Progres raporti i KE: Shqipëria po përparon me negociatat! Drejtësia po jep frytet e reformës, kujdes klimën politike! Korrupsioni mbetet shqetësim serioz

Komisioneri për zgjerimin e BE-së, Oliver Varhelyi u tha eurodeputetëve se brenda fundit të këtij viti të hapen kapitujt e parë të negociatave për Shqipërinë.

Varhelyi gjithashtu informoi Komitetin se procesi i shqyrtimit me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut po ecën pa probleme, ndërsa shtoi se qëllimi për Shqipërinë është fillimi konkret me grupkapitujt e parë ku janë dhe çështjet më të rëndësishme. Varhelyi theksoi se ky rekomandim reflekton arritjet e Shqipërisë në reformën në drejtësi, vettingun dhe punën e SPAK.

“Procesi i shqyrtimit të legjislacionit shqiptar në muajt e fundit ka ecur pozitivisht dhe pa probleme. Autoritetet e Shqipërisë kanë dëshmuar një nivel të lartë përkushtimi për të realizuar kërkesat e paraqitura gjatë këtij proçesi. Zbatimi i reformës gjithëpërfshirëse në sistemin e drejtësisë ka vijuar suksesshëm dhe po ashtu procesi i rivlerësimit të gjyqtarëve dhe prokurorëve i quajtur vetingu, po ecën kënaqshëm.

Struktura speciale për luftën anti korrupsion SPAK ka vijuar të arrijë rezultate konkrete. Shqipëria ka dëshmuar po ashtu qasje të plotë e të njëjtë me politikën e jashtme dhe të sigurisë së BE-së duke na dhënë një sinjal të fuqishëm të vendosmërisë të këtij vendi për tu anëtarësuar plotësisht në BE. Objektivi ynë është që të hapim kapitullin e parë të negociatave atë mbi çështjet themelore brenda fundit të vitit 2023 me Shqipërinë”, Varhelyi.

KE vlerëson pozitivisht Shqipërinë sa i përket rolit të saj në menaxhimin e flukseve të emigracionit drejt BE-së.

“Kuadri ligjor për migracionin përputhet kryesisht me atë të BE-së, por ka nevojë të përditësohet në përputhje me zhvillimet në anën e BE-së. Shqipëria ka kontribuar në menaxhimin e flukseve migratore të përziera drejt BE-së duke bashkëpunuar për zbatimin e planit të veprimit të BE-së në Ballkanin Perëndimor.

Nuk është bërë përparim në referime dhe qasje në procedurat e azilit, si dhe ka ende mangësi në procedurat e kthimit. Shqipëria duhet të ndërmarrë hapa konkretë për të trajtuar nevojat e të miturve të pashoqëruar dhe për ta harmonizuar politikën e vet të vizave me atë të BE-së.

Megjithëse numri i kërkesave për azil të paraqitura nga shtetasit shqiptarë në Shtetet Anëtare të BE-së dhe vendet që lidhen me Schengen-in mbetet më i ulët se niveli para pandemisë, ai u rrit sërish në vitin 2022. Për të trajtuar këtë fenomen nevojiten ende përpjekje të vazhdueshme dhe të qëndrueshme.”

Komisioni Europian në progres-raportin e fundit për Shqipërinë vlerëson dixhitalizimin e shërbimeve publike por kërkon shtimin e masave të sigurisë dhe mbrojtjen e të dhënave personale, pas sulmeve kibernetike të Gushtit 2022. Sipas raportit Shqipëria ka një treg të madh informal, ndërkaq nënvizon se rastet e krimit mkibernetik dhe mashtrimit në internet janë rritur me 121 në 2022 krahasuar me 2021.

“Lufta kundër krimit kibernetik, pastrimi i parave dhe parandalimi dhe luftimi i trafikimit të qenieve njerëzore mbeten fusha në të cilat nevojiten rezultate shtesë. Të dhënat mbi rastet e pastrimit të parave dhe korrupsionit të nivelit të lartë mbeten të pamjaftueshme dhe hetimet financiare duhet të zhvillohen më tej”.

Në progres-raportin e Komisionit Europian të zgjerimit për Shqipërinë ndërsa kërkohen  “më shumë përpjekje në luftën kundër drogave të paligjshme, duke përfshirë edhe rritjen e kapaciteteve të autoriteteve të zbatimit të ligjit”, përmendet edhe miratimi i ligjit për prodhimin dhe përdorimin e kanabisit mjekësor për qëllime mjekësore dhe industriale.

