Sequi: Nxitoni me drejtësinë
Pronat? S’jam optimist

TIRANË – Pak ditë përpara vizitës së kryekomisionerit europian Stefan Fyle në Tiranë, përfaqësuesi më i lartë i Bashkimit Europian në vendin tonë, Ettore Sequi ka dalë mbi notat diplomatike për të sensibilzuar politikën shqiptare për situatën reale në vendin tonë.
I ftuar në emisionin “Hot Seat” të Janusz Bugajski në tv Albanian Screen, ambasadori Sequi deklaron se drejtësia dhe në vecanti e drejta e pronës janë dy shtyllat me të cilat nuk po merret rezultati që duhej. “Duam të shohim një sistem drejtësie më të mirë”, deklaron kryediplomati i BE.


INTERVISTA E PLOTË

Sa i rëndësishëm është Bashkimi Evropian për Shqipërinë? Cilat janë përfitimet afatshkurtra dhe afatgjata të pranimit në BE për një vend si Shqipëria?

Integrimi i Shqipërisë në Bashkimin Evropian është shumë i rëndësishëm për Shqipërinë. Kjo është e rëndësishme për vendin, për rajonin dhe për çdo qytetar shqiptar. Në përgjithësi, procesi i integrimit në Shqipëri dhe kudo tjetër është proces transformimi. Transformimi i shoqërisë, e cila përforcon sundimin e ligjit në një shoqëri më të zhvilluar dhe më moderne.

- Cilat janë përfitimet?

Ka shumë. Në përgjithësi, në periudhën afatshkurtër, procesi i integrimit i ofron një vendi mundësinë të adresojë më shpejt reformat, që nevojiten në mënyrë që të shkojë drejt transformimit që përmenda.

- Ekziston mundësia për të marrë fonde evropiane?

Kjo pyetje është shumë e rëndësishme, sepse më jep mundësinë të them disa fjalë mbi këtë çështje. Çdo vit, Bashkimi Evropian jep rreth 85 milionë euro për Shqipërinë. 85 milionë euro, të cilat shkojnë për infrastrukturën, asistencë teknike, për institucione të caktuara, të cilat janë kritike, si për shembull në fushën e drejtësisë, apo mbështetja e Parlamentit. Ne ndërtojmë rrugë, implemetojmë projekte në fushën e mjedisit. Në 6 vitet e fundit, kemi shpenzuar më shumë se 100 milionë euro për mjedisin. Pra, këto janë përfitimet në këndvështrimin afatshkurtër. Në këndvështrimin afatgjatë...
Gjithashtu, ekziston mundësia për të tërhequr investimet e huaja, sepse institucionet bëhen më të fuqishme, më të besueshme. Në këndvështrimin afatgjatë, të gjithë këta elementë sjellin standard më të mirë jetese për shqiptarët, institucione që funksionojnë shumë më mirë, më tepër demokraci, më tepër liri të fjalës. Do thosha dhe një mbrojtje më të mire të të drejtave të njeriut. Pra, ne promovojmë vlerat
që qëndrojnë në themel të BE-së. Më i rëndësishëm është fakti që të gjithë shqiptarët mund ta shohin këtë në jetën e tyre të përditshme. Mbrojtja e konsumatorit, një mjedis më i mirë, etj. Pra, mendoj se ka shumë përfitime.

- Po kostot e pranimit? Pra, sa punë duhet bërë? Do të thoshit se kostot e përjashtimit i tejkalojnë kostot e pranimit?

Këto janë pyetje shumë të rëndësishme. Do t'ju përgjigjesha kështu... Një ndër kostot e pranimit, që për mua nuk është kosto, por një përfitim tjetër, është kalimi nga një përqasje politike, e cila ndonjëherë konsiderohet në nivelin zero, në një përqasje politike më pozitive për sa i përket adresimit të problemeve të vendit. Në fund të fundit, kur themi se integrimi është objektiv kombëtar nënkuptojmë edhe këtë. Bëhet fjalë për të punuarit së bashku për një qëllim të përbashkët. Ndonjëherë, disa nga reformat që kërkojmë për integrimin mund të jenë apo të Dunek të vështira, disa herë edhe të dhimbshme. Por nëse marrim në konsideratë rezultatet, do të thosha se përfitimet janë shumë më të rëndësishme. Marrim si shembull mundësinë e biznesmenëve për të pasur akses në një treg me 500 milionë banorë. Eshtë e qartë se mundësia për të pasur akses në këtë treg ka rregulla. Ajo duhet të kalojë nëpër një sërë masash, të cilat sigurojnë përfitime për konsumatorët, por të cilat nuk mund të jenë menjëherë frytdhënëse për biznesin. Gjithsesi, përfitimet ekzistojnë dhe janë mjaft të qarta. Pra, përgjigjja ime do të ishte se ka kosto, por përfitimet janë shumë më të mëdha.

- Ju kuptoj. Po vazhdoj me një pyetje që bëhet shpesh. Nga këndvështrimi amerikan, ndonjëherë duket sikur Bashkimi Evropian s'ndjek politika të njëjta kundrejt Ballkanit perëndimor apo kundrejt Shqipërisë. Përparësitë kombëtare kanë përparësi mbi pozitën e përbashkët evropiane. Kjo ndodh me vende të veçanta. E shohim këtë në rastin e Kosovës, e cila nuk është njohur ende nga 5 vende anëtare. Në rastin e Shqipërisë, situata është pak më ndryshe. Ekziston një objektiv i qartë dhe të gjitha vendet janë dakord.

Po.

- A shikoni ndonjë ndryshim kombëtar, i cili ndërhyn në projektin e madh të BE-së?

