"Spiunët"', LSI: Kemi eksperiencë
negative para '90, do keqpërdoret

TIRANE - Lëvizja Socialiste për Integrim shprehet skeptike ndaj projektligjit të qeverisë për “Mbrojtjen e sinjalizuesve”. Gjatë diskutimit në parim të nismës në komisionin parlamentar të ligjeve, i cili u prezantua nga ministri i Çështjeve Vendore, Bledi Çuçi, i cili njëkohësisht është Koordinator Kombëtar kundër Korrupsionit, deputeti i LSI, Petrit Vasili, u shpreh se shqiptarët kanë eksperiencë negative me “spiunët” para vitit ’90.

Dhe për këtë qëllim, ai ngriti shqetësimin se sinjalizuesit mund ta përdorin këtë të drejtë ligjore qëllimisht në dëm të individit.
 
“Para ’90-ës kemi qenë të mbushur me histori të kësaj forme, por cili është raporti midis kësaj të tjetrës, pasi jemi shtet demokratik? Duhet të jemi të kujdesshëm me shpërdorimin e kësaj të drejte”, u shpreh Vasili.
 
Nga ana e tij, ministri Çuçi u shpreh me qëllim shmangien e keqpërdorimit, në ligjin e ri të qeverisë nuk parashikohet shpërblimi për sinjalizuesit, duke demotivuar sipas tij, keqpërdorimin për qëllim abuzive.
 
“Shqetësimi i z.Vasili ka qenë edhe shqetësimi jonë. Ne kemi qenë shumë të kujdesshëm ta adresojmë. E para, sinjalizimi bëhet pa shpërblim, nuk inkurajohet që të keqpërdoret për shkak të dëmshpërblimit. Nuk lejojmë sinjalizim anonim. Janë dy elementë që demotivojnë keqpërdorimin për qëllime abuzive”, tha ai.
 
Nga ana tjetër, deputetët e opozitës thanë se ligji i propozuar nga qeveria, dublon ligjin e 2006-ës, ndërsa shtuan gjithashtu se ILDKP nuk ka kapacitete profesionale për hetuar korrupsionin e denoncuar nga sinjalizuesit.
 
Projektligji parashikon që krahas institucionet publike, sinjalizues të ketë edhe në subjektet private me mbi 100 punonjës. Do të jetë detyrim ligjor për çdo biznes që të ngrejë instrumentin e sinjalizuesit. Gjithashtu, ligji parashikon edhe funksionimin e strukturës.
 
Kësisoj, çdo sinjalizim do të hetohet nga pikëpamja administrative. Struktura brenda institucionit bën hetimin, më pas është ILDKP-ja që bën hetim të dytë nëse sinjalizimi është bërë për hakmarrje apo ka diçka që duhet hetuar. Nuk mjafton vetëm sinjalizimi, por i nënshtrohet një hetimi administrativ. Ndërsa sinjalizuesit i bëhet publik identiteti në momentin e nisjes së hetimeve për rastet e korrupsionit në radhët e kolegëve apo të eprorëve dhe merr menjëherë mbrojtje ligjore.
 
Debatet në komisionin e ligjeve
Bashkim Fino: Nëse kanë OJQ-të mendime për këtë pr/ligj, le të vijnë dhe t’i dëgjojmë. Të mos trajtojmë të njëjtat çështje në disa mbledhje. Unë në mbledhjen tjetër nuk vij nëse diskutohen të njëjtat çështje.
 
Fatmir Xhafa: Është zgjedhja juaj. Ministri të sjellë një raport se si ka ecur pr/ligji dhe t’ia vendosë në dispozicion anëtarëve të komisionit.
 
Petrit Vasili: Një nga çështjet që kërkon vëmendje, në ligj, në princip ka shumë elemente shteruese për të drejtat, garantimin, por nisur nga kjo e shkuar e para viteve ‘90, mendoni se ka disbalancë për përdorim të qëllimshëm në dëm të individit. Para ’90-ës kemi qenë të mbushur me histori të kësaj forme, por cili është raporti midis kësaj të tjetrës, pasi jemi shtet demokratik? Duhet të jemi të kujdesshëm me shpërdorimin e kësaj të drejte.
 
Blendi Çuçi: Shqetësimi i z.Vasili ka qenë edhe shqetësimi jonë. Ne kemi qenë shumë të kujdesshëm ta adresojmë. E para, sinjalizimi bëhet pa shpërblim, nuk inkurajohet që të keqpërdoret për shkak të dëmshpërblimit. Nuk lejojmë sinjalizim anonim. Janë dy elementë që demotivojnë keqpërdorimin për qëllime abuzive.
 
Petrit Vasili: Një saktësim, jo çdo lloj sinjalizuesi mund të vijë në këmbim të parave, por mund të ketë edhe qëllime të hakmarrjes personale, politike, familjare. Është shumë më e madhe sesa banaliteti i shpërblimit.
 
Bledi Çuçi: Te parimet njëra është njohja e identitetit të sinjalizuesit, duhet të mosmbetet anonim. Ato janë raste përjashtimore pastaj.
 
Petrit Vasili: Se nuk u japim para nuk e motivon çështjen...
 
Bledi Çuçi: Nuk është se sinjalizimi përbën pasojë për çdo person të prekur. Ky ligj bën të mundur që çdo sinjalizim të hetohet nga pikëpamja administrative. Struktura brenda institucionit bën hetimin, më pas është ILDKP-ja që bën hetim të dytë nëse sinjalizimi është bërë për hakmarrje apo ka diçka. Pra, nuk mjafton vetëm sinjalizimi, por i nënshtrohet një hetimi administrativ.
 
