Dosje

  •  Ndërsa 25 nëntori, festohet prej vitesh si dita e shpalljes së pavarësisë së Elbasanit, faktet historike dëshmojnë të kundërtën. Pavarësia e këtij qyteti është shpallur në të njëjtën ditë me Vlorën pra me 28 nëntor 1912. Por, pse atëherë  dy dokumente dalë nga arkivat e Beogradit përmendin datën 25 nëntor?
  • Arsim Spahiu, E vërteta historike
    e flamurit të Maqedonisë

    Për përkatësinë etnike të flamurit të sotëm maqedonas janë shprehur mendime të ndryshme. Autorët grekë parashtrojnë se mbretërit maqedonas janë nga Argosi i Peloponezit. Kjo është arsyeja pse mbretërit në fjalë quhen Argeadë. Por, qyshkur A. Gutschmidi (1889, p. 94) dhe O. Abeli (1847) provojnë se ka pasur gjithashtu një qytet me këtë emër, i cili shtrihej në shpatet e Pindit, që e ndan Maqedoninë me Epirin, vihen në dyshim autorët, të cilët mendonin se mbretërit Argeadë kanë qenë grekë.

  • Tre partizane te penduar rrefejne
    krimet krimet komuniste pas dezertimit

     Një varg dokumentesh të reja zbulojnë rrëfime të tjera të partizanëve që dezertuan nga Fronti Nacional Çlirimtar gjatë operacionit të dimrit. Mes dokumenteve të Ballit Kombëtar, në një varg dosjesh ku përfshihet kryesisht propaganda e kësaj force politike gjatë muajve të parë të vitit 1944, gjenden shumë trakte e thirrje që vihen kryesisht në gojën e këtyre ish-partizanëve të penduar, që pasi kanë braktisur Frontin Nacional Çlirimtar i janë bashkuar organizatës së Ballit Kombëtar. 

  • Kolë Jakova muzikani, shkrimtari
    dhe dramaturgu që krijoi në tre epoka

    100 vjet më parë, me 25 Nëntor 1915, në një rrugicë të Shkodrës, në një shtëpi të vogël qytetare, lindi Kolë Jakova, një nga shkrimtarët më të shquar të letërsisë sonë.  Ai është njëri ndër shqiptarët e mëdhenj që jetoi në tri epoka të ndryshme; u rrit rrugëve të Shkodrës në periudhën e regjimit të Zogut, u burrërua në luftë kundër fashizmit dhe e kaloi të gjithë jetën duke i shërbyer Atdheut në detyra fisnike si mësues, partizan, drejtues instutucioni, shkrimtar, profesion që e ushtroi deri në frymën e fundit.

  • Aristokrati Dumba, biznesmeni që
    financoi dhe mbrojti vlerat e artit botëro

    Komuniteti vllah i Shqipërisë ka nxjerrë shumë figura të njohura të rangut ndërkombëtar, njerëz që u bënë shumë të famshëm nga kontributi që dhanë në vende të ndryshme europiane ku jetuan, personalitete të fushave të ndryshme si ajo financiare, e ndërtimit, e artit dhe e tregëtisë. Një ndër figurat më të njohura, që i përkasin këtij komunitetit,  është industrialisti multimilioner, vjenezi Nikolaus Dumba. Personaliteti i Nikolaus Dumbës është shumë dimensional. 

  • Eksluzive/ Partizani i penduar, ja
    ekzekutimet në çetën e M. Pezës

    Në valën e dezertimeve nga rradhët e ushtrisë nacional çlirimtare, në fillim të vitit 1944, lufta mes dy forcave politike shqiptare, PKSH-së dhe Ballit kKombëtar intensifikohet. Në valën e publikimeve të trakteve të shumta ku këto forca politike demaskonin njëra-tjetrën, vijnë edhe këto dy trakte  të hëdhura nga Balli Kombëtar në emër të dy ish-partizanëve të penduar. Trakti i parë është shkruar nga një ish-partizan nga Vlora, Ali Beluli, pjesmarrës në Çetën e Myslym Pezës, i cili tregon  vrasjet dhe ekzekutimet nga krerët komunistë.  