Do ta trajtoj pyetjen nga dy këndvështrime. Shqipëria, në një këndvështrim të gjerë... Një nga motot tona është "Të bashkuar në diversitet". Pra, e kuptojmë se diversiteti është një vlerë. Diversiteti nënkupton përballjen e mendimeve dhe përpjekjen për të gjetur një të përbashkët mes tyre. Ndonjëherë, siç e thatë edhe ju, mund të dukemi të paqëndrueshëm, por unë mendoj se e vërteta s'është kështu. E vërteta është se themeli i Bashkimit Evropian, i cili është dialogu, kompromisi, mund të shihet qartë. Kjo është vlerë pozitive. Në fund të fundit, rëndësi ka dialogu, shkëmbimi i ideve, të ndërtuarit mbi këto baza, të kërkosh të gjesh pika të përbashkëta në çështjet për të cilat ndajmë mendime të ndryshme. Duhet të marrim parasysh se jemi 27 vende, dhe ndonjëherë është e vështirë. Kjo më jep mundësinë të trajtoj çështjen e pranisë së BE-së në Shqipëri. Diçka është shumë e qartë. Vendet anëtare mund të kenë mendime të ndryshme mbi një çështje të caktuar. Mund të kenë perceptime të ndryshme, të bazuara në historinë e tyre, në ngjashmëritë apo ndryshimet me Shqipërinë. Por një gjë është e sigurt, ekziston një unitet për ato që konsiderohen si çështje thelbësore. Kjo është më e rëndësishmja. Për sa i përket çështjes së integrimit të Shqipërisë në BE, ne ndajmë të njëjtin mendim dhe pozicioni ynë është i qartë. Ka një angazhim të njëjtë nga të gjitha vendet e BE-së. Ka angazhim të njëjtë nëse Shqipëria plotëson një sërë kushtesh. Unë e shoh këtë unitet qëllimesh çdo ditë.
Shoh një pjesëmarrje të madhe dhe të qenët mjaft të hapur. Por është e qartë se ne presim që Shqipëria
të ketë një përqasje të qëndrueshme për të implemetuar ato që njihen si rregullat bazë për të qenë pjesë e grupit.

- Ju kuptoj. A mund t'i përmblidhni për publikun hapat drejt anëtarësimit? Ndonjëherë as për amerikanët s'është e qartë se cilat pengesa duhen kaluar, cilat porta duhen hapur, cilat reforma duhen arritur...A mund t'i përmendni fazat, dhe nëse është e mundur, sa kohë do të zgjasë ky proces? Kjo do t'i interesojë çdo shqiptari.

Sigurisht, s'është e lehtë t'i përgjigjesh kësaj pyetjeje. Nëse mund të përmendni si arriti Kroacia t'i kalonte barrierat......shembulli më i mirë i një vendi të sapopranuar në BE.

Shembulli i Kroacisë është mjaft elokuent për dy arsye. E para, ai tregon se dyert janë të hapura nëse plotësohen disa kushte. Së dyti, rasti i Kroacisë gjithashtu tregon se kur integrimi konsiderohet si një përparësi kombëtare, si një detyrë kombëtare, atëherë ai mund të arrihet. Kolegu im polak thoshte se në rastin e Polonisë ishte shumë më tepër se kaq. Ishte një obsesion kombëtar, që e lejoi Poloninë të përparonte relativisht shpejt në këtë drejtim. Kur Shqipëria prezantoi aplikimin e saj në vitin 2009, iu desh t'i përgjigjej një pyetësori shumë të ndërlikuar. Bashkimi Evropian donte të dinte gjendjen në të cilën ishte Shqipëria. Ishte njëfarë skanimi. Procesi është mjaft i qartë, rigoroz dhe njëkohësisht i thjeshtë. Vendet anëtare dhe Këshilli i kërkojnë Komisionit të bëjë një rekomandim bazuar në një vlerësim, i cili bazohet te pyetësori. Në vitin 2010, Komisioni prezantoi një raport, ku rekomandoi të mos jepej statusi i vendit kandidat. Ata u bazuan në një sërë arsyesh, të cilat më pas u përkthyen si 12 përparësi. Pasi kushtet të plotësohen, negociatat do të fillojnë duke u bazuar te të ashtuquajturat "Kriteret e Kopenhagenit". Kriteret politike, të cilat në thelb përfshijnë stabilitetin e institucioneve, gjë që siguron demokracinë, mbrojtjen e të drejtave të njeriut, mbrojtjen e minoriteteve. Kemi edhe kriteret ekonomike, të cilat përfshijnë mundësinë për të pasur një ekonomi tregu, që mund t'u bëjë ballë problemeve të tregut. Së treti, ajo që unë e konsideroj koncept mjaft të qartë, kapaciteti për të implemetuar detyrimet që lidhen me anëtarësimin. Kur negociatat fillojnë, ne diskutojmë 35 kapitujt e "Acquis Communautaire". Pra, tërësia e legjislacioneve...Themeli mbi të cilin qëndron Bashkimi Evropian. Ekzistojnë 35 kapituj. Ne negociojmë masat që duhet të merren pas mbylljes së çdo kapitulli.
Pastaj kalojmë te kapitulli i radhës. Në fund, i mbyllim të gjithë kapitujt, dhe në atë moment, me unanimitet, një vend mund të bëhet anëtar. Pra, pjesa e dytë e pyetjes suaj.

- Sa kohë kërkon ky proces?

Nuk ekziston një recetë e qartë. Mund të kërkojë një kohë të gjatë apo të shkurtër. Kjo varet shumë nga angazhimi i institucioneve, dhe vullneti politik është një kërkesë shumë e rëndësishme.

- Duke marrë parasysh këtë udhëtim të vështirë, a mendoni se s'ka një mundim të madh nga ana e BE për zgjerim, por ka një mundim të madh për pranim nga ana e popullsisë dhe lidershipit shqiptar? Pra, ka kaq shumë gjëra që duhen bërë. Si do t'i arrijnë ato? Njëkohësisht, kemi edhe zgjedhjet.