“Duke ndjekur miratimin e  ligjit për prodhimin e kanabisit për qëllime mjekësore dhe industrial Shqipërisë i kërkohet që të sigurojë se ekzistojnë mekanizma për të parandaluar në mënyrë efektive devijimin e kanabisit në përdorim të paqëllimshëm”, kërkohet në raport.

Në raportin 144 faqe të KE për progresin e Shqipërisë përmenden edhe debatet për ngritjen e komisioneve hetimore. Në raport nënvizohet fakti që refuzimi i ngritjes së Komisioneve Hetimore nga mazhoranca, ka shkaktuar kaos në punimet e Kuvendit. 

“Gjatë periudhës raportuese, opozita kërkoi ngritjen e dy komisioneve hetimore, por mazhoranca i hodhi poshtë të dyja kërkesat, pavarësisht se e drejta e opozitës për të inicuar komisione të tilla garantohet me Kushtetutë. Argumenti i mazhorancës në të dyja rastet ishte se është në shqyrtim një rishikim i ligjit për komisionet hetimore. Ligji aktual, megjithatë, mbetet në fuqi.”

Gjithashtu është përmendur edhe përjashtimi i deputetëve të Rithemelimit nga Kuvendi, por e ka fjalën për muajin në shkurt pasi në disa seanca radhazi edhe atëherë krijuan kaos duke kërkuar ballafaqim me kryeministrin Edi Rama. Brenda një muaji u përjashtuan 23 deputetë të opozitës. Në progres raport nënvizohet se nevojiten standarde më të larta etike, por edhe dialog konstruktiv mes opozitës dhe mazhorancës.

“Mosmarrëveshjet mes mazhorancës dhe opozitës, veçanërisht për refuzimin e kryeministrit për të marrë pjesë në shumicën e interpelancave të kërkuara nga opozita, shkaktuan një ndërprerje të përkohshme në funksionimin normal të Kuvendit. Sekretariati i Etikës vendosi disa masa disiplinore, duke rezultuar në përjashtimin e paprecedentë të 23 deputetëve të opozitës brenda një muaji. Nevojiten standarde më të larta etike në punimet e Kuvendit për të nxitur një dialog politik më konstruktiv midis opozitës dhe mazhorancës.”

Në progres raportin për Shqipërinë vlerësohet se është bërë përparim në luftën kundër korrupsionit por sërish mbetet një shqetësim serioz. Në raportin që pritet të miratohet sot në Bruksel vlerësohet se rritja e numrit të dënimeve përfundimtare në çështjet e nivelit të lartë mbetet një prioritet i rëndësishëm për të trajtuar më tej kulturën e mosndëshkimit

“Shqipëria ka një nivel përgatitjeje në luftën kundër korrupsionit. Pavarësisht disa përparimeve dhe përpjekjeve të vazhdueshme në luftën kundër korrupsionit, duke përfshirë një numër dënimesh të nivelit të lartë dhe hetime financiare në nivel të lartë, ajo mbetet një zonë me shqetësim serioz. Në përgjithësi, korrupsioni është i përhapur në shumë fusha të jetës publike dhe të biznesit dhe masat për parandalimin e tij vazhdojnë të kenë një ndikim të kufizuar, veçanërisht në sektorët vulnerabël. Struktura e Specializuar për Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (SPAK) ka kryer procedime penale dhe hetime financiare për disa çështje të nivelit të lartë. Denimet penale u shqiptuan nga Gjykatat e SPAK-ut për çështje të profilit të lartë, veçanërisht në rastin e një ish-ministri të Mjedisit dhe një deputeti si pjesë e një hetimi për kontratat koncesionare për trajtimin e mbetjeve urbane (çështja e inceneratorëve). Rritja e numrit të dënimeve përfundimtare në çështjet e nivelit të lartë mbetet një prioritet i rëndësishëm për të trajtuar më tej kulturën e mosndëshkimit” thuhet në progres raport.

 Me një nivel më të mirë përgatitjeje, i vlerësuar si “mesatar”, konsiderohet funksionimi i gjyqësorit, por kërkohet dhe ndjekje për gjyqtarët që i nënshtrohen vetingut në rastet kur ka indikacione për vepra penale.