  • VIDEOLAJM / Kur Ramiz Alia
    i ngrinte kurth Sali Berishës

    Në vitin 1991 ish­ nënkryetari i PD, Neritan Ceka akuzoi kryetarin e partisë së tij Sali Berishën se përdori metoda antidemokratike për rrëzimin e Qeverisë së Stabilitetit që kryesohej nga Ylli Bufi.

  • Maksim Rakipaj: “Trilussa'm
    Tironë” një kryevepër e satirës

    Rallë, shumë rrallë gjenden shembuj të tillë ku përk­thyesi dashurohet si i çmendur me tekstin e një autori. I dashuruari në këtë mes është Maksim Rakipaj dhe teksti në fjalë janë poezitë e mrekullueshme të Trilu­sës. Habitë e lexuesit, ndërsa lexon këtë libër janë të pambarueshme. Ato shfaqen varg pas vargu, poezi pas poezie. 

  • Dokumenti/ Fantazma e Mehmet
    Shehut në ambasadën jugosllave  

    Pas demonstratave studentore të Universitetit të Prishtinës në mars 1981 dhe më pas, në prill, përhapur në të gjithë krahinën dhe në tërë shtresat e popullit, kur panë që Shqipëria nuk mbajti qëndrim neutralizues, por u bashkua me kërkesat e manifestuesve, mes të cilave (dhe më kryesorja) qe Kosovës t’i jepej statusi i republikës brenda Federatës Jugosllave, krahu radikal i Beogradit vuri në lëvizje “asin” e rrugëdaljes prej situatave të vështira: ministrin e Brendshëm Franjo Herleviç.

  • Suplementi/ Shqiptarët në Turqi
    ja letra e rrallë për Sulltanin 

     Kështu do ta quante Fan Noli Athanas Tashkon dhe për ta bërë më tokësor e cilësoi “Shok i kryqëzatës kombëtare”, një vlerësim ky që përmbledh e mishëron gjithë meritat dhe kontributet e tij të shquara në luftën për kauzën e lirisë së Shqipërisë. Ai hyri në lëvizjen kombëtare si një luftëtar i thjeshtë dhe brenda një kohe të shkurtër, falë përkushtimit atdhetar, virtyteve burrërore, mençurisë dhe trimërisë së urtë, të shprehura këto në veprimtarinë e tij patriotike, u bë një figurë qendrore e kolonisë shqiptare të Misirit.

  • Naim Frashëri, përplasja e
    kodeve gjuhësore dhe poetike

    Naim Frashëri, si dihet, është një shkrimtar shumëgjuhësh. Ai, përveç shqipes, ka shkruar vepra në persisht, në greqisht dhe në turqisht dhe ka përkthyer vepra nga greqishtja dhe nga frëngjishtja. Por nuk është kjo që e bën Naim Frashërin të veçantë në kontekstin e temës kuadër të konferencës sonë. Rasti Naim Frashëri është unikal për një arsye tjetër; ai nuk paraqet rastin e ballafaqimit të shqipes të sjellë në gjuhë të tjera, por të ballafaqimit të veprave të tij në gjuhë të tjera me shqipen e tij, d.m.th. me kodin e shqipes letrare të themeluar prej tij. 

  • Ish-partizani i Brigadës së Parë: Ja 
     masakrat e Shehut dhe Mugoshes

    Në anën tjetër të propagandës komuniste, gjatë ditëve të luftës së dytë Botërore në Shqipëri, zhvillohej edhe propaganda e Ballit Kombëtar. Të dyja forcat synonin të arrinin popullaritet e mbështetje në rradhët e shqiptarëve. Gazetat, thirrjet publike, dhe traktet ishin llogorja ku edhe zhvillohej përballja më e fortë mes tyre.

  • Intervista/Nesip Ibrahimi: Sekretet
    e drejtimit të Tiranës në vitet '70-'80

    INTEIsh kryetari i Komitetit Ekzekutiv të Tiranës flet për përplasjet me Mehmet Shehun.Këshilla për kryebashkiakun Veliaj. Kureshtja për të njohur Tiranën e pas kuintave të viteve të monizmit, një kuriozitet i shpjegueshëm për qytetin ku unë jetoj, më ka shtyrë gjithmonë që, si gazetar, të mundja të intervistoja njerin prej kryetarëve më jetëgjatë të Komitetit Ekzekutiv të Rrethit të Tiranës, pa llogaritur këtu kryetarët e Bashkisë para vitit ‘45 dhe pas viteve ’90… Nesip Ibrahimi ka mbi shpinë 83 vite, por vazhdon të jetë ende aktiv në jetën shoqërore e familjare.