Po, mendoj se kjo është pyetje shumë e rëndësishme. Fillimisht, duhet të marrim parasysh se rreth 90 për qind e popullsisë në Shqipëri, bazuar në disa sondazhe, është pro evropiane. Pse? Unë i kam dhënë vetes disa shpjegime për këtë. Fillimisht, Shqipëria është një vend që ka vuajtur shumë nga izolimi. Ka qenë një periudhë e errët e historisë së saj. Pra, integrimi është...Ekziston një nevojë dhe dëshirë e madhe për integrim. Veçanërisht, për shkak të atyre viteve të errëta të historisë shqiptare. Unë gjithashtu besoj se 90 për qind e shqiptarëve e kuptojnë se cilat janë përfitimet, që përmendëm pak më parë. Përfitime për ta, për vendin, madje edhe për rajonin. Nga këndvështrimi evropian... Të jem i sinqertë, nuk shoh një mundim nga ana jonë. Mund të ofroj një shembull mjaft të thjeshtë dhe elokuent. Ne jemi në një periudhë krize financiare, dhe mund të thoshim: Na vjen keq! Ato 85 milionë na nevojiten për të ndërtuar një shkollë në një vend anëtar apo për të bërë diçka tjetër, por kjo nuk ndodhi. Mund të kishim nxjerrë një justifikim për këtë. Ne jemi të angazhuar dhe do të jemi edhe në vitet në vijim. Mendoj se ky shembull tregon qartë se s'ka mundim. Por e rëndësishme nga këndvështrimi ynë është që këto fonde të përdoren siç duhet. Ne duam të shohim rezultate. Nëse flasim për implemetim, ai nënkupton shumë gjëra, përfshi këtu përdorim të mirë të këtyre fondeve për integrimin e Shqipërisë në Evropë.

- Po ju pyes pak më specifikisht. Siç e thatë edhe ju, Tirana ka ende shumë punë për të bërë për të marrë statusin e kandidatit. Veçanërisht, duhet të plotësojë 12 rekomandimet apo kushtet, të cilat janë vendosur nga Komisioni Evropian. A mund të më thoni se sa progres është bërë deri tani në këto fusha që nga koha kur u vendosën këto kushte? Ku ka pasur sukses dhe ku mendoni se duhet punuar më shumë?

Le ta trajtojmë çështjen nga këndvështrimi diplomatik. Po e filloj nga fundi. Çdo vit, në tetor, ne hartojmë një dokument, i cili është skanim i situatës, pra progres raportin. Përmes tij themi se ka pasur progres në këto fusha, por jo në disa fusha të tjera......apo ka pasur progres të kufizuar. Bazuar te rezultatet e arritura, ne rekomandojmë ose jo dhënien e statusit të kandidatit. Në përgjithësi, ne i verifikojmë arritjet e tyre. Por dua të them diçka rreth pyetjes suaj. Fillimisht, dua të theksoj se nga nëntori i vitit të kaluar, vetëm tani kam parë pak progres. Kjo është e dukshme për të gjithë. Pra, ka pasur vullnet politik për të ecur në drejtimin e duhur. Nga nëntori deri tani kemi miratimin e një sërë ligjesh që kërkojnë 3/5 e votave, gjë që është një nga rekomandimet. Kemi krijimin e komisionit parlamentar për reformën zgjedhore, një tjetër rekomandim, ai i reformës zgjedhore, i bazuar në rekomandimet e OSBE-ODIHR-it. Kemi krijimin e një komisioni për funksionimin e Parlamentit, rregulloren e tij. Një nga rekomandimet lidhet me Parlamentin. Kemi caktimin e Avokatit të Popullit përmes një procesi transparent, frytdhënës, i cili rezultoi me një numër të madh votash. 127 vota. Mendoj se kjo ishte mjaft domethënëse dhe tregon se ekziston një vullnet i mirë i përbashkët. Ka zhvillim edhe në fusha të tjera. E rëndësishme është që ky zhvillim të ruhet. Ne duam të shohim zhvillim veçanërisht te përparësitë. Por jo vetëm kaq. Marrim çështjen e së drejtës së pronësisë, një problem mjaft i rëndësishëm. E drejta e pronësisë është problem që përfshin aspekte të ndryshme, sikurse edhe tërheqjen e investimeve të huaja. Duam të shohim zhvillim në luftën kundër korrupsionit. Kemi vënë re disa lëvizje edhe këtu. Së fundmi, ka pasur vullnet të përbashkët pozitiv për heqjen e imunitetit të gjykatësve dhe drejtuesve të tjerë të rëndësishëm. Mendoj se ky është zhvillim në drejtimin e duhur. Sigurisht, ky vullnet i mirë duhet vënë në zbatim. Duam të shohim një sistem drejtësie më të mirë. Në fund të fundit, sundimi i ligjit është themeli i Kritereve të Kopenhagenit. Pra, duam të shohim zhvillim edhe në fusha të tjera. S'jam as optimist, as pesimist, jam thjesht realist. Ky realizëm më thotë se ato qëllime mund të arrihen. Ato kërkojnë një angazhim të përbashkët, vendosmëri të madhe dhe të qëndrueshme. Në tetor do të shohim nëse të gjitha këto elemente kanë qenë të pranishme. Pra, ky angazhim kërkohet nga e gjithë elita politike, jo vetëm nga një qeveri e caktuar. Duhet të ketë vijueshmëri. Kur e trajtojmë integrimin si një përparësi kombëtare dhe si objektiv kombëtar, duam të themi se të gjitha vendet duhet të ecin në atë drejtim. S'bëhet fjalë vetëm për qeverinë, jo vetëm për klasën politike, por për median, shoqërinë civile. Ne mendojmë se roli i shoqërisë civile është thelbësor. Bëhet fjalë për çdo shqiptar që është i angazhuar për ato vlera dhe rregulla, të cilat
janë themeli i Bashkimit Evropian.

- Ju kuptoj. Si do t'u përgjigjeshit atyre që thonë se këto rekomandime janë imponuese? Pra, një pushtet i jashtëm kërkon të imponojë standarde të caktuara apo t'u tregojë shqiptarëve ç'duhet të bëjnë. Si do t'u përgjigjeshit? Një koment të shkurtër.

Do përgjigjesha në dy mënyra. Fillimisht, nga ana jonë është e nevojshme ta shpjegojmë shumë mirë se për çfarë bëhet fjalë. Dhe duhet ta bëjmë këtë shpejt. Së dyti, kur fola për procedurat që çojnë në anëtarësim thashë se Shqipëria ka prezantuar një aplikim dhe me këtë supozoj se Shqipëria dëshiron të bëhet anëtare. Nëse është kështu, atëherë duhet të merren disa masa dhe duhet të arrihen disa rezultate. Nga këndvështrimi im, është e qartë se integrimi i Shqipërisë dhe i rajonit në BE është diçka e mirë. Por gjithashtu duhet të themi se për këtë ka kushte. Në fakt, dua të theksoj se ky është proces i bazuar në meritë. Ata që përparojnë, e bëjnë këtë, sepse e meritojnë. E bëjnë për shkak të angazhimit të tyre, sepse ata veprojnë.

