Produktiviteti është një tregues ekonomik që mat sasinë e Produktit të Brendëshëm Bruto të prodhuar mesatarisht nga çdo punonjës i një vendi. Ndërsa inflacioni është treguesi ekonomik që mat rritjen e çmimit mesatar të shportës së mallrave dhe shërbimeve të konsumuara nga familjet e një vendi. Ndërthurja mes produktivitetit dhe inflacionit është e mirëanalizuar në literaturën ekonomike botërore
Në takimin e rradhës së Bankës Botërore e FMN-së me autoritetet financiare shqiptare, u theksua se produktiviteti dhe inflacioni janë dy shqetësime aktuale për ekonominë tonë. Po si janë ndërthurur këto dy probleme në Shqipëri gjatë viteve të fundit?
Produktivitetieko
![](https://shqiptarja.com/template/img/NO_ALFA_Kuadrate shqiptarja.png)
Sipas OCDE, në vendet ku jetgjatësia mesatare është mbi 70 vjeç (edhe Shqipëria është një ndër këto vende), shtetasit e grupmoshës 30-55 vjeç janë statistikisht më produktivët – njohuritë dhe përvojën e akumuluar ata i vënë në punë, për të realizuar një jetesë sa më komode për vete e për familjet e tyre.
Në Shqipëri, si rezultat i dallgëve të emigracionit në tri dekadat e fundit, ka më shumë shtetas të kësaj grupmoshe jashtë vendit, sesa brenda vendit. Këtë e demonstron një studim i INSTAT-it për situatën e emigracionit deri më 31 dhjetor të vitit 2019 (lexo këtu: https://www.instat.gov.al/media/7848/diaspora-ne-shifra-2020.pdf ). Sipas këtij studimi, pothuaj 1.7 milionë shtetas shqiptarë jetonin jashtë vendit në fund të vitit 2019, dhe shumica e tyre i përkisnin grupmoshës 30-55 vjeç. Nga ana tjetër, ndër shtetasit shqiptarë që jetonin këtu, kjo grupmoshë përbënte pakicë.
Një krahasim pamor i pemëve demografike të shtetasve të këtushëm me atë të shtetasve shqiptarë në emigracion (shihni Figurën 1 e Figurën 2 më poshtë), e bën të qartë problemin lidhur me këtë grupmoshë. Pema demografike e shtetasve të këtushëm është e holluar në mes (tek moshat 30-55 vjeç), ndërsa pema demografike e shtetasve shqiptarë në emigracion është e zgjeruar në mes (tek moshat 30-55 vjeç). Gjë që demostron se në fund të vitit 2019, shtetasit shqiptarë të grupmoshës më produktive ishin më shumë jashtë vendit se sa brenda vendit.
Inflacioni
INSTAT-i llogarit çdo muaj Indeksin e Harmonizuar të Çmimeve të Konsumit, i cili përdoret për të matur luhatjet e çmimit mesatar të shportës së mallrave dhe shërbimeve të konsumuara nga familjet shqiptare (harmonizuar me metodologjinë që përdor Eurostat-i). Nga krahasimi i vlerës së këtij indeksi në fund të vitit 2019 me fundin e vitit 2023, rezulton se çmimi mesatar i shportës së mallrave e shërbimeve në Shqipëri u rrit me 18.5% gjatë viteve kur pandemia Covid-19 dhe luftrat në Ukrainë e në Gaza sollën një rritje të përgjithshme të çmimeve kudo (si rezultat i çrregullimeve në sistemin global të lëvizjes së mallrave dhe lëndëve të para nëpër botë).
Por në Shqipëri efekti i këtij inflacioni disavjeçar u ndje më i fortë, sepse çmimi mesatar i ushqimeve dhe pijeve joalkolike, që përbëjnë plot 1/3 e shportës së mallrave dhe shërbimeve të konsumuara nga familjet shqiptare, shënoi një rritje prej 33.6%. Në veçanti, perimet e patatet u rritën plot 59% gjatë kësaj periudhe, ndërsa qumshti, djathi e vezët u rritën pothuaj 42%.
Ndërthurja inflacion-produktivitet
Siç e përmenda më sipër, sipas vlerësimit statistikor të INSTAT-it, pothuaj 1.7 milionë shtetas shqiptarë ishin në emigracion në fund të vitit 2019. Ndërsa sipas një vlerësimi tim statistikor në fund të vitit 2023, kjo shifër shkoi përafërsisht në 2 milionë (lexo këtu: https://shqiptarja.com/lajm/zaloshnja-tri-dallget-e-emigracionit-1-milion-05-milion-05-milion).
Gjatë këtyre katër viteve të fundit (siç analizova më sipër), kemi patur një rritje galopante të çmimeve në përgjithësi (18.5%), e sidomos në kategorinë e ushqimeve (33.6%). Në këto kushte, shtetasit e këtushëm afër apo mbi moshën 30 vjeç mund ta kenë konsideruar të vështirë krijimin apo mbajtjen e familjeve të tyre me rrogat që vetëm vitin e fundit kanë filluar të rriten.
Se sa nga shtetasit më produktivë shqiptarë kanë mbetur në vend e sa kanë shkuar në emigracion, do ta mësojmë konkretisht në qershor, kur të publikohen të dhënat zyrtare të Censit. Por gjasat janë që pema demografike e shtetasve të këtushëm ta ketë vazhduar hollimin në mesin e saj (tek moshat 30-55 vjeç). Pra, që produktiviteti i shoqërisë të jetë ulur nga pikpamja demografike.
Për të ndaluar këtë rrjedhje demografike të produktivitetit, duhet që Qeveria dhe Banka e Shqipërisë të ndjekin politika të ndërthurura fiskale-monetare-valutore, në mënyrë që të stimulohet prodhimi vendas nga njëra anë, dhe nga ana tjetër, të mbahet nën kontroll inflacioni. Vendet e reja të punës me pagë të mirë këtu japin shpresë për moslargimin e shtetasve nga vendi, ndërsa inflacioni i ulët jep shpresë për përballimin e kostos së jetesës me pagat shqiptare.
![](https://shqiptarja.com/template/img/antipiracynote.jpg)
![](https://www.shqiptarja.com/template/img/sh_logo1.png)