  • Shkrimtarët, dosja e sigurimit 
      për intrigat e thashethemet

    EKSKLUZIVE- Dokumenti sekret derguar Komitetit Qendror ne gusht 1972/ - Pjesa IISpiuni: Sandër Banushi, Llazar Siliqi dhe Ndrek Luca më thanë se Fadil Paçrami lufton katolikët shkodranë dhe mbron myslimanët. Gara mes Fatos Arapit dhe Ismail Kadaresë. Ja si funksiononin klanet mes shkrimtarëve dhe ç'flisnin pas krahëve të njëri-tjetrit. 

  • Raporti/ Sherret e artistëve
    spiunimet për Ismail Kadaranë

    Ekskluzive/ Dokumenti 16 faqësh me intrigat: Si ta heqim qafe Kadarenë. Nonda Bulka: Drama e Kadaresë "Gjenerali..." ka falimentuar. Zëri i Popullit e botoi novelën e Kongolit. Klanet/ Dhurata Xhoxe dhe kallulli në krah të Fatos Arapit.

  • 'Heshta e Tilarit',misteret e një arme
    ilire, gjetur në Ukrainën Perëndimore

    Në vitin 1858, një bujk që punonte arën në fshatin Suziczno, pranë Kovelit, në Ukrainën Perëndimore, gjeti majën e një heshte të pazakontë. Maja metalike ishte 15.5 centimetra e gjatë kurse në pjesën më të gjerë arrinte 3 centimetra. Në të dyja faqet, maja prej hekuri e heshtës mbante simbole të ngjitura aty me tel argjendi. 

  • Josip Rela, si e vijoi në mërgim
    traditën shqiptare të dramaturgjisë

     Në shek. XVII, pikërisht aty rreth vitit 1721, nga rajoni i Krajës vendosur në brigjet e Liqenit të Shkodrës, nga fshatrat Ljarje, Brisk, Debreç dhe Shestan, u shpërngulën afro 32 familje shqiptare me rreth 227 frymë duke u vendosur në paralagjen e Zarës, të quajtur Borgo Erizzo, sipas dëshmisë së perfaqësuesit gjeneral për Dalmaci e Shqipëri, Nikola Erizzo. 

  • Majlinda Peza: Ja të vërtetat e 
    shpalljes së Pavarësisë në Elbasan

    Në kuadrin e procesit të rishkrimit të historisë Studiuesja Majlinda Peza botoi një artikull në gazetën Shqiptarja.com, ku bëri prezente disa materiale historike që dokumentojnë ngritjen e flamurit në Elbasan dhe shpalljen e pavarësisë në këtë qytet jo në 25 nëntor 1912 që përfaqëson versionin zyrtar të historigrafisë së sotme, por në 28 nëntor 1912. Nxitur nga ky botim dhe për të zbuluar edhe disa fakte të tjera surprizë rreth kësaj ngjarje historike ne zhvilluam me historianen majlinda peza këtë intervistë.

  • Udhëzimi i Jakovës për spastrimet
     e armiqve nga radhët e artistëve
    Lista/ 28 artistët që u vunë në mbikëqyrje

    Zbulohet dokumenti i plotë. Tuk Jakova kërkon zbatimin e udhëzimit në mënyrë konspirative.Porosia: E gjithë puna për spastrimin duhet të bëhet në mënyrë konspirative, të mos shkaktojë alarm të kotë që sjell çmobilizimin e njerëzve në punë nga frika se mos i kap masa e pushimit...

  • Lista, dokumentet e Sigurimit: 28
     artistët që u vunë në mbikëqyrje

    Ekskluzive/Në fund të vitit 1950 dhe në fillim të vitit 1951, Komiteti Qëndror i PPSH-së po kalonte në filtër të gjithë artistët me të shkuar “të dyshimtë”, të angazhuar kryesisht në Filarmoninë e Shtetit. Vendimi i posaçëm për Komitetinn e Artit dhe Kulturës. Vendimet e dhëna për largimet nga puna dhe për burgosjen e emrave që u konsideruan të rrezikshëm. Ja lista e artistëve.

Për lajme të tjera kërkoni në arkiv