- Pa u futur në hollësi, siç e thatë edhe ju, tani nuk mund të vlerësohet plotësisht zhvillimi që është bërë në këto fusha specifike... Në vija të përgjithshme, a mund të na thoni pse është e rëndësishme të ndiqen disa nga këto ide apo standarde evropiane? Veçanërisht konsensusi politik, aftësia e Parlamentit për të funksionuar, antikorrupsioni. Pse janë këto të rëndësishme për Shqipërinë në mënyrë që ajo të arrijë standarde më të larta se ato që ka tani?

Siç e thashë edhe më parë, progresi drejt Evropës është proces transformimi. Një transformim drejt atyre vlerave, të cilat janë të njëjta për të gjithë anëtarët e grupit. Nëse duan të bëhen pjesë e grupit, duhet të bëjnë ç'është e nevojshme për t'u pranuar. U referohem këtu Kritereve të Kopenhagenit, të cilat janë "ylli" që duhet ndjekur për të shkuar në atë drejtim. Qytetarët shqiptarë duhet të dinë më shumë rreth tyre. Nuk besoj se kanë shumë njohuri mbi to. Pikërisht për këtë arsye thashë se ne duhet të angazhohemi shumë më tepër. Media luan një rol shumë të rëndësishëm për këtë. Duhet ta prezantojmë atë që po themi në një mënyrë miqësore. Ndaj dua të të falënderoj shumë për këtë mundësi që po më jep! Por ekziston një aspekt tjetër. Në fund, plotësimi i këtyre kritereve... Parlament më i mirë, një Parlament që funksionon më mirë, sundim më i mirë i ligjit, mjedis më i mirë politik... Në fund të fundit, kjo është në interes të të gjithë shqiptarëve. Nëse do më duhej ta shpjegoja me një fjali atë që nënkupton integrimi evropian, do të thosha thjesht: Nënkupton garancinë që shteti të funksionojë në mënyrë më të mirë. Sigurisht, kjo është në interes të të gjithë qytetarëve. Marrim disa shembuj mjaft të thjeshtë. Prokurimet. Ne po paguajmë për një projekt në fushën e prokurimeve elektronike. Ne duam të rikrijojmë të gjithë procesin e prokurimeve, i cili është jashtëzakonisht i rëndësishëm për sektorin privat, por edhe për investimet e huaja. Më i thjeshtë, më transparent. Ne themi se një kompjuter nuk merr ryshfet. Ne duam ta thjeshtojmë jetën e njerëzve që merren me prokurimet. Marrim eksportin. Hyrja në një treg të madh me 500 milionë njerëz, është mundësi shumë e mirë. Por pastaj ti duhet të vendosësh etiketat e duhura te birra në mënyrë që ta eksportosh. Apo për frutat. Duhet të bësh kontrolle specifike ndaj eksporteve... Pra, në fund, kjo është një mundësi e mirë si politikisht, edhe ekonomikisht. Do të thosha se është një mundësi e mirë për shoqërinë në tërësi.

- Ju thatë se duhet të ketë më tepër përpjekje nga Bashkimi Evropian, veçanërisht në Shqipëri. A mund të na e shpjegoni programin që është përgatitur për muajin e BE-së në Shqipëri? Ju më treguat një poster.

Po.

- A mund të na thoni më specifikisht çfarë është planifikuar? Cilat pjesë të vendit do të përfshihen? Dhe cilat janë rezultatet që priten?

Ky është posteri i këtij muaji evropian. Ai është organizuar me bashkëpunimin e ambasadave të të gjitha vendeve anëtare në Tiranë. Kjo vërteton se ka angazhim nga të gjithë. Nuk është mundim, përkundrazi ne duam...

- Edhe koordinim.

Edhe koordinim. S'bëhet fjalë vetëm për një muaj, por është diçka më shumë, më e gjatë. Kemi një faqe në internet, shfaqje në kinema, një koncert, një iniciativë për promovimin e trashëgimisë kulturore të Shqipërisë, si dhe mundësinë për të zbuluar rrënjët evropiane të kulturës shqiptare. Kemi aktivitete
që lidhen me çiklizmin, ekspozita fotografike me shqiptarë, që jetojnë jashtë vendit, të cilët tashmë janë integruar. Ata mund të ofrojnë një shembull të menjëhershëm të integrimit. Kemi organizuar konkurse midis shkollave, të cilat do të përfshijnë informacionet evropiane bazë. Ne duam të arrijmë nxënësit e shkollave. Por kjo nuk mjafton. Kemi një tryezë të rrumbullakët për investuesit. As kjo nuk mjafton. Po planifikojmë të organizojmë shumë aktivitete të tjera. Unë po planifikoj të prezantoj një iniciativë, e cila është një lloj telenovele...Shpjegimi në një mënyrë të thjeshtë dhe miqësore, shpresoj dhe tërheqëse, i integrimit. Cilat janë përfitimet e integrimit në jetën e përditshme të një familjeje mesatare shqiptare? Do japim një sërë leksionesh në unviersitete. Pas disa ditësh, do të dërgojmë një grup gazetarësh shqiptarë në Bruksel për një kurs studimi. Duam të shpjegojmë në mënyrë më të drejtpërdrejtë, në mënyrë joteorike atë që bën unioni. Si, pse dhe cili mund të jetë ndikimi i tij për Shqipërinë? Në muajt në vijim do të organizojmë një konferencë për lirinë e medias. Pra, ekziston një numër i madh iniciativash, të cilat u adresohen segmenteve të ndryshme të shoqërisë shqiptare. Sfida ime personale është të jem i aftë t'i shpjegoj një shqiptari të zakonshëm apo një zonje të vjetër në Lezhë apo Shkodër... Ato bëjnë një pyetje: Ti po flet për integrimin, por çfarë fitoj unë prej tij? Këtë dua të arrij.

