktikisht ai ligj ka qenë pjesë e kodit zgjedhor të vitit 2003 dhe sot ne e kemi të shfuqizuar kodin zgjedhor të vitit 2003 dhe kemi lenë të pa prekur vetëm cështjen e kapitullit që bën fjalë për ligjin e referendumit. Ne duhet të kemi parasysh, që sovraniteti në Shqipëri ushtrohet ndërmjet përfaqëuesve ose drejtpërdrejti. Kushtetuta I ka dhënë hapësirë përfaqësuesve dhe kalon në rradhë të dytë referendumin. Ky është një formulim kushtetues, ndishta I qëllimshëm për vendet në zhvillim I pranueshëm, që mos të bëhet referendum për cdo lloj cështje. Ligji ka krijuar disa pengesa proceduriale tëcilat e kanë bërë të vështirë bërjen e një referendum. Konkretisht janë afatet, janë subjektet. Për bërjen e një referendum, për shfuqizimin e një ligji duhen 50 000 votues. KQZ-ja, ka insistuar me të drejtë, që duhet të jenë me karta identiteti, sepse jo kushdo mund të votojë, sepse kapersona që nuk kanë mishën përkatëse apo gjëra të ngjashme dhe për rrjedhojë, duhet të jetëdomosdoshmëri që të indetifikohet personi. Problem qëndron tek mënyra dhe pengesa që ka krijuar kodi zgjedhor, në drejtim të mënyrës sesi duhet bërëreferendum.

Tare : Si ishte vendimi i Gjykatës Kushtetuese për marrëveshjen e ujrave me Greqine?

Në fakt ajo që unë do të mendoj për këtë cështje është që vërtet që Gjykata Kushtetuese dha një zgjidhje të drejtë dhe jo, se dha një zgjidhje nacionale sepse kjo është edhe zgjidhja që jep Gjykata Ndërkombëtare për cështjet e detit dhe në shumë raste të tjera, por unë do të mendoja që nëqoftëse kjo cështje nuk do të ketë një mirkuptimin midis dy palëve, në negociatat që do të zhvillohen atëherë e vetmja zgjidhje për mua është që kjo cështje ti kalojë Gjykatës Ndërkombëtare.

Tare : Për këtë rast apo dhe për marrëveshje tjetër?

Sadushi : Të parën Gjykata Kushtetuese, e quajti anti kushtetuese, por përsa I përket marrëveshjes së re, e cila duhet të shkruhet nga ana e palëve, nëqoftëse është e vështirë në gjetjen e një konsensusi, ndoshta si rast I tillë do gjente zgjidhje më lehtë në Gjykatën Ndërkombëtare. Unë mendoj se nëqoftëse cështja do të shkonte në Gjykatë Ndërkombëtare kam bindjen që Shqipëria do të fitonte më tepër.

(im/shqiptarja.com)

TAG:
• kqz