 "Zbatimi i reformës në drejtësi vijoi, duke rezultuar në një përparim të mirë në përgjithësi. Efikasiteti i sistemit gjyqësor dhe qasja në drejtësi vazhdoi të ndikohet nga afati i gjatë i procedurave, ngarkesa e shtuar e punës dhe numri i madh i çështjeve të pazgjidhura, i cili mbetet veçanërisht i lartë në gjykatat e Apelit dhe të Shkallës së parë.

Vettingu i gjyqtarëve dhe prokurorëve vazhdon të sjellë rezultate në luftën kundër korrupsionit brenda gjyqësorit, megjithatë nevojiten përpjekje të mëtejshme për të siguruar që procedurat penale të nisin sistematikisht kundër gjyqtarëve dhe prokurorëve, procesi i verifikimit të të cilëve zbuloi element penalë.

Kapaciteti institucional i Drejtorisë së Përgjithshme Kundër Korrupsionit në Ministrinë e Drejtësisë duhet të forcohet më tej. Përbërja e Komisionit të Etikës duhet të rishikohet, pasi prania e një anëtari të qeverisë përbën një shqetësim serioz. Sektorët që janë më të rrezikuar nga korrupsioni kërkojnë vlerësime të synuara të rrezikut dhe veprime të përkushtuara. Rekomandimet e vitit 2022 janë zbatuar vetëm pjesërisht, kështu që ato mbeten të vlefshme." 

TIRANE - Report Tv siguron Progres raportin të Komisionit Europian të vitit 2023 për Shqipërinë.

Ndër të tjera në faqen 74 të progres raportit trajtohet mbrotja e interesave financiare të BE-së. Në këtë pjesë i kushtohet vëmendje hetimeve të përdorimit të fondeve të IPARD II.

Shqipërisë I kërkohet  të përmirësojë bashkëpunimin e saj me Komisionin Evropian për hetimet si dhe të hartohet një strategji kombëtare kundër mashtrimit 

“Shqipëria ka siguruar një nivel përafrimi me acquis të BE-së, megjithatë, ajo ende duhet të harmonizojë plotësisht legjislacionin e saj me Direktivën e BE-së për luftën kundër mashtrimit ndaj interesave financiare të BE-së me anë të ligjit penal” thuhet në raport.

Shërbimi kombëtar i koordinimit kundër mashtrimit ka krijuar një rrjet që përfshin autoritetet e tjera përkatëse, i cili takohet rregullisht. Megjithatë, rolet e autoriteteve pjesë e rrjetit AFCOS duhet të qartësohen më tej në lidhje me mbrojtjen e interesave financiare të BE-së. Një strategji kombëtare kundër mashtrimit duhet ende të miratohet.

Manuali i procedurave për parregullsitë vazhdon të përditësohet. 

Shqipëria duhet të përmirësojë bashkëpunimin e saj me Komisionin Evropian për hetimet. Në vitin 2022, raportoi 71 raste të parregullsive dhe mashtrimeve të dyshuara në programet IPA dhe IPARD. Megjithëse bashkëpunimi për hetimet është përmirësuar, Shqipëria duhet të shtojë përpjekjet e saj në zhvillimin e një historie solide në bashkëpunimin në hetime, duke ofruar, ndër të tjera, asistencë efektive operacionale për hetuesit nga Zyra Evropiane Kundër Mashtrimit (OLAF) në mënyrë që ata të mund të delegojnë plotësisht detyra e tyre në kryerjen e një kontrolli në vend në përputhje me Rregulloren (BE, Euratom) Nr 883/2013 dhe Rregulloren (KE, Euratom) Nr 2185/1996.

Në korrik 2023 Komisioni Evropian pezulloi përkohësisht pagesat nga programi për Shqipërinë në pritje të gjetjeve përfundimtare nga zyra e OLAF. Vetë Ministria e Bujqësisë në Tiranë e pranoi nisjen e hetimeve, por i konsideroi si procedurë normale, e ndodhur edhe në shumë raste edhe në vendet e Bashkimit Evropian. 

Shqipëria është vend kandidat për në Bashkimin Evropian që nga viti 2014. Në vitin 2018, Komisioni rekomandoi hapjen e negociatave me Shqipërinë pa kushte. Në mars 2020, Këshilli Evropian miratoi vendimin për hapjen e negociatave të anëtarësimit me Shqipërinë, ndërsa në fund të korrikut 2023 doli raporti i parë Screening.

(Kliko këtu për të lexuar dokumentin e plotë) Progres raportin e KE