- Anasjelltas... A mendon se BE-së i nevojitet më shumë informacion për Shqipërinë? Pra, a po e shet Shqipëria veten lirë te Bashkimi Evropian? Siç e thatë, ajo ka rrënjët e saj evropiane, historinë e saj, kontributin e saj në kulturën evropiane, madje mund të themi edhe në mbrojtjen e Evropës përmes Skënderbeut. Si do ta përshkruanit këtë proces?

Po, keni të drejtë. Kjo është çështje marketingu. Por unë mendoj se tani marketingu më i mirë do të ishte të tregohet se Shqipëria si e tërë, klasa politike dhe të gjitha segmentet e tjera, po bëjnë hapa para dhe se janë të angazhuar në këtë rrugë. Mendoj se ky do të ishte publiciteti më i mirë i mundshëm.

- Pra, po thoni se maji, muaji i BE-së, s'do të kufizohet vetëm në një muaj?

Muaji maj është muaj shumë i veçantë, sepse në 9 maj ne festojmë Ditën e Evropës. Muaji maj ka një kuptim të veçantë për ne. Gjithsesi, kjo iniciativë nuk kufizohet vetëm në muajin maj. Ky proces duhet të vazhdojë edhe pas muajit majit.

- Më lejoni t'ju pyes për kushtëzimin. Si do t'u përgjigjeshit supozimeve se pa kushtëzimet ndaj një vendi aspirant, BE-ja humbet ndikimin e saj? Kam dëgjuar nga disa persona se pas liberalizimit të vizave me BE-në, ajo e ka humbur disi kontrollin në Tiranë. Kjo është pjesa e parë e pyetjes sime. Së dyti, në vitin 2007 u pranuan dy vende të Ballkanit Lindor, Bullgaria dhe Rumania. Të dyja janë kritikuar shumë që nga ajo kohë se procesi i reformave nuk ishte përfunduar, veçanërisht reforma në sistemin gjyqësor, lufta kundër korrupsionit, krimit të organizuar etj. Me sa duket, Brukseli dëshiron të garantojë që Shqipëria do t'i përmbushë plotësisht këto kritere të BE-së para se ajo të bëhet anëtare dhe nuk përpiqet ta nxisë vendin t'i përmbushë këto kritere pasi të bëhet anëtare.


Në lidhje me pyetjen e parë...Po, ekzistonte perceptimi se pas liberalizimit të vizave ndikimi u zbeh disi. Mendoj se kjo është fiziologjike, por unë nuk jam dakord. Nuk jam dakord për një sërë arsyesh. Fillimisht, liberalizimi i vizave është hapi i parë në një rrugëtim shumë të gjatë. Nëse duhet të gjykoj nga përvoja e vitit të kaluar, kam vënë re një rritje të ndërgjegjësimit se vizat janë segment i këtij udhëtimi të gjatë. Së dyti, në mënyrë që këto çështje të adresohen, është e nevojshme që përqasja jonë të jetë e suksesshme. Të gjitha përfitimet për të cilat po flasim... E përsëris, të jam shumë mirënjohës për këtë pyetje....e tejkalojnë çështjen e liberalizimit të vizave. Po flasim për përmirësimin e jetëve të njerëzve dhe përmirësimin e funksionimit të të gjithë shoqërisë. Kjo është shumë më e rëndësishme se sa... Se sa të mund të largohesh nga vendi dhe të kthehesh sërish. Por liberalizimi i vizave nuk nënkupton liri lëvizjeje. Ato janë dy gjëra të ndryshme. Liria e lëvizjes është më e rëndësishme se liberalizimi i vizave. Ne duhet t'i shpjegojmë të gjitha këto shumë më mirë. Në vetvete, progresi drejt Evropës bazohet në disa kritere, të cilat duhen implemetuar. Më parë fola për 35 kapitujt, themelet e ligjeve evropiane. Fola për Kriteret e Kopenhagenit. Ato janë kriteret bazë. Le të mos harrojmë se jo gjithçka merr fund me anëtarësimin në Bashkimin Evropian. Disa pjesë të ligjeve evropiane mbizotërojnë mbi legjislacionin kombëtar. Komisioni, i cili është gardiani i këtij legjislacioni, ka mundësinë të shkojë në Gjykatën Evropiane për t'u siguruar. Dhe në rast shkeljesh, një vend anëtar do të gjobitet. Eshtë proces i gjerë,
përfshin edhe vendet anëtare, të cilat janë pjesë e grupit. Ndaj mendoj se ky udhëtim nuk ka kthim mbrapa.

- A mendoni se janë nxjerrë disa mësime tashmë?

Nuk i jam përgjigjur ende pyetjes tjetër.

- Do ta bëja sërish, në rast se e kishit harruar.

Procesi i integrimit bazohet në mësime. Eshtë e qartë se ne kërkojmë që procesi i integrimit të Shqipërisë të bazohet veçanërisht në çështje që lidhen me sundimin e ligjit, luftën kundër korrupsionit, një sistem gjyqësor më të mirë e kështu me radhë. Për ne, këto janë përparësi, sepse janë kriteret bazë për t'u bërë pjesë e grupit. Do të thosha gjithashtu se shoh që kjo gjë është kuptuar. Sot takova Ministrin e Brendshëm. Unë konsultohem shpesh me Ministrin e Drejtësisë, sepse kemi programe të rëndësishme asistence me të dyja ministritë. Kam besim se ka një ndërgjegjësim të plotë për faktin se zhvillimi i Shqipërisë në drejtimin e duhur lidhet ngushtë me luftën kundër korrupsionit, sundimin e ligjit, sistemin gjyqësor. Por nuk janë vetëm këto. Duam të shohim vepra. S'duam të shohim vetëm ligje, duam të shohim ligje që implemetohen. Mendoj se kjo është e qartë për këdo. Ka pasur gjithmonë një vonesë në kohë nga miratimi i një ligji dhe implemetimi i tij. Do t'ju tregoj një histori që lidhet me këtë. Në përvojën time të mëparshme në Shqipëri, kur po negocionim për Marrëveshjen e Stabilizim Asociimit, më kujtohet një politikan shqiptar, emrin e të cilit nuk do ta përmend. Ai politikan po më thoshte: "Ne duhet t'i miratojmë këto 10 ligje. Ku qëndron problemi? Për 15 ditë i miratojmë të gjitha dhe mund të bëjmë hapa para." Por jo! Nuk bëhet fjalë vetëm për miratimin e ligjeve, por për implemetimin e tyre, që është diçka krejt ndryshe. Pra, mendoj se ka ndërgjegjësim të plotë për rëndësinë e implemetimit të masave të duhura.