Bashkim Fino: Te sektori publik e kuptoj, por si do të bëhet një sinjalizues në sektorin privat?
 
Bledi Çuçi: Jo çdo biznes do jetë i detyruar të ketë ngritur instrumentin e sinjalizuesit. Varet nga madhësia etj. Është e njëjta procedurë si në sektorin publik, strukturë brenda biznesit dhe më pas ILDKP, shkalla e dytë që do të shqyrtojë nëse ka konflikt në rastin e sinjalizuesit.
 
Oerd Bylykbashi: Qëllimi i ligjit është parandalimi i korrupsionit. Tjetër qëllim ka? Nëse ne që nga 2006 kemi një ligj që ka të njëjtin objekt dhe qëllim, pse duhet të miratojmë një ligj tjetër? Problemi është te funksionaliteti i ligjit? Ky ligj nuk e shfuqizon ligjin e 2006. Pse të mos përmirësohet ligji ekzistues?
 
Bledi Çuçi: Ligji i 2006-ës si raportues përcakton këdo nga publiku, ndërsa ky ligj është specifik për punëmarrësin si sinjalizues. Në bazën e një informacioni të hapur kjo e kufizon. Ligji i parë përcakton vetëm institucionet publike, ky ligj shtrin ndikimin edhe në biznesin privat. Nëse duhet shfuqizuar ligji i 2006-ës, ekspertët kanë rënë dakord që përsa kohë nuk bie ndesh me ligjin e ri, është lënë në fuqi, për rastet që dalin jashtë këtij ligji.
 
Oerd Bylykbashi: Denoncimi, ju e quani sinjalizuesi, personi ju e quani sinjalizuesi, pra është e njëjta, e njëjta fushë. Nëse shtetasi zgjedh të denoncojë sipas ligjit 2006, çfarë ë pret atë me ligjin e 2016? Ju kujtohet Luiza Gjonaj që denoncoi korrupsionin dhe çfarë e priti pastaj...
 
Bledi Çuçi: Ajo që thotë z.deputet është një arsye madhore për të pasur një strukturë të posaçme dhe një shkallë të dytë të posaçme për çdo sinjalizim.
 
Oerd Bylykbashi: Pse mendoni se ILDKP ka kompetencën e duhur për të bërë këtë?
 
Bledi Çuçi: Është institucioni që mund ta bëjë më mirë këtë punë. Por, kemi vendosur t’i shtojmë ILDKP në strukturë 8 persona që do të ndjekin procesin e zbatimit të këtij ligji. Qeveria e Holandës ka bërë një donacion për trajnimin e punonjësve.
 
Oerd Bylykbashi: Për ç’lloj korrupsioni bëhet fjalë që do të denoncojnë këta?
 
Bledi Çuçi: Në sektorin privat bëhet fjalë për denoncimin e veprave penale si korrupsioni aktiv dhe pasiv. Për efikasitetin, është vetë fakti se mekanizmat për denoncimin e korrupsionit brenda institucioneve publike nuk kanë qenë efikase.
 
Petrit Vasili: Për një denoncim publik s’ka fare nevojë për një ligj të tillë.
 
Bledi Çuçi: Shqetësimi është i drejtë. Jemi treguar të kujdesshëm që ta mbrojmë këtë ligj nga keqpërdorimi. Ai mbrohet derisa shkon publikisht, pra deri kur sinjalizimi bëhet publik.
 
Nard Ndoka: Opozita, përveçse është alternativë qeverisëse por edhe monitoruese, ju kujtoj denoncimet në mënyrë publike në Kuvend. Ne anashkalojmë pjesën institucionale të denoncimeve me prova dhe iu kthehemi spiunëve, ndërsa detyroni ILDKP që s’ka kapacitete profesionale. Si parashikohet që denoncimet me prova të jenë pjesë integrale e këtij ligji?
 
Bledi Çuçi: Ligji këtë përcakton, se në rast se një punonjës në institucion denoncon korrupsionin e kolegut ose eprorit, merr mbrojtjen. Ky ligj ndalon te pjesa administruese. Deputetët nuk janë rast sinjalizues.
 
Vasilika Hysi: Ju thoni se ILDKP mund të hetojë drejtpërdrejt sinjalizimet që vijnë nga subjektet, bizneset. Nga do të dallojë një sinjalizues i ligjit 2006 me këtë ligj?
 
Bledi Çuçi: ILDKP me këtë ligj shton fushën e përgjegjësive mjafton miratimi i këtij ligji që ILDKP të shtojë fushën e përgjegjësisë në lidhje me krijimin e këtij mekanizmi.
 
Bledi Çuçi: Ne nuk duam që përmes këtij mekanizmi të inkurajojmë pazare dhe denoncime jo për interesin publik. Ligji është në dorën e nëpunësve me integritet profesional. Nuk mendoj se duke e përjashtuar nga mbrojtja specifike kur del publikisht, duam të krijojmë mekanizma mbrojtës për pjesën më të shëndoshë të institucioneve, që kur duan të denoncojnë t’i sigurojmë mbrojtje ligjore. Anonimati do të keqpërdorte funksionimin e ligjit.

Redaksia Online
(Gre.M/Shqiptarja.com)