- Shpesh shqiptarët e shohin Amerikën si partnerin e tyre të parë ndërkombëtar, si mbrojtës apo edhe si aleat tani që Shqipëria është në NATO.
Po.

- A mund të na thoni se si Brukseli dhe Uashingtoni i koordinojnë politikat e tyre ndaj Shqipërisë? A janë të njëjta? A keni të njëjtat objektiva? A keni të njëjtat programe, të njëjtat strategji? Si do ta përshkruanit këtë marrëdhënie ndaj Shqipërisë?

Faleminderit për këtë pyetje! Do përgjigjem në dy mënyra. Fillimisht, më lejoni të them se kemi bashkëpunim të shkëlqyer me ambasadorin amerikan. Si në aspektin personal, ashtu edhe në atë profesional. Ambasadori Arvizu është ndër aleatët më të fortë, për të mos thënë më i forti, që kam për të promovuar integrimin evropian. Ai është një mik, një profesionist i shkëlqyer, dhe e ka kuptuar mjaft qartë se sa i rëndësishëm është ky proces, fillimisht për vendin dhe për ne si partnerë. Ambasadori Arvizu flet për integrimin evropian mbase më tepër se unë, dhe unë jam mjaft i kënaqur për këtë. Kjo është jashtëzakonisht e rëndësishme për mua. Kjo më çon në hapin e radhës. Ne kemi një unitet të fortë qëllimesh. Me unitet qëllimesh nënkuptoj se ne jemi të bindur që rruga drejt Bashkimit Evropian është rruga e stabilitetit dhe zhvillimit për Shqipërinë. Kjo është rruga e zhvillimit politik dhe atij ekonomik. Kjo është rruga për përmirësimin e vendit, situatës dhe jetëve të shqiptarëve. Do t'ju tregoj një sekret të vogël. Në një takim të nivelit të lartë, bashkëpunimi mes BE-së dhe SHBA-së në Tiranë u konsiderua një histori suksesi në të gjithë Ballkanin. Pra, një shembull që duhet të ndiqet. Mendoj se kjo është e dukshme. Jo vetëm që ndajmë të njëjtat vlera dhe kemi të njëjtat interesa, por kemi dhe të njëjtat bindje, të njëjtin unitet qëllimesh. Mendojmë se integrimi i Shqipërisë është diçka pozitive për vendin, rajonin dhe partnerët.

- Pra, Shqipëria s'duhet të zgjedhë mes SHBA-së dhe BE-së? SHBA-ja do të jetë gjithmonë aleat në NATO dhe BE-ja është grupi në të cilin duhet të bëjmë pjesë duke qenë se jemi evropianë.

Mendoj se s'bëhet fjalë për zgjedhje. Mendoj se bëhet fjalë për jetën, interesat, dhe kjo është mjaft e qartë. E përsëris, me ambasadorin Arvizu ndajmë të njëjtin mendim thuajsë në çdo gjë. Konsultohemi shpesh. Eshtë ambasador i mençur dhe profesionist. I kërkoj këshilla për një sërë çështjesh. Shkëmbejmë mendime thuajse çdo ditë. Dhe ndajmë të njëjtin mendim për shumë çështje. Mendoj dhe shpresoj që kjo të perceptohet edhe nga jashtë. Shpresoj të jetë duke parë emisionin. Do t'i telefonoj për të pirë diçka më vonë.

- Jam i sigurt. Më lejoni të flas për disa vende të tjera, të cilat janë mjaft aktive jo vetëm në Shqipëri, por në të gjithë rajonin. Turqia dhe Rusia. Si do ta përcaktonit përqasjen e tyre ndaj këtij rajoni? E ndihmon kjo BE-në? E pengon atë? A e mbështet procesin e BE-së? Si e shihni ju? Veçanërisht Turqia. Siç e dini, Turqia ka qenë prej vitesh kandidate për në BE. Pavarësisht kohës, ajo s'duket të ketë bërë progres drejt pranimit. A mendoni se po kontribuon në evropianizimin e Ballkanit Perëndimor apo po prezanton një alternativë tjetër ndaj procesit të evropianizimit? E kam bërë shpesh këtë pyetje për politikën neo-otomane për të cilën personalisht mendoj se është e ekzagjeruar. Cili është mendimi juaj?

Kohë më parë, kam pasur mundësinë të bisedoj dy herë me Ministrin e Jashtëm turk. Një herë në Kabul dhe një herë tjetër në Stamboll. Kam mbetur i befasuar nga personaliteti i tij. S'mendoj se bëhet fjalë për alternativa të ndryshme. Personalisht, mendoj se zgjedhja e Shqipërisë për të përparuar në drejtimin
evropian është shumë e qartë. Nuk shoh ndonjë lloj konkurrence. Përkundrazi, mendoj se përvoja e vendeve që e kanë filluar procesin e negocimit mund të jetë e vlefshme për ata që s'e kanë nisur ende.
Nëse flasim në përgjithësi, mendoj se ne të gjithë ndajmë të njëjtat vlera dhe interesa për sa i përket stabilitetit të vendit, gjë që është jashtëzakonisht e rëndësishme. I kam ndjekur zhvillimet në vend dhe rajon para se të vija në Shqipëri, në fillim të vitit 2000. Kam qenë në Nju Jork në vitin 1997, kur Këshilli i Sigurisë miratoi rezolutën për autorizimin e ardhjes së Misionit Alba në Shqipëri në një moment shumë të vështirë. Unë isha në Romë...

- Pas kolapsit të piramidave.

Pikërisht. Kjo rezolutë u miratua për 18 orë, në kohë rekord. Ishte e premte, viti '97. Unë isha në Romë dhe u mora personalisht me vizitën e parë të z. Thaçi atje. Jemi takuar kohët e fundit dhe e mbajmë mend atë vizitë jozyrtare. Gjithashtu jam kujdesur për vizitën në Romë të z. Rugova. Mbaj mend edhe një histori. Gjatë kohës kur ai do të nisej, për shkak të rrëmujës, një nga fëmijët e z. Rugova humbi një këpucë. Ne shkuam së bashku, jo me z. Rugova, për të blerë një palë këpucë të reja. Pas kësaj, kam shërbyer në Shqipëri që nga viti 2000. Pra, i kam ndjekur me vëmendje zhvillimet në rajon dhe veçanërisht në vend. Kam mësuar se është në interes të të gjithëve që ky vend dhe kjo pjesë e botës të jenë të qëndrueshme. Po kthehem sërish te pyetja juaj. Unë besoj se ky interes është i përbashkët, ndaj është e nevojshme dhe e mundur ta zhvillosh. Më lejoni të vazhdoj me çështjen e Turqisë. Nga këndvështrimi i SHBA-së, arsyeja kryesore pse Turqia nuk do të pranohet në një të ardhme të afërt në BE është fakti që ajo është vend mysliman. Gjithashtu mendohet se Shqipëria është vend mysliman, gjë që s'është shumë e vërtetë. Në këtë mënyrë, po përzihet politika me fenë. Një pjesë e mirë janë të krishterë.

- Pra, po shihni shumicën e popullsisë dhe po përcaktoni fenë e një vendi. Por nëse çështja perceptohet kështu në disa nga vendet anëtare të BE-së, a do ta pengonte kjo progresin e Shqipërisë?

Jo. Mendoj se pasuria e Shqipërisë konsiston në kulturën e tolerancës, bashkëjetesës dhe mendoj se kjo është e rëndësishme. Kjo është vlerë. Nuk shoh se si ky diskutim mund ta pengojë. Në të vërtetë, nuk shoh ndonjë diskutim në këtë drejtim. Më besoni! Për çdo vend anëtar është e rëndësishme që Shqipëria të jetë e gatshme ta adresojë çështjen e integrimit me angazhim, gjë që mendoj se po e bën. Të adresojë disa çështje që lidhen me korrupsionin, sundimin e ligjit, sistemin gjyqësor etj. Kjo është e rëndësishme.

-Po. Dua ta diskutoj edhe këtë çështje, sepse e di që disa do të pyesin. Po nëse ka një vonesë në procesin e pranimit? Por nuk besoj se ky është një faktor. Nëse do të ketë një vonesë do të jetë për arsye të tjera. Por unë besoj se s'do të ketë vonesa. Më lejoni të kaloj në një temë tjetër. Në Uashington, ku unë punoj, kjo çështje shqetëson mjaft njerëz. Bëhet fjalë për të ardhmen e vetë Bashkimit Evropian. A do të mundet Bashkimi Evropian të mbijetojë para se të përfshihen të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor? Apo do të ketë një tërheqje të mundshme të disa nga vendeve të BE-së, të cilat kanë lidhje me njëra tjetrën? S'do thosha një ndarje e BE-së, por një ndarje në blloqe brenda unionit. E di që ju jeni marrë më shumë me këtë pjesë të rajonit, por duke qenë se jeni diplomat prej kaq shumë vitesh, keni parë jo vetëm lindjen e Bashkimit Evropian, por edhe rritjen dhe zhvillimin e tij. Si e shikoni të ardhmen e tij?

Besoj se po i referoheni edhe krizës financiare...

- Sigurisht, edhe krizës së borxhit. Gjithçka që lidhet me këtë çështje.

Sigurisht, ne po jetojmë në një periudhë të vështirë. Në Evropë ka një thënie: Mos e humb kurrë një krizë të mirë! Kjo do të thotë se historia e Bashkimit Evropian bazohet te kriza. Ajo bazohet në periudha që janë më të vështira, por pastaj situata përmirësohet. Kemi pasur disa kriza gjatë viteve '70-të dhe '80-të. Për shembull, kriza e naftës ishte sfidë shumë e madhe. Kemi vitin 2005... Problemi me kushtetutën evropiane. Kemi pasur një sërë problemesh. Për të qenë i sinqertë, nuk mendoj se skenari që ju përmendët do të ndodhë vërtet. Këto kriza kanë treguar një nga vlerat kryesore të unionit, solidaritetin. Do ta trajtoj pak më ndryshe duke iu referuar edhe rastit të Shqipërisë. Marrim në konsideratë ndikimin e mundshëm të kësaj krize te Shqipëria në rast se nuk do të kishim një rrjet sigurie. Eshtë e qartë që ekonomia e Shqipërisë është e lidhur ngushtë me ekonominë e disa nga vendeve anëtare, të cilat janë veçanërish të prekura nga kriza. Le të imagjinojmë për një moment sikur ndikimi të kishte qenë shumë më i madh. Të ndërtosh mbi solidaritetin për të cilin fola, të ndërtosh mbi rrjetin e sigurisë të ofruar nga Eurozona... Po flasim për euro-krizën, por jo për krizën e euros. Një krizë që vjen për shkaqe të tjera, të cilat mund t'i diskutojmë më vonë. Falë rrjetit të sigurisë, të krijuar nga Eurozona, edhe ndikimi i mundshëm i krizës në Shqipëri është zvogëluar. Pra, mendoj se ky mekanizëm dhe lidhja që ekziston
mes të gjitha vendeve anëtare s'na lejon të shkojmë në atë drejtim. Të gjithë do të prekeshin ose jo prej saj. Solidariteti dhe bashkëpunimi janë dy fjalët kyçe për të vërtetuar se ai skenar s'është i mundur. E përsëris, ky është këndvështrimi im. Oskar Uajlldi do të thoshte: Ky është mendimi im dhe unë e them.
Madje e them me zë të lartë. Shqipëria i hedh sytë drejt jugut dhe Greqisë, drejt krizës së madhe
të borxheve dhe pasojat e saj për ekonominë greke. Masat e rrepta. Di që kohët e fundit shumë të rinj grekë po largohen nga vendi dhe po mundohen të gjejnë një vend pune jashtë shtetit. Eshtë situatë shumë tragjike.

- Por nëse e shohim nga këndvështrimi i një vendi që dëshiron të bëhet pjesë e BE-së... Cili do të ishte mesazhi për këtë vend? A mund të garantoni apo a mund t'i bindni njerëzit se s'do të jenë një rast tjetër si Greqia në të ardhmen? A mund t'i bindni njerëzit se është diçka e mirë të mos angazhohen në rrugën e tyre drejt Evropës?

Unë nuk mendoj kështu. Përpiqem të jap arsye të mira për t'i bindur për të kundërtën. Greqia ka përvojë solidariteti nga vendet e tjera, siç ka ndodhur edhe me to. Kjo është shumë e rëndësishme. Për mua, kjo është prova më e mirë dhe më elokuente që është në interesat e Shqipërisë të bëhet pjesë e grupit. Solidariteti. Eshtë mirë të keni miq në kohë krize.

-Më falni?

Eshtë mirë të keni miq në kohë krize. Sigurisht. Eshtë mirë të kesh miq edhe kur nuk ka krizë, por veçanërisht në kohë krize.

- Me lejoni t'ju pyes për vendin tuaj, Italinë. Shqipëria e ka parë gjithmonë Italinë si një portë drejt Evropës. Si një model... Thuajse çdo shqiptar që njoh flet italisht. Problemet që Italia po kalon aktualisht, të cilat sigurisht s'janë të nivelit të Greqisë... Kohët e fundit kam parë disa statistika... Ka një tkurrje të GDP-së, zvogëlim të rritjes ekonomike, problemet buxhetore në Romë. Siç e thamë edhe pak më parë, a mund të shpjegoni për publikun shqiptar pse është mirë që Italia ta kalojë këtë krizë në mënyrë që të vazhdojë të qëndrojë në union dhe të mos dalë prej tij?

Fillimisht, dua të them se teknikisht, në këtë moment unë nuk jam italian. Unë përfaqësoj Bashkimin Evropian, dhe si i tillë nuk mund të komentoj mbi një nga vendet anëtare. Gjithsesi, po largohem për pak nga ky pozicion. Mendoj se shembulli i Italisë është shumë interesant. Fillimisht, ekziston një unitet qëllimesh. Ekziston një objektiv kombëtar për ta kapërcyer krizën, i cili i bashkon të gjitha forcat politike të spektrit italian. Mendoj se ky është mesazh shumë i mirë. Së dyti, mendoj se ajo që thamë për solidaritetin është provë. Eshtë fakt se janë ndërmarrë një sërë veprimesh të koordinuara në mënyrë që të ruhet stabiliteti ekonomik në Itali. Kjo është bërë në bashkëpunim të ngushtë me partnerët e tjerë, me solidaritetin e tyre. Në vetvete, këta dy shembuj kanë një domethënie të madhe. Nuk dua të zgjatem më shumë. Dua të rikthehem në pozicionin tim si përfaqësues i BE-së. Ka edhe një ngjashmëri tjetër. Italia është një nga vendet që themeluan Bashkimin Evropian. Popullariteti i bashkimit...Evropianizimi i italianëve është mjaft i lartë. Këtu shoh një mesazh tjetër. Nëse ky popullaritet është kaq i lartë në kohë krize, perceptimi se është në interesin kombëtar të vazhdosh të jesh anëtar dhe ta mbështesësh këtë bashkim tregon se duhet të ketë një arsye për këtë. Eshtë shembull shumë i mirë. Edhe një vend si Greqia, i cili po kalon kohë të vështira më shumë se çdo vend tjetër i BE-së, vazhdon ta ruajë mbështetjen për anëtarësimin në BE. Ky është mesazh elokuent edhe për Shqipërinë.


- Do t'ju bëj edhe një pyetje të fundit. Fatkeqësisht, koha s'mjafton asnjëherë. Kemi vetëm një orë kohë. Për sa i përket identitetit...E kam dëgjuar këtë nga disa personalitete të Evropës Qëndrore dhe Lindore. Disa politikanë e përdorin këtë si avantazh. Në njëfarë mënyre, kur bëhesh pjesë e Bashkimit Evropian humbet një pjesë të identitetit tënd kombëtar, humbet atë që të dallon, diçka nga tradita, kultura, feja apo çfarëdo tjetër. E kam dëgjuar këtë edhe në disa vende të Evropës Qendrore. Cili do të ishte mesazhi juaj për shqiptarët? A do ta humbasin ata identitetin e tyre në një përzierje evropiane?

Jo. Do jap dy argumente. Siç e thashë edhe më parë, një nga sloganët apo... Le ta quajmë slogan. Evropa
është e bashkuar në diversitet. Ne e dimë që ka diversitet, por në vetvete kjo është pasuri. Ne jemi të gatshëm të mbështetemi te diversiteti ynë, sepse kjo na pasuron. Arsyeja e dytë është shumë e qartë. Ajo që vlerësoj veçanërisht në Shqipëri është rinia shqiptare. Të rinjtë. Jam plotësisht i bindur se një injektim i vitalitetit që shoh në Shqipëri do të ishte shumë i dobishëm për Evropën. Këtu mund të shihni
të rinj që janë kuriozë. Ata bëjnë pyetje. Flasin të paktën dy gjuhë, të cilat i kanë mësuar vetë. Janë gati të përballen me çdo sakrificë për të studiuar, për të përparuar, për të udhëtuar, për të mësuar gjëra të reja. Kjo është rini mjaft aktive, energjike, e cila do të ndikonte pozitivisht në vendet tona në Evropë. Kjo gjithashtu ka lidhje me sjelljen në grup të përvojave, vlerave, entuziazmin e këtij vendi, i cili është mjaft i dukshëm. Pra, mendoj se nuk bëhet fjalë për humbjen e identitetit, por për ta ofruar këtë identitet për të pasuruar dhe forcuar unionin. Dhe sigurisht, shqiptarët kanë një ndjenjë mjaft të fortë të traditës dhe indentitetit, të cilën Evropa s'do mundet kurrë ta ndalë.


(aq/shqiptarja.com)

TAG:
• OSBE
• OSBE-